4 chữ Lưu Bị lấy làm tôn chỉ

Thành ngữ "Ẩn mình chờ thời" đã tồn tại hàng nghìn năm trước trong lịch sử Trung Quốc. Thành ngữ này lần đầu tiên xuất hiện trong cuốn "Cựu Đường thư" của Lưu Hú (888-947) thời Hậu Tấn biên soạn. Đây là tác phẩm lịch sử kinh điển đầu tiên về triều đại nhà Đường từ thời Đường Cao Tổ năm Vũ Đức nguyên niên (618) cho tới thời Đường Ai Đế năm Thiên Hữu thứ tư (năm 907).

Thành ngữ “Ẩn mình chờ thời” trong văn hóa Trung Quốc mang ý nghĩa là giữ mình trong thế giấu mình, không nổi bật, phô trương ưu điểm hoặc không thể hiện hết khả năng của mình trong thời điểm không phù hợp. Ngoài ra, còn phải biết quan sát, đánh giá tình hình. Đây là một chiến lược sống sót và phát triển trong những thời kỳ không ổn định, khi mà việc thể hiện mình trong lúc chưa thích hợp có thể dẫn đến rủi ro không lường trước được.

“Ẩn mình chờ thời” còn phản ánh sự khiêm tốn, sức mạnh bên trong, sự khôn ngoan và tài quan sát của họ. Theo Zhao Qizheng, Trưởng khoa Báo chí tại Đại học Nhân dân Trung Quốc: "Ẩn giấu sức mạnh và chờ đợi thời cơ không những là một chiến lược mà còn là một phẩm chất".

Lịch sử Trung Quốc ghi nhận Lưu Bị như một trong những người giỏi nhất trong việc chờ đợi thời cơ.

Đôi đũa rơi và buổi rượu luận anh hùng

Trong bối cảnh lịch sử đầy biến động của thời Tam Quốc, khi các thế lực tranh giành quyền lực không ngừng, hoàng đế khai quốc của Thục Hán là Lưu Bị luôn lấy 4 chữ này làm tôn chỉ. Mặc dù xuất thân hoàng thất nhà Hán, thế nhưng ông vẫn kiên nhẫn chiêu hiền đãi sĩ, giương cao ngọn cờ nhân nghĩa, kết thân với không ít người có danh vọng lúc bấy giờ. Điều này giúp ông tránh được sự chú ý của các đối thủ mạnh hơn và cuối cùng tạo dựng được cơ sở vững chắc cho việc thành lập nhà Thục Hán.

Tào Tháo rất coi trọng tài năng của Lưu Bị và cho rằng ông là người phi thường nên đã lên kế hoạch phong cho ông một chức vụ chính thức nào đó. Tuy nhiên, Lưu Bị đã từ chối với lý do mình kém cỏi và thất bại. Không nản ý, Tào Tháo lo ngại một ngày nào đó Lưu Bị sẽ trở thành đối thủ của mình nên đã để Lưu Bị sống trong lãnh địa của mình để quan sát xem Lưu Bị có thực sự tài giỏi và có chiến lược như ông nghĩ hay không.

Lưu Bị đương nhiên biết rất rõ ý đồ của Tào Tháo, nên cố gắng che đậy, che giấu suy nghĩ thật của mình. Hàng ngày, Lưu Bị trồng rau và hoa ở sân sau nơi ở, tự mình gánh nước tưới rau và bón phân cho rau, luôn tỏ ra hài lòng với cuộc sống hiện tại và không mong cầu bất cứ điều gì. Điều này khiến Tào Tháo bối rối.

Quan Vũ và Trương Phi vốn tính tình mạnh mẽ, bộc trực không thể hiểu được ý đồ sâu xa của Lưu Bị, thấy Lưu Bị say sưa với những việc vặt vãnh trồng rau hoa mỗi ngày liền bất mãn mà nói với Lưu Bị rằng: "Huynh đã quên đi tham vọng thuở xưa rồi sao?"

Lưu Bị không tiện giải thích ý đồ của mình, lo lắng hai anh em chính trực không giấu được sẽ làm hỏng chuyện lớn nên nói: "Đây không phải chuyện hai ngươi có thể hiểu được".

Một hôm, khi Lưu Bị đang tưới rau ở sân sau, Tào Tháo sai người đến mời Lưu Bị, nói có việc khẩn cấp. Khi Lưu Bị vào phủ yết kiến, Tào Tháo nói thẳng: "Ở nhà ông đã làm được việc lớn!". Lưu Bị sợ đến biến sắc mặt, cho rằng Tào Tháo đã nhìn thấu lòng mình.

Nhưng Tào Tháo lại nói tiếp: "Học trồng rau không dễ chút nào!" Lưu Bị thở phào nhẹ nhõm, biết mình đã lừa được Tào Tháo nên nói: "Ta không có việc gì, chỉ làm để tiêu khiển mà thôi".

Một hôm, Tào Tháo cho người mời Huyền Đức vào tiếp kiến nhằm thăm dò ý tứ. Tháo bày tiệc rượu ở tiểu đình, vừa ăn uống vừa nói chuyện vui vẻ. Lúc ngà ngà say, lại có mây đen mù mịt, cơn mưa to sắp đến, Tào Tháo bèn chuyển sang hỏi Huyền Đức về chuyện anh hùng trong thiên hạ.

Lưu Bị muốn từ chối nhưng không được, bèn kể ra tất cả những bậc anh tài thời nay mà mình từng biết. Thế nhưng chẳng ngờ Tào Tháo gạt bay đi tất cả. Đang lúng túng chưa biết nói sao thì đột nhiên Tào Tháo lấy tay trỏ vào Huyền Đức và nói: “Anh hùng thiên hạ bây giờ chỉ có sứ quân và Tháo mà thôi”.

Huyền Đức nghe nói, giật mình rơi hết thìa đũa trong tay. Ông cho rằng Tào Tháo đã nhìn thấu được mình. Cũng may, đúng lúc ấy, tiếng sấm ầm vang. Huyền Đức nhanh trí viện chuyện sấm chớp để che đậy chuyện giật mình. Tào Tháo thấy thế không nghi ngờ gì Huyền Đức nữa.

Bằng cách này, Tào Tháo đã bị lừa. Từ đó, Tào Tháo tin rằng Lưu Bị chẳng qua chỉ là một người bị sấm sét làm rơi đũa, không phải là anh hùng, không có tham vọng thống trị. Nên không cử người theo dõi nữa.

Hoặc trong một trường hợp khác, Tào Tháo tuy nhận ra Lưu Bị có chí hướng anh hùng, khí khái anh hùng, hồn cốt anh hùng, tình nghĩa anh hùng, nhưng cũng hiểu rõ ông ta không có đất dụng võ, mà một anh hùng không có đất dụng võ thì không thể coi là anh hùng thực sự được, cũng chẳng cần đề phòng quá mức.

Chẳng bao lâu sau, chiến tranh xảy ra và đích thân Tào Tháo mang quân chinh chiến. Lưu Bị nhờ đó thoát khỏi sự kiểm soát của Tào Tháo, tựa như "rồng xuống biển", địa bàn càng lúc càng được mở rộng, cuối cùng còn tạo thành thế chân vạc, đứng ngang với Tào Tháo và Tôn Quyền.

Chẳng riêng Tào Tháo mà ngay bản thân Lưu Bị cũng chẳng ngờ, tám năm sau buổi mơ xanh hâm rượu ấy, lại có một chính trị gia vĩ đại từ trong rừng núi bước ra, trở thành tổng tham mưu trưởng của Lưu Bị, giúp ông dựng nên nhà Thục Hán của riêng mình. Ông chính là Gia Cát Lượng. Ông rời núi khiến cán cân số phận bắt đầu nghiêng về phía Lưu Bị.

Trên thực tế, cũng giống như Lưu Bị, việc che giấu lợi thế của mình không phải là một sự nhượng bộ tầm thường mà là tìm kiếm thời điểm thích hợp để trỗi dậy. Trong hoàn cảnh lúc đó, nếu Lưu Bị không giữ thái độ khiêm tốn thì có thể đã bị Tào Tháo xuống tay.

Ngày nay, đôi khi chúng ta cũng phải học cách “ẩn mình”. Khi bắt đầu một công việc mới hay đối mặt với thách thức, sẽ có đôi lúc chúng ta phải “che giấu năng lực và chờ đợi thời cơ”. Chúng ta nên khiêm tốn, lắng nghe, quan sát, và học hỏi, sau đó tìm thời điểm tốt nhất để thể hiện tài năng và khả năng của mình. ta âm thầm hấp thụ, chờ đợi cơn mưa mùa xuân để bật lên mạnh mẽ, khoe sắc với thế giới. Đó là bản lĩnh, là sự khôn ngoan của những người biết “chờ đợi thời cơ”.

×