Bình luận
0
Dân quanh vùng lâu nay vẫn quen gọi khu mộ cổ này là khu mộ Hời (Chăm). Ở lưng chừng núi chỉ có lác đác vài ngôi mộ, nhưng càng lên cao, càng dày đặc. Tổng số mộ trên núi A Man khoảng 500 ngôi, tất cả đều được phủ bên ngoài một lớp hợp chất vôi cát dày.
Tại một số ngôi mộ bị bong tróc lớp hợp chất ở bề mặt, có thể nhận thấy vật liệu xây dựng chủ yếu là đá. Đây là loại đá tự nhiên, không qua gia công, được thu nhặt ở quanh vùng. Loại đá này có rất nhiều ở các triền núi nơi đây.
Ở một số ngôi mộ cổ có các mảnh gốm trộn lẫn trong khối kết dính, xuất lộ lên bề mặt, có độ dày 1cm và rất rắn chắc.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, 500 ngôi mộ cổ này có bốn dạng gồm loại hình yên ngựa (dân địa phương gọi là kiều ngựa), loại hình mai rùa, loại hình mái nhà, loại hình búp sen. Trong đó, loại hình yên ngựa khá phổ biến và mặt trước của các ngôi mộ được trang trí nhiều dạng hoa văn thể hiện hình tượng tứ bình, tùng hạc.
Một số mộ cổ được xây tường bao và bình phong phía trước. Loại hình mái nhà tuy không phổ biến, nhưng được trang trí khá công phu bằng hoa văn.
Tất cả các ngôi mộ đều gối đầu về hướng Tây và Tây Bắc (đỉnh núi), chân mộ hướng về phía Đông và Đông Nam (chân núi). Trên trụ biểu nhiều ngôi mộ có một số vết tích nét khắc chữ Hán, nhưng hầu hết nét chữ bị bào mòn, không nhận biết được.
Tất cả các bia mộ đều bị đục phá hoặc không làm bia mộ, không để cho thế hệ sau biết danh tánh những người dưới mộ.
Lý giải về việc các bia mộ đều bị đục phá hoặc không làm bia mộ, có ý kiến cho rằng vì ở giai đoạn các thế kỷ XVII - XVIII, vùng đất Phú Yên có nhiều biến động, chiến tranh xảy ra liên miên nên khi xây mộ phần người ta không tạo bia hoặc nếu có tạo bia thì sau đó cũng đục phá để tránh tình trạng trả thù bằng hình thức quật mồ mả của người quá cố.
Đã có nhiều ý kiến khác nhau trong cộng đồng dân cư và các nhà nghiên cứu về 500 ngôi mộ cổ này. Có người cho rằng đó là khu mộ cổ của bà con người Chăm, có người nói rằng đó là khu mộ cổ của bà con người Hoa.
Ông Võ Thanh Tùng (78 tuổi) người đã sống ở đây gần 30 năm cho biết, từ ngày tới đây, ông không hề thấy có người đến viếng và tảo mộ. Trong xã, cũng không ai cho đấy là tổ tiên của mình. Dân các xã quanh vùng, cũng là những khu dân cư rất lâu đời, đều cho đấy là khu mộ của người Chăm xưa, là lớp người đầu tiên có mặt tại đây.
Ngoài ra, theo một số kết quả khảo cổ lâu nay tại vùng hạ lưu sông Cái (1 trong 3 con sông lớn nhất ở Phú Yên), đây còn là cửa ngõ về kinh tế và hình thành nhiều khu dân cư sầm uất, với lợi thế giao lưu, buôn bán và sản xuất. Không ít người Hoa đã tìm đến và an cư lạc nghiệp tại đây.
Do vậy, một số nhà nghiên cứu lịch sử Phú Yên đã đưa ra giả thuyết khu mộ vô danh trên là của những người Hoa.
Mộ táng loại hình búp sen ở núi A Man.
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Hoài Sơn - Chủ tịch Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Phú Yên, tác giả công trình nghiên cứu khoa học “Di sản văn hóa đá Phú Yên”, 500 ngôi mộ này không có một yếu tố nào thuộc về văn hóa mộ táng của người Chăm và người Hoa, mà hoàn toàn là văn hóa mộ táng của người Việt.
Dù rất độc đáo nhưng nó vẫn mang đậm dấu ấn văn hóa thuần Việt từ phong thủy dân gian trong mai táng, đến hoa văn trang trí, cách thức bài trí, cách thức lập mộ. 500 ngôi mộ cổ có 4 loại hình nhưng đều có hình dáng khác nhau, không ngôi mộ nào giống ngôi mộ nào, quy mô từng ngôi mộ tùy thuộc vào vị trí xã hội của người nằm dưới mộ lúc sinh thời.
Tìm hiểu về lịch sử hơn 400 năm của Phú Yên và xa hơn nữa, ông Sơn cho rằng, những ngôi mộ này được xây dựng cuối thế kỷ XVIII, bởi có cùng cách thức xây dựng với một số ngôi mộ cổ ở Phú Yên của các dòng họ đã được xác định chính xác niên đại. Ông cho rằng, những người nằm dưới 500 ngôi mộ cổ thuộc lực lượng của chúa Nguyễn Ánh trong những trận chiến khốc liệt với nhà Tây Sơn từ năm 1793 - 1801.
Theo đó, sau khi vua Quang Trung băng hà (năm 1792), chúa Nguyễn Ánh tận dụng thời cơ, cử danh tướng Tôn Thất Hội đem đại quân đánh chiếm Phú Yên.
Tháng 3/1794, vua Cảnh Thịnh (nối nghiệp vua Quang Trung) cử Thái úy Nguyễn Văn Hưng chỉ huy 4 vạn quân đánh lấy lại Phú Yên và hợp quân với danh tướng Trần Quang Diệu đánh thành Diên Khánh. Chỉ 2 tháng sau, chúa Nguyễn Ánh huy động lực lượng hùng mạnh chiếm đóng cửa biển Xuân Đài và chiếm giữ Phú Yên.
Đến tháng 11/1794, quân Tây Sơn do Tổng quản Trần Quang Diệu và Tư lệ Lê Trung chỉ huy đã quét sạch quân chúa Nguyễn ở Phú Yên và truy kích đến thành Diên Khánh.
Tháng 3/1797, chúa Nguyễn Ánh huy động đại binh đánh Phú Yên và Quy Nhơn. Tháng 5/1799, chúa Nguyễn Ánh cử danh tướng Nguyễn Văn Thành đem quân chiếm Phú Yên và tháng 7/1799 chiếm được thành Quy Nhơn, đổi tên là thành Bình Định.
Mộ táng loại hình mai rùa ở núi A Man.
Đầu năm 1800, hai danh tướng Tây Sơn là Trần Quang Diệu và Võ Văn Dũng đánh lấy lại thành Bình Định. Hàng tướng Phạm Văn Điềm (tướng cũ Tây Sơn) đem Phú Yên về với Tây Sơn, đặt Phú Yên trong thế tử chiến chống lại quân Nguyễn Ánh.
Tháng 6/1800, chúa Nguyễn Ánh cử tướng Nguyễn Đức Xuyên đem quân đánh Phú Yên. Danh tướng Tây Sơn Trần Quang Diệu cử Đại đô đốc Đào Cổng Giản đem quân hổ đầu tinh nhuệ nhất vào Phú Yên hợp với tướng Phạm Văn Điềm phòng thủ Phú Yên. Chúa Nguyễn Ánh huy động tinh binh mãnh tướng tiến công Phú Yên, thế trận giằng co rất ác liệt.
Đến tháng 3 và tháng 4/1801, Tham đốc Tây Sơn Phạm Văn Điềm phản công, làm chủ đất Phú Yên. Tháng 7/1801, chúa Nguyễn Ánh huy động đại quân từ Phú Xuân tiếp cứu Nguyễn Văn Thành ở Phú Yên, đánh bại quân Tây Sơn, hoàn toàn làm chủ đất Phú Yên.
Trong 8 năm (từ 1793 - 1801), Phú Yên là chiến trường khốc liệt nhất trong cuộc tương tranh giữa hai lực lượng Tây Sơn và Nguyễn Ánh. Chiến trường trọng tâm là cửa biển Xuân Đài, dọc dòng sông Cái và Bảo La Hai. Phú Yên thay ngôi đổi chủ liên tục giữa hai lực lượng tương tranh.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Hoài Sơn cho biết: “Trong các trận chiến khốc liệt đó, các tướng tá của chúa Nguyễn Ánh tử trận đã được bí mật chôn cất trên núi A Man soi xuống dòng sông Cái, đầu hướng về nam để vọng về nhà vua và căn cứ địa ở Gia Định, Diên Khánh. Đại bộ phận tướng tá bỏ mình được xây mộ hình yên ngựa là phương thức cách điệu da ngựa bọc thây ở sa trường”.
Dù cho rằng những người nằm dưới 500 ngôi mộ cổ thuộc lực lượng của chúa Nguyễn Ánh nhưng ông Sơn cho rằng đây cũng chỉ là giả thuyết có những luận cứ đáng tin cậy. Còn lý giải những bí ẩn của 500 ngôi mộ cổ thì cần tiến hành khảo cổ để sáng tỏ tất cả.
“Rất mong các cơ quan chức năng lưu tâm giải mã di tích khảo cổ 500 ngôi mộ cổ trên núi A Man để làm sáng tỏ các giá trị văn hóa, lịch sử, tâm linh.... Tuy nhiên, trước mắt cần tu tạo các ngôi mộ, tạo một điểm hấp dẫn cho du khách và bà con địa phương đến để tận mắt chiêm ngưỡng văn minh mai táng của tiền nhân, một dạng công viên nghĩa trang của tiền nhân ở những thế kỷ trước”, ông Sơn cho biết.
Không nuôi cá dưới ao đất hay bằng lồng bè ở các sông lớn như nhiều nông dân vẫn làm, thay vào đó, anh Nguyễn Chí Tâm ở phường 6, TP Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp cũ (trước thời điểm sáp nhập 2 tỉnh Đồng Tháp, Tiền Giang) lại dựng bể bạt dưới tán vườn xoài để nuôi cá chạch lấu và nhiều loài cá đặc sản.
Xem phim Sex Education làm tôi nhớ đến lần mẹ tôi đã rất dũng cảm thực hiện một hành động. Nhờ vậy, điều phi thường đã xảy ra với mẹ con tôi.
Chia sẻ
Người sinh vào 4 tháng Âm lịch này thường có ý chí kiên cường, tư duy sáng suốt, càng trưởng thành càng dễ gặt hái danh vọng và tài lộc.
Chia sẻ
Trên thực tế, nhiều người không hiểu và họ muốn biết kết cục của “Tam anh thời Hán sơ”, Hàn Tín lại bị giết oan, Trương Lương cáo quan về quê, còn Tiêu Hà vẫn làm tể tướng cho đến khi qua đời, liệu có phải Lưu Bang vô cùng tin tưởng Tiêu Hà? Vậy Tiêu Hà đã làm gì khiến Lưu Bang tin tưởng?
Chia sẻ
Ngày 01/9/1620, Thái Xương Đế Chu Thường Lạc chết ngay trên bụng một mỹ nhân của ông, hưởng dương 39 tuổi. Vị hoàng đế Trung Hoa này ở ngôi đúng 29 ngày!
Chia sẻ
Giám đốc Trung tâm TDTT Thống Nhất Nguyễn Hữu Thành khẳng định đã làm việc rõ ràng các khoản thưởng cho CLB nữ TP.HCM, bảo đảm sẽ chi trả minh bạch theo quy định.
Chia sẻ
Tối hậu thư của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã trở thành một món quà cho nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin, tờ Spectator đưa tin .
Chia sẻ
Để hạn chế thiệt hại và nguy hiểm cho người dân, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hải Phòng yêu cầu các điểm du lịch, đơn vị lữ hành không tổ chức các chương trình tham quan, vui chơi khi thời tiết bất lợi.
Chia sẻ
Nguyễn Xuân Son bị soán ngôi tại V.League; Kroos hé lộ cuộc sống sau khi giải nghệ; Rashford sắp đầu quân cho Barca; Chelsea muốn thanh lý loạt cầu thủ; Arsenal nhắm mua Lookman.
Chia sẻ
Với các tồn tại trong hoạt động tại MB Điện Biên, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước Khu vực 3 yêu cầu MB tăng cường chỉ đạo công tác kiểm soát nội bộ, thực hiện trách nhiệm theo quy định tại Luật thanh tra.
Chia sẻ
Hãng tin Nga Ria Novosti cho biết, chiến dịch mùa hè đang diễn ra sôi động. Quân đội Nga vẫn giữ thế chủ động trên các hướng chính và từ từ tiến lên, giải phóng vài khu dân cư mỗi tuần. Phía Ukraine chủ yếu đang phòng thủ bị động, nhưng thiếu nhân lực nên không thể bảo vệ tất cả các khu vực trọng yếu.
Chia sẻ
Dòng sông là nơi khởi nguồn của sự sống. Các nền văn minh lớn trên thế giới luôn gắn liền với lưu vực của các con sông lớn. Các thành phố lớn cũng luôn nằm bên những dòng sông; và TP Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang cũng không ngoại lệ. Nằm bên bờ sông Tiền, TP Mỹ Tho còn ôm trong lòng dòng Bảo Định lịch sử.
Chia sẻ
Theo tin bão mới nhất của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, lúc 19h ngày 20/7, vị trí tâm bão số 3 ở vào khoảng 21.7 độ Vĩ Bắc; 112.2 độ Kinh Đông, cách Quảng Ninh-Hải Phòng khoảng 473 km về phía Đông. Sức gió mạnh nhất: Cấp 11 (103-117 km/h), giật cấp 14.
Chia sẻ
Đang điều khiển máy cày từ rẫy cà phê lên đường thì chiếc xe bị lật khiến anh Pi Năng M. (18 tuổi, ngụ tại xã Bắc Ái, tỉnh Khánh Hòa) tử vong tại chỗ.
Chia sẻ
Một số địa phương tại Lâm Đồng đã bị ảnh hưởng, thiệt hại bởi mưa kèm gió giật mạnh, UBND tỉnh Lâm Đồng đã có công điện hỏa tốc để ứng phó với ảnh hưởng của bão số 3.
Chia sẻ
Vụ lật tàu QN 7105 trên vịnh Hạ Long diễn ra vào ngày 19/7 khiến nhiều người thương vong. Tàu được xác định chở 49 người, khi đang ở trên vịnh Hạ Long gặp cơn dông lớn, tàu bị lật.
Chia sẻ
Một trận lốc xoáy kèm theo mưa lớn và gió giật mạnh đã bất ngờ đổ bộ vào phường Bình Thạnh chiều 20/7, gây ra nhiều thiệt hại về tài sản của người dân.
Chia sẻ
4 con giáp này nổi tiếng với lòng trung thành và sự kiên định, vận may cuối hè sẽ đền đáp cho sự kiên trì của họ.
Chia sẻ
Đức và Anh gần đây ký một thỏa thuận hợp tác quốc phòng mới trong khi các quan chức NATO thúc giục gia tăng sức ép với Nga. Động cơ thực sự của họ và ý đồ sắp tới là những câu hỏi không đơn giản, nhưng cho thấy một điều rằng Moscow tiếp tục bị đe dọa - theo bình luận của hãng tin Nga Ria Novosti.
Chia sẻ
Những ngày khó khăn, bố mẹ chỉ đủ gửi tiền học phí, sách vở và chút thuốc men, bà nấu món trứng tráng pha thêm bột mỳ và dẫn chúng tôi ra khoảnh vườn sau nhà hái rau dền cơm. Mãi sau này, khi cuộc sống đã bớt khó khăn hơn, trong câu chuyện của bà vẫn hay nhắc lại câu nói của tôi “Bà ơi, rau dền cơm ngon nhỉ”.
Chia sẻ
Có cảm giác rằng lối đá mà HLV Kim Sang-sik áp dụng cho các cấp độ đội tuyển Việt Nam là trung bình cộng giữa lối đá của 2 HLV Park Hang-seo và HLV Troussier.
Chia sẻ
Không phải mùa lúa chín, cũng chẳng phải rừng phong đỏ lửa, nơi đây đưa du khách về giữa bản làng yên ả, ruộng bậc thang non tơ, những rặng sa mu phủ bóng và tầng mây trôi sát tầm mắt.
Chia sẻ
Trải qua hơn chục năm chống chọi với bệnh tật, Lý Liên Kiệt giữ thái độ lạc quan, xem cái chết là quy luật và lựa chọn sống mỗi ngày trọn vẹn thay vì đau khổ hay né tránh.
Chia sẻ
Điểm chuẩn các trường đại học khối Kinh tế 2025 sẽ ra sao khi có nhiều thí sinh đạt điểm cao ở các phương thức khác, còn phương thức sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT lại thấp hơn?
Chia sẻ
Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai vừa ban hành Công điện hoả tốc yêu cầu các sở, ban, ngành, cơ quan thuộc tỉnh; Chủ tịch UBND dân các xã, phường ... tập trung chủ động ứng phó với bão số 3 và mưa lớn, nguy cơ xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất, ngập lụt, bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản của Nhân dân và Nhà nước.
Chia sẻ
Trước diễn biến bão số 3, TP Hải Phòng đã thông báo đình chỉ các hoạt động giao thông vận tải đường thủy nội địa, phà sông, phà biển, các hoạt động vui chơi trên biển từ 17 giờ hôm nay, 20/7.
Chia sẻ
Liên quan đến lật tàu trên vịnh Hạ Long xảy ra vào ngày 19/7, các lực lượng chức năng tỉnh Quảng Ninh vẫn đang nỗ lực triển khai tìm kiếm cứu nạn các nạn nhân còn mất tích.
Chia sẻ
Vườn ươm cây giống của ông Lê Công Lực ở phường Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An (trước là một phần diện tích của TX Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An) lúc nào cũng xanh mướt nhờ hệ thống tưới tự động. Cây giống luôn xanh tốt, khỏe mạnh, người dân khắp nơi tìm về mua giúp ông Lực thu về hàng trăm triệu đồng mỗi năm.
Chia sẻ
Ngay khi có thông tin về vụ việc tàu QN 7105 lật chìm trên vịnh Hạ Long, Sở Y tế tỉnh Quảng Ninh đã huy động toàn lực vào cuộc cứu chữa các nạn nhân.
Chia sẻ
Thiền sư Tuệ Tĩnh được mệnh danh là ông tổ của nghề thuốc Nam. Trong suốt cuộc đời của mình, ông đã để lại nhiều đóng góp to lớn cho nền y học cổ truyền, góp phần đưa nền y học của Việt Nam lên một tầm cao mới.
Chia sẻ
Mới đây, Công ty CP Đầu tư LDG đã có văn bản gửi Sở Giao dịch Chứng khoán TP. HCM (HoSE) công bố thông tin giá cổ phiếu tăng trần 5 phiên liên tiếp.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nhuận Oanh 
