Đăng nhập/ Đăng ký
| 
Bình luận
0
Theo sách "Đại Việt sử ký toàn thư", Phan Huy Ích còn có tên chữ là Khiêm Thụ Phủ, Chi Hòa và hiệu là Dụ Am, Đức Hiên. Ông là một viên quan đại thần của nhà hậu Lê và cũng là một công thần của nhà Tây Sơn. Ông có tên thật là Phan Công Huệ, sinh ngày 12 tháng Chạp năm Canh Ngọ - 1750, tại làng Thu Hoạch, huyện Thiên Lộc, phủ Đức Quang, trấn Nghệ An (nay thuộc xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh). Do kiêng húy của Tuyên phi Đặng Thị Huệ nên về sau ông đổi tên là Phan Huy Ích.
Ông là con trai đầu của tiến sĩ Phan Huy Cận. Thuở nhỏ, ông sống và học tập tại làng Thu Hoạch, đến năm 20 tuổi ông thi và đỗ Giải nguyên tại trường thi Nghệ An. Trước đó, năm 1753, thân phụ ông là Phan Huy Cận cũng đỗ Giải nguyên tại trường thi Hương này.
Danh sĩ Phan Huy Ích. Ảnh minh hoạ.
Sau khi đỗ Giải nguyên, ông được triều đình thu dụng và bổ nhiệm một chức quan nhỏ tại trấn Sơn Nam. Ông trở thành học trò của Ngô Thì Sĩ, được thầy mến tài và gả con gái cho. Năm 1775, ông cùng người anh vợ là Ngô Thì Nhậm dự thi Hội và cùng đỗ tiến sĩ. Khoa này có 18 tiến sĩ và Phan Huy Ích đỗ Hội nguyên Tiến sĩ, đứng đầu trong số này. Trước đó, vào năm 1754, thân phụ ông cũng từng đỗ Hội nguyên Tiến sĩ như thế.
Năm 1776, ông tiếp tục thi đỗ kỳ thi Ứng chế và được triều đình bổ làm Hàn lâm thừa chỉ, rồi làm Đốc đồng tỉnh Thanh Hóa, chuyên trông coi việc an ninh. Năm 1777, ông được lệnh mang ấn kiếm, sắc phong tước Cung quận công của vua Lê ban cho Nguyễn Nhạc, nhưng khi vào đến Phú Xuân, tướng Phạm Ngô Cầu trấn giữ Phú Xuân cản giữ ông lại rồi sai Nguyễn Hữu Chỉnh đi vào Quảng Nam phong cho Nguyễn Nhạc. Sau đó, ông được thăng Hiến sát sứ Thanh Hóa, trông coi việc xét xử và luật pháp.
Cuối năm 1787, nghĩa quân Tây Sơn kéo ra Bắc Hà lần thứ hai. Khi đó vua Lê Chiêu Thống chạy sang Trung Quốc cầu cứu viện binh của nhà Thanh. Trước tình hình triều đình như vậy, Phan Huy Ích đã bỏ lên Sài Sơn, chấm dứt 14 năm làm quan với chính quyền vua Lê - chúa Trịnh.
Tháng 5 năm 1788, sau khi Nguyễn Huệ ra Bắc đã xuống chiếu cầu hiền. Sau đó, Phan Huy Ích cùng với Ngô Thì Nhậm, Đoàn Nguyên Tuấn, Nguyễn Thế Lịch đã ra hợp tác với quân Tây Sơn. Phan Huy Ích được phong làm Tả thị lang Bộ Hộ.
Sau cuộc hành quân phá tan quân Thanh vào mùa Xuân năm Kỷ Dậu - 1789 của Quang Trung, ông được giao phụ trách công việc ngoại giao. Cuối tháng 2 năm 1790, Phan Huy Ích cùng với đại tư mã Ngô Văn Sở được cử trong phái đoàn do Phạm Công Trị đóng giả vua Quang Trung dẫn đầu sang nhà Thanh để mừng thọ vua Càn Long 80 tuổi.
Năm 1792, sau khi về nước, ông được thăng chức Thị Trung ngự sử ở tòa Nội các, rồi lại được phong làm Thượng thư Bộ Lễ. Cũng trong năm này, vua Quang Trung mất đột ngột. Ông đã cố gắng phò tá vị vua trẻ là Quang Toản, nhưng một mình ông không ngăn nổi đà suy vi của Tây Sơn.
Mùa hạ năm 1802, quân Nguyễn Ánh ra Bắc. Ông bị bắt cùng với Ngô Thì Nhậm, Nguyễn Thế Lịch và cả ba đều bị Đặng Trần Thường vì ích kỷ, hẹp hòi và tư thù cá nhân mà đưa ra đánh đòn trước Văn Miếu. Sau trận đòn về nhà, Phan Huy Ích vì không bị đánh bằng thuốc độc nên còn sống. Còn Ngô Thì Nhậm là người bị đánh nặng nhất và còn bị đánh bằng gậy có tẩm thuốc độc nên chỉ ba ngày sau thì ông mất vì bị thuốc độc thấm vào phủ tạng.
Năm 1814, Phan Huy Ích trở về quê ở làng Thu Hoạch sống bằng nghề dạy học và sau đó lại ra Sài Sơn an dưỡng. Cũng trong khoảng thời gian này, ông đã hoàn chỉnh bản dịch tác phẩm Chinh phụ ngâm (tác giả Đặng Trần Côn), mà người diễn Nôm đầu tiên là Đoàn Thị Điểm. Ông mất ngày Hai mươi tháng Hai năm Nhâm Ngọ (tức 13 tháng 3 năm 1822) tại quê nhà.
Chỉ với nội dung của giai thoại trên đây cũng đã là quá đủ để chứng minh rằng Phan Huy Ích thực sự là người có tài năng không những về chính trị, văn chương và có tâm huyết với thời cuộc. Những chính tích của Phan Huy Ích, nhất là trong công việc ngoại giao là đóng góp quan trọng, là chiến công của ông đối với triều đại Tây Sơn. Ngoài ra, ông còn là nhà trước tác lớn, có công lao đối với nền văn học và văn hóa dân tộc. Ông là tác giả của hàng loạt tác phẩm sử học, văn học tiêu biểu như: "Lịch triều điền cố", "Dụ am văn tập", "Nam trình tạp vịnh", "Cẩm rình kỷ hứng", "Cúc thu bách vịnh"..., dịch giả sách "Chinh phụ ngâm".
Theo sử cũ còn lưu truyền đến ngày nay, vào tháng 11 năm Mậu Tý (1788), Lê Chiêu Thống đã theo chân Tôn Sỹ Nghị cùng với 20 vạn quân xâm lược nhà Thanh trở về. Khi vào được Thăng Long, Lê Chiêu Thống đã hạ lệnh cho đục tên của Phan Huy Ích và những người đi theo Tây Sơn trên bia tiến sĩ ở Văn Miếu và cho truy nã những người này. Thế mới hay rằng, kẻ nhu nhược và hèn nhát đến mức phản quốc như Lê Chiêu Thống thì việc trả thù cũng vô cùng tiểu nhân và hèn hạ. Thật đáng hổ thay, thân làm vua mà không biết đến câu cửa miệng của dân chúng rằng: "Trăm năm bia đá thì mòn; Ngàn năm bia miệng vẫn còn... trơ". Điều ấy muốn nói rằng dù Lê Chiêu Thống có quyền lực đến đâu cũng không thể nào "đục" được tên tuổi và sự nghiệp của Phan Huy Ích trong lòng người dân đất Việt.
Món quà sinh nhật tưởng chừng bình thường lại khơi mào cơn giận dữ của Càn Long, hé lộ nhiều điều đáng sợ ở chốn cung đình.
Công an xã Phước Vĩnh An (huyện Củ Chi) cùng Trạm Cảnh sát giao thông Tây Bắc đang khẩn trương điều tra vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng khiến hai mẹ con tử vong tại chỗ
Chia sẻ
Ông Lê Hải Hòa, 45 tuổi, trình độ tiến sĩ kinh tế vừa được bầu làm Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng nhiệm kỳ 2021-2026.
Chia sẻ
Ngày 9/6, đồng loạt các đơn vị hành chính cấp xã, phường mới tại Bình Dương bước vào giai đoạn vận hành thử nghiệm. Đây là bước chuyển quan trọng, chuẩn bị cho thời điểm chính thức đưa bộ máy mới vào hoạt động từ ngày 1/7 tới.
Chia sẻ
Ban Bí thư chuẩn y Thiếu tướng Vũ Hồng Quang, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Công an tỉnh Cao Bằng và ông Lê Hải Hòa, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy Cao Bằng giữ chức vụ Phó Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng nhiệm kỳ 2020 - 2025.
Chia sẻ
Khi mẹ chồng bất ngờ trở mặt sau đám cưới, con dâu cảm thấy hoang mang và muốn rút lui. Tìm hiểu câu chuyện đầy cảm xúc này!
Chia sẻ
Nhằm gia tăng phúc lợi cho người lao động, giảm bớt gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) triển khai gói dịch vụ chi lương Payroll tặng kèm gói bảo hiểm cho người lao động với mức chi trả lên tới 500 triệu đồng/năm.
Chia sẻ
Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ đã mất một điệp viên siêu hạng của mình tại Moscow.
Chia sẻ
Một cụ bà 71 tuổi tại Trung Quốc đã trở thành nguồn cảm hứng cho hàng ngàn cư dân mạng sau khi giành giải ba tại một cuộc thi thể hình, nhờ 4 năm luyện tập bền bỉ.
Chia sẻ
Nước lũ thượng nguồn đổ về là thời kỳ cá heo xanh đuôi đỏ (tên thông dụng cá heo miền Tây) theo dòng nước thượng nguồn sông Mê Công về trên địa phận tỉnh Đồng Tháp.
Chia sẻ
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải thích rõ về quy định doanh nghiệp chỉ được phát hành trái phiếu riêng lẻ, khi tổng nợ phải trả không quá 5 lần vốn chủ sở hữu.
Chia sẻ
Thời gian gần đây, giá nhiều loại trái cây, kể cả trái cây đặc sản, trong đó có các loại trái chủ lực của tỉnh Tiền Giang đồng loạt giảm giá sâu, khiến nhà vườn lẫn thương lái lâm vào cảnh khó khăn.
Chia sẻ
Vợ chồng ca sĩ Dương Ngọc Thái hiện đang sống trong một ngôi nhà giá trăm tỷ giữa trung tâm TP.HCM. Nam ca sĩ dành hẳn tầng 6 làm nơi thờ Phật và thường xuyên "nhốt" mình tu tập.
Chia sẻ
ĐT Malaysia hoàn toàn có thể áp dụng công thức “10+1” kiểu Indonesia. Tất nhiên, từ lý thuyết đến thực tế còn là một vấn đề lớn.
Chia sẻ
Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lâm Đồng, Thường trực Tỉnh ủy Bình Thuận, Thường trực Tỉnh ủy Đắk Nông về sắp xếp tổ chức bộ máy địa phương gắn với tổ chức đại hội đảng bộ các cấp...
Chia sẻ
Nữ bị cáo giả danh là vợ hai của một lãnh đạo cấp cao, hứa sẽ giúp tu sửa chùa chiền rồi lừa đảo, chiếm đoạt hơn 1 tỷ đồng của nhà sư. Hầu hết số tiền này, bị cáo mang đi hầu đồng.
Chia sẻ
Một thanh niên bị nhóm người vây đánh bằng chân, tay, nón bảo hiểm trong khu đô thị Sala, TP.Thủ Đức, cảnh sát đã xác định các đối tượng liên quan.
Chia sẻ
Lễ hội Trái cây Nam Bộ tại TP.HCM thu hút 100.000 lượt khách tham quan, bán gần 100 tấn trái cây các loại, chủ lực là sầu riêng, măng cụt, vải thiều, bơ… chỉ trong vài ngày. Các sản phẩm OCOP bán qua livestream cũng nhận được sự ủng hộ nhiệt tình.
Chia sẻ
Công an TP.HCM tìm thân nhân của 4 bệnh nhân tử vong tại bệnh viện Nhân dân Gia Định, quận Bình Thạnh.
Chia sẻ
Lịch công bố điểm thi vào lớp 10 năm 2025-2026 các tỉnh thành và link tra cứu điểm thi vào lớp 10 của 63 tỉnh thành được chúng tôi cập nhật sau đây, những nơi nào sắp công bố điểm thi lớp 10?
Chia sẻ
Hệ thống Y tế Vinmec vừa phẫu thuật thành công ca thay toàn bộ xương đùi bằng vật liệu in 3D cá thể hóa cho bệnh nhi ung thư nhỏ tuổi nhất thế giới. Đây cũng là sản phẩm y sinh đầu tiên được thiết kế và sản xuất hoàn toàn trong nước, đánh dấu bước tiến quan trọng trong ứng dụng y học chính xác tại Việt Nam.
Chia sẻ
Công an ở tỉnh Quảng Trị vừa làm rõ thủ phạm trộm 5 cây vàng của một phụ nữ. Điều bất ngờ, thủ phạm ở cùng nhà, gọi bị hại bằng dì ruột.
Chia sẻ
Tuy mới 23 tuổi nhưng tiền vệ Ngô Đức Hoàng của Hà Nội FC đã giành được khá nhiều danh hiệu ở cả CLB và ĐTQG.
Chia sẻ
D-Homme - căn hộ cao cấp trung tâm khu Tây TP.HCM đã chính thức được bàn giao, khẳng định sự hiện diện của chuẩn sống cao cấp với giá trị thực.
Chia sẻ
Ngày 9/6, Phòng Cảnh sát hình sự (PC02) - Công an tỉnh Bình Thuận cho biết, đang tiếp tục điều tra vụ cướp giật tài sản xảy ra tại thị trấn Phan Rí Cửa, huyện Tuy Phong tỉnh Bình Thuận. Bước đầu, Công an tỉnh Bình Thuận đã bắt giữ các đối tượng liên quan và mở rộng điều tra nhiều vụ việc liên quan khác.
Chia sẻ
Tọa lạc phía Đông Nam của TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu trở thành mắt xích quan trọng trong trục phát triển xuyên quốc gia – từ Tây Nam Bộ, TP.HCM, Đồng Nai, Bình Thuận đến các nước ASEAN qua hệ thống cảng biển và hành lang kinh tế ven biển.
Chia sẻ
Nhạc trưởng Lê Phi Phi, Hồng Nhung và Mỹ Linh cùng tạo nên những nốt lặng đầy cảm xúc trong đêm nhạc “Nguồn cảm hứng bất tận”. Một bất ngờ đầy xúc cảm đến từ nữ doanh nhân Nguyễn Thị Phương Thảo, khi chị cất giọng ca khúc “Mẹ yêu con” như một món quà dành tặng những ai đang lặng lẽ đi qua yêu thương, nâng niu những điều giản dị và thiêng liêng nhất trong cuộc sống…
Chia sẻ
Ông Trần Lệ Nguyên - Tổng Giám đốc Kido, doanh nghiệp sở hữu thương hiệu bánh bao Thọ Phát lớn nhất TP.HCM, tuyên bố sẽ làm loạt siêu dự án với quy mô lớn trong tương lai.
Chia sẻ
Một nhóm 4 đối tượng đến từ các tỉnh phía Bắc đã bị Phòng Cảnh sát hình sự, công an TP Đà Nẵng phát hiện, bắt giữ khi đang thực hiện hàng loạt vụ móc túi, trộm cắp tài sản của người dân và du khách tham gia Lễ hội pháo hoa quốc tế DIFF 2025.
Chia sẻ
Trong loại cá này có chứa lượng collagen rất phong phú nên có tác dụng tăng cường sức khỏe và làm đẹp, kho cá với loại nước này cực ngon.
Chia sẻ
Doanh nhân người Mỹ Elon Musk bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về các cuộc biểu tình ở Los Angeles và ông đã đăng một bài viết tương ứng trên mạng xã hội X.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
N.V 
