Bài dự thi "Việt Nam trong tôi": Nhớ nước mắt như mưa ngày mùng 2/9 năm xưa

Trong số những ký ức về ngày Quốc khánh suốt 70 năm qua, ngày 2/9 năm 1969 năm ấy vẫn còn in đậm trong tôi những kỷ niệm không thể phai mờ, không phải kỷ niệm vui mà là kỷ niệm đau buồn, đẫm lệ.

Đúng như nhà thơ Tố Hữu đã viết về nó: “Trời tuôn nước mắt... Đời tuôn mưa...”. Trước sự việc xảy ra đến thiên nhiên phải khóc, còn con người, người đời khóc cũng như mưa. Ai chứng kiến mới hiểu đúng nghĩa đen của câu thơ mà nhà thơ muốn gửi lại cho hậu thế.

Tôi nhớ lại, hồi đó tôi là cô gái mới 17 tuổi đầu, rời cha mẹ, gia đình bập bõm đi bộ từ nhà tới xã Tiên Phong của vùng quê bên kia sông Châu để nhập học trường sư phạm khoa học xã hội của tỉnh Nam Hà. Đó là ngôi trường đào tạo các giáo viên dạy Văn, Sử, Địa cho các trường cấp 2 trên toàn tỉnh.

Qua đọc báo, nghe thời sự, chúng tôi biết tình hình sức khỏe của Bác Hồ đã rất nguy kịch, nhưng chưa có tin chính xác. Ngày mùng 2/9, cả trường sư phạm gồm hơn 1000 giáo sinh và các thầy cô, công nhân viên cán bộ, tập trung dưới cờ. Trời âm u, khó tả, mây giăng kín không một tia nắng, thầy trò tôi nghiêm trang đứng dưới mưa làm lễ chào cờ.

Lá quốc kỳ ủ dột mờ trong mưa tầm tã, khối người đứng vuông vức dưới mưa. Chúng tôi hình như linh cảm có điều gì khủng khiếp bất thường xảy ra. Rất kỳ là, chẳng biết tại sao năm đó mùng 2/9 lại buồn như vậy.

Khi thấy trên lễ đài Bác Hồ không xuất hiện để đọc diễn văn trước toàn dân. Không khí thật buồn bã. Quả vậy, cả đêm 2/9 toàn dân và cả chúng tôi hình như không ngủ, luôn nghe tiếng ben của trường (giữa sân của nhà ban giám hiệu).

Gần sáng chúng tôi giật mình vùng dậy, kéo nhau ra tụ tập quanh loa phóng thanh nghe lời thông báo của trung ương Đảng và chính phủ do Thủ tướng Phạm Văn Đồng đọc biết rằng: Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bác Hồ đã từ trần. Lời bác Đồng nghẹn ngào rung lên, ngắt quãng.

Thế là tiếng khóc như một phản ứng dây chuyền vang lên khắp khu nhà của các thầy cô giáo, khu nhà dân mà các giáo sinh chúng tôi được cho ở nhờ đều như vậy. Đâu đâu cũng nức nở, tiếng khóc ai oán kéo dài, có tiếng khóc nghẹn ngào như cố nén. Ai cũng cố gắng cắn chặt răng, răng cắn chặt môi đến chảy máu, như không muốn mọi người biết mình khóc.

Cả phòng trọ của tôi có ba chị em: Tôi là Trần Thị Lược, Lương Thị Hiền quê ở thị xã Phủ Lý cùng tôi đều 17 tuổi, người thứ ba là chị Trịnh Thị Thiếm 19 tuổi quê ở huyện Thanh Liêm đều đang gào khóc. Có đứa cứ kêu nức nở “Bác ơi! Bác ơi” rồi ngặt nghẽo khóc gào. Cả trường nhốn nháo một hồi.

Ban giám hiệu nhà trường thông báo: Đúng 7 giờ sáng ngày mùng 4/9 cả trường chuẩn bị làm lễ viếng Bác. Chúng tôi chẳng biết các thầy làm thế nào mà khi toàn trường tập trung làm lễ truy điệu Bác Hồ, trước mặt đã có kỳ đài rất trang nghiêm, có cờ đỏ sao vàng đứng trên cột cao, rủ xuống có tua đen, hai bên kỳ đài có những vòng hoa, có cả ảnh và bàn thờ nghiêm trang.

Trường sư phạm của tôi tuy lúc ấy có khoảng hơn 1000 giáo sinh nhưng phần lớn là lũ con gái, đứa nào đứa ấy rất khờ khạo khi ở nhà chúng tôi toàn làm việc do cha mẹ dạy bảo phân phó, và chủ yếu là đi học. Nay đứng trước một sự biến cố quá lớn. Một mất mát lớn quá, chúng tôi chẳng biết làm gì, đứa nào đứa ấy chỉ biết khóc, ôm nhau khóc, tụm vào nhau thành đám mà kêu khóc kể lể, có đứa còn nói rằng chưa bao giờ được gặp Bác Hồ, chỉ ước ao sau này làm cô giáo, mong có một lần được nhìn thấy Bác Hồ dẫu từ xa mà ngắm cũng thỏa.

Chúng tôi tập trung thành một khối, quần áo màu xám xịt. Đầu tóc không khăn, không mũ nức nở kêu gào. Nước mắt chứa chan, kỳ lạ trời cũng đau buồn tiếc thương người con của đất Việt, người lãnh tụ thông minh của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đã yên nghỉ trong nỗi đau và lòng tiếc thương vô bờ bến.

Tiếng thầy hiệu trưởng run lên đọc lời thông báo của Chính phủ trong loa, chúng tôi cố kìm lòng ngậm miệng, bưng chặt miêng để khỏi bật ra tiếng khóc sợ làm lấp mất tiếng trên lễ đài. Thầy đau buồn đọc lời điếu văn truy điệu Bác. Thầy ôn qua công lao, bên dưới chúng tôi lại ồ lên khóc thật lớn.

Tiếng khóc đau thương, ngằn ngặt từ khối người đen thầm nghiêm trang dưới trời mưa như trút. Không ai có ý che chắn hay tìm chỗ trú mưa. Ai cũng đứng thẳng tắp. Đứng thẳng dưới mưa mà khóc ròng. Nước mắt như mưa, hòa vào nước mưa. Không ai vuốt nước mưa, nước mắt. Nước mắt hòa nước mưa rơi rơi, tuôn trào khắp mặt, mặt mũi sưng vù, đỏ lên, mắt sưng húp.

Rồi gần khản giọng, khào khào không ra tiếng nữa. Có lúc tưởng như không thở được nữa. Mọi người như bâng khuâng không tin đó là sự thật. Chúng tôi khóc, cả nghìn người khóc, đau đớn không gì sánh nổi.

Đêm đó và hàng tuần sau, chúng tôi không ai bảo ai chỉ nhìn nhau không ngủ. Ngày lên lớp học. Học mà vẫn khóc, sụt sùi chui vào góc khóc. Mắt, mặt lem nhem thì lẻn vào nhà vệ sinh rửa mặt bằng nước, rồi ra vừa chép bài, vừa khóc không gì ngăn được nỗi đau buồn.

Một đứa sụt sịt rồi loang ra cả lớp, cả khối khóc. Điều đó đến giờ vẫn là điều tôi thấy rất thấm thía nỗi đau của cả dân tộc ta to lớn đến mức nào. Báo chí lúc ấy đều đăng rất nhiều bài thơ, bài văn của các nhà thơ lớn, các cán bộ cao cấp, các vị tướng lĩnh đều nói tới nỗi đau xót, lòng tiếc thương và có người nói lên công ơn trời biển của Bác Hồ.

Nhiều tình cảm kính yêu, biết ơn đối với Bác. Chúng tôi thức đêm, sưu tầm các sách, báo và truyền tay nhau chép các bài thơ, bài viết của hàng trăm tác giả về Bác, nói về sự ra đi của Bác Hồ.

Thức thâu đêm mà chép, chép thơ trong nước mắt, vừa chép vừa khóc ròng ròng. Tôi có một quyển sổ khổ giấy 30x45, giấy trắng có dòng kẻ, bìa bằng giấy giả da. Bấy giờ loại sổ đó quý hiếm lắm, tôi có được là do chú tôi đi B đã gửi lại cho tôi làm sổ tay văn học.

Tôi đã chép khoảng 60 bài thơ và bài báo dùng nó làm tư liệu cho việc dẫn chứng văn học. Đến nay tôi vẫn nhớ cảm giác đêm đêm nằm bò trên chiếc giường gỗ đơn sơ, hay quỳ trên nền nhà, tỳ lên mặt ghế miệt mài chép thơ văn về Bác Hồ hồi đó.

Cảm giác nay vẫn rõ ràng như vừa mới xảy ra.

Tôi tự hào được sinh ra và sống trong những ngày hào hùng của dân tộc ngay sau ngày thành lập nước gian truân, vất vả, chứng kiến rất nhiều sự thay đổi của từng con người, từng cuộc đời, từng đường làng, ngõ xóm, của quê hương, đất nước.

Tôi cảm nhận được nước mắt ít đi và nụ cười nhiều hơn trên gương mặt của mỗi người suốt 70 năm thay da đổi thịt của đất nước. Việt Nam trong tôi là vô vàn ký ức có yêu thương, có tự hào, đau thương, mất mát, có hạnh phúc, vui tươi.

Nhưng có một "Việt Nam trong tôi" không thể nào quên đó là kỷ niệm và nỗi nhớ khôn nguôi về ngày đau buồn năm 1969, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính yêu của chúng ta qua đời năm ấy.

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh, Báo NTNN/Điện tử Dân Việt tổ chức cuộc thi viết "Việt Nam trong tôi", nhằm tạo một bức tranh đa sắc về hành trình 80 năm của đất nước – từ ngày khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đến một Việt Nam hòa bình, vươn mình mạnh mẽ hôm nay.Đối tượng dự thi là toàn bộ công dân Việt Nam đang sinh sống tại Việt Nam và nước ngoài, người nước ngoài đang sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam.

Xem Thể lệ cuộc thi tại đây.

×