Đăng nhập/ Đăng ký
| 
Bình luận
0
Theo những tư liệu thời nhà Nguyễn, Nguyễn Hàm Ninh tự Thuận Chi, hiệu Tĩnh Trai, sinh năm 1808, mất năm 1867, người làng Phù Hóa, sau dời sang làng Trung Thuần, phủ Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình (nay là làng Trung Thuần, xã Quảng Lưu, huyện Quảng Trạch).
Ông đỗ tú tài năm 21 tuổi, đỗ Giải nguyên năm 23 tuổi; từng dạy Quốc tử giám, làm tri huyện Lục Ngạn (Bắc Giang), được bổ Lang trung bộ Lễ, Án sát tỉnh Khánh Hòa… Những năm cuối đời, ông cáo quan về quê hưởng thú thanh nhàn. Do tính khí cương trực nên quãng đời làm quan của ông không mấy suôn sẻ, thăng giáng nhiều lần. Ông là bạn thân của Cao Bá Quát, Tùng Thiện Vương Miên Thẩm… Tác phẩm của ông gồm: Tĩnh trai thi sao (chữ Hán) và bài Phản Thúc ước (chữ Nôm).
Ảnh minh hoạ.
Có nhiều giai thoại về Nguyễn Hàm Ninh, trong đó nổi tiếng nhất là giai thoại liên quan đến vua Tự Đức. Một hôm, vua Tự Đức mở tiệc chiêu đãi. Lúc nhà vua đang ăn thì bỗng kêu lên: "Trẫm cắn phải lưỡi đau quá! Các khanh hãy làm thơ vịnh về sự cố này nhưng cấm không được nhắc đến hai từ lưỡi và răng. Ai làm hay trẫm sẽ ban thưởng". Nghe nhà vua nói vậy, các quan văn võ có mặt trong bữa tiệc đều cố vắt óc suy nghĩ... Một lát sau, Nguyễn Hàm Ninh đứng dậy, xin phép đọc bài thơ ông vừa viết xong:
Sinh ngã chi sơ, nhĩ vị sinh;
Nhĩ sinh vi hậu, ngã vi huynh.
Đồng thời cộng hưởng trân cam vị;
Hà nhẫn tương vong cốt nhục tình.
Dịch thơ:
Ta ra đời trước, chú chưa sinh;
Chú phận làm em, ta làm anh.
Ngọt bùi chẳng nghĩ cùng chung hưởng;
Cốt nhục mà sao nỡ dứt tình.
Nguyễn Hàm Ninh vừa đọc xong bài thơ, vua Tự Đức mặt đỏ bừng bừng, phán rằng: "Thơ rất hay, trẫm thưởng cho nhà ngươi mỗi câu một lạng vàng. Nhưng ý thơ thâm hậu nên nhà ngươi phải chịu phạt, mỗi câu một roi!". Mẩu giai thoại này phần nào đã thể hiện tài năng, khí phách của Nguyễn Hàm Ninh. Cái khó là không được dùng từ lưỡi và răng thế mà ông vẫn tìm được cách nói rất phù hợp với sự cố răng cắn lưỡi, lại còn ngầm ám chỉ cả việc vua Tự Đức ra lệnh giết chết thái tử Hồng Bảo là anh cùng cha khác mẹ. Điều làm người đời giật mình là ông dám chạm đến chỗ "húy" của nhà vua trước mặt bá quan văn võ. Phải là người có dũng khí, dám coi thường tính mạng của mình mới làm một việc động trời như vậy!
Đối với vua mà Nguyễn Hàm Ninh còn không sợ huống nữa là bọn quan lại ở địa phương. Thời cáo quan về quê, ông dựng một ngôi nhà cỏ dưới chân núi, gọi là Cừ khê thảo đường (Ngôi nhà cỏ ở khe Cừ): Khai song thanh hiểu khan vân khí/ Xuất quách tà dương tiện điểu hoàn (Sáng sớm mở cửa đã thấy mây khói/ Bóng chiều vừa tắt ngoài thành chim liền bay về). Nói là giấu mình nơi núi non khe suối để tìm lấy sự an nhàn (Ẩn cốc thê khâu tự tại nhàn) nhưng tâm ông đâu có nhàn. Cái bọn quan lại ở địa phương ông thời ấy vừa dốt nát, vừa hống hách làm ông hết sức căm ghét.
Ông viết bài Phản Thúc ước, thẳng thắn vạch trần bộ mặt thật của bọn chúng. Có kẻ nhờ gian lận mà đỗ đạt, khi làm quan thì lên mặt với dân: Giấy cũ nhàm tay biếng dở, đến khoa kỳ đem quyển lượt xem chơi/ Giường cao vếch mảy ngồi ngay, chờ hương ẩm, chặt thủ heo vác tới. Bọn chúng lợi dụng việc phân chia điền thổ, chiếm dụng đất công, dân tình hết lời ca thán mà quan trên vẫn tảng lờ vì đã nhận hối lộ: Thước ruộng tấc vườn là của nước, bỏ đi đặt lại, chẳng phân chi sao xếp sổ làm thinh/ Đồng tiền lượng bạc há riêng ai, trang nọ tờ kia, mưu tự tệ lại tìm đường mà chấy (chiếm đoạt). Có những câu trong Phản Thúc ước, đến bây giờ đọc lại tôi không khỏi giật mình: Mỡ dân rán đã đầy xanh/ Da đất quét vừa chật đạy. Bọn chúng cậy quyền, cậy thế kết bè, kết đảng tìm đủ mọi cách đục khoét của dân. Bút pháp của Nguyễn Hàm Ninh hết sức linh hoạt.
Với vua Tự Đức sính chữ nghĩa, ông dùng cách nói bóng gió. Nhưng với Phản Thúc ước "vì muốn con trẻ đàn bà nghe được rõ" nên ông đã chọn cách viết "nôm na pha mấy giọng nhà quê". Bởi thế mà Phản Thúc ước của giải nguyên Nguyễn Hàm Ninh lan truyền bằng miệng khá rộng rãi trong dân chúng thời ấy.
Mặc dù ẩn mình trong khe núi, nhưng vốn tính phóng khoáng, lãng mạn nên thỉnh thoảng ông lại vào kinh đô Huế thăm cảnh cũ người xưa. Những chuyến viếng thăm ấy đã gợi hứng cho ông viết một số bài thơ tình mà đến Cao Bá Quát - một người vốn nổi tiếng khó tính về thơ, cũng phải khen rằng: "cao bộ Trung Đường, phủ thị chư tử" (thơ hay như của thời Trung Đường, vượt hẳn các nhà khác); tài thơ như Tùng Thiện Vương cũng phải nể phục (theo Lương An, tạp chí Sông Hương, số 10 - năm 2010). Một trong những bài thơ tình của ông khiến tôi phải giật mình là bài Ức mai:
Lâm đường tạc dạ sóc phong xuy
Tiểu các thanh hàn độc tọa trì
Địch lý quan sơn sầu cựu khúc
Thủy biên ly lạc nhận tiền kỳ
Hương nam tuyết bắc vô phương tấn
Nguyệt địa vân giai hữu mộng ti
Dục bả tân từ viễn tương tặng
Mỹ nhân uyển tại thủy chi my
Tôi phỏng dịch:
Đêm qua, gió bấc thì thào
Một mình gác nhỏ lạnh vào thấu xương
Vẳng nghe tiếng sáo mà thương
Bờ sông, thuở ấy vẫn thường bên nhau
Hương nam, tuyết bắc còn đâu
Trăng sân, mây biếc… mộng sầu biệt ly
Xa xôi muốn gởi thơ đi
Bên hồ người ngọc tức thì hiện ra!
Nhà thơ Lương An cho biết: bài thơ này được Nguyễn Hàm Ninh sáng tác khi công chúa Mai Am - người mà ông thầm yêu trộm nhớ đã lấy Thân Trọng Dị - một vị quan to trong triều. Trở lại Phủ Tùng Thiện Vương, không còn bóng dáng người đẹp, ông cảm thấy vô cùng trống trải. Xuyên suốt bài thơ là nỗi thương nhớ công chúa Mai Am. Ngay cái tiêu đề Ức mai cũng nói lên điều đó. Bài thơ này đã được công chúa Mai Am trân trọng đưa vào Diệu Liên thi tập của mình. Dám làm thơ "ghẹo" cả công chúa, hơn nữa chồng công chúa lại là một vị quan to trong triều. Thiết nghĩ từ xưa đến nay ít ai bạo gan như Nguyễn Hàm Ninh.
Có lần, vào tiết thanh minh, nhà thơ Miên Thẩm ra Quảng Bình tìm thăm Nguyễn Hàm Ninh. Hai ông cùng đàm đạo văn chương thế sự. Trong câu chuyện, Miên Thẩm báo tin cho ông biết: "Tàu Tây dương đang ngấp nghé ngoài biển đông, chuẩn bị tấn công xâm lược nước ta". Nguyễn Hàm Ninh bèn rủ bạn cùng trèo lên một ngọn núi khá cao ở Lệ Sơn (thuộc xã Văn Hóa, huyện Tuyên Hóa, Quảng Bình) để nhìn ra biển đông. Đứng trên đỉnh núi, Nguyễn Hàm Ninh phóng bút làm ngay bài thơ rồi dõng dạc đọc cho bạn nghe:
Cổ thú yên thâm túc vũ dư,
Nham hoa vô tế nhiễu khâm cư.
Thiên phong vãn chiếu liên bình lục,
Vạn lý phù vân quyển thái hư.
Nam quốc sơn hà chung bất động,
Tây nhung kỹ lãng dục hà như?
Tự văn cửu bệ cần thôi cốc],
Nhật vọng Cam Tuyền tấu tiệp thư.
(Lệ Sơn xuân vọng)
Cụ Nguyễn Tú phỏng dịch:
Mưa xong, đồn cũ khói sương sa
Hoa núi bao quanh thân áo ta
Ráng chiếu ngàn non xuyên cỏ nội
Mây bay muôn dặm suốt trời tà.
Núi sông nước Việt không lay chuyển
Giặc cỏ phương Tây muốn cướp a?
Nghe nói Chín Tầng đà cử tướng
Hằng mong thắng trận báo tin ra.
Trong những tháng ngày tình hình biển đông đang nóng lên vì sự khiêu khích trắng trợn của thế lực bánh trướng nước ngoài, đọc những dòng thơ này của Nguyễn Hàm Ninh, chúng ta như được tiếp thêm sức mạnh. Sự khẳng định: Nam quốc sơn hà chung bất động (Sông núi nước Nam không lay chuyển) như một lời thề bất tử, một niềm tin sắt đá của toàn dân tộc mỗi khi có giặc ngoại xâm.
Món quà sinh nhật tưởng chừng bình thường lại khơi mào cơn giận dữ của Càn Long, hé lộ nhiều điều đáng sợ ở chốn cung đình.
Ngày 8/6, nguồn tin từ UBND tỉnh Đồng Nai cho biết, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai vừa có văn bản chỉ đạo các sở, ngành xử lý vụ việc liên quan đến đất đai; trong đó, yêu cầu chấm dứt hoạt động tại Khu du lịch sinh thái Vườn Xoài.
Chia sẻ
Nguyễn Xuân Son nhận "quà khủng" lần thứ 2; Barcelona muốn chiêu mộ Perisic, Rashford hết cửa đến Nou Camp; M.U chuẩn bị vượt Arsenal vụ Gyokeres; HLV Pochettino lên tiếng về tin đồn trở lại Tottenham; Mâu thuẫn của nhà Becks và vợ chồng Brooklyn "sâu sắc hơn bao giờ hết”.
Chia sẻ
Sáng nay (8/6), trên địa bàn huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai xảy ra mưa lớn trên diện rộng, đặc biệt mưa lớn cục bộ tại thị trấn Mường Khương đã làm ngập úng cục bộ, ảnh hưởng đến diện tích hoa màu và nhà ở của người dân.
Chia sẻ
Nhà báo Tô Đình Tuân - Tổng Biên tập Báo Người Lao Động vừa ra mắt sách "Dấu ấn 30 năm nghề báo" vào sáng 8/6 tại Đường sách TP.HCM.
Chia sẻ
Tổng thống Mỹ Donald Trump và đồng minh cũ Elon Musk có thể giả vờ cãi nhau để ngắt kết nối Kiev khỏi Starlink, theo tờ Strategic Culture đưa tin.
Chia sẻ
Từng là căn bệnh gắn liền với người cao tuổi, đột quỵ giờ đây đang "tấn công" ngày càng nhiều người trong độ tuổi thanh niên và trung niên.
Chia sẻ
Sau nhiều năm đợi chờ, cuối cùng Đặng Văn Tới cũng được trao cơ hội. Dù có thể chỉ là một phương án “chữa cháy”, nhưng việc được góp mặt lần đầu tiên ở ĐTQG là phần thưởng xứng đáng cho cầu thủ từng được ví là “đen đủi nhất” của ĐT Việt Nam.
Chia sẻ
Cách đây 60 năm, vào năm 1965, sau khi nhận thấy chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” thất bại ở miền Nam Việt Nam, giới cầm quyền Mỹ chuyển sang chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, đưa hàng trăm nghìn quân vào miền Nam Việt Nam. Ngay sau khi ồ ạt đổ bộ vào miền Nam nước ta, quân Mỹ đã bị giáng những đòn đau và chịu nhiều tổn thất nặng nề.
Chia sẻ
Thời điểm này mùa hoa quả bắt đầu, sau 1 năm chịu tổn thất bởi siêu bão Yagi, tại miền Bắc các loại trái cây đặc sản ở Hải Dương, Bắc Giang, Lạng Sơn, Hưng Yên,... được dự báo bội thu. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm mà nỗi lo cũ tái diễn: Tắc biên, ùn ứ cửa khẩu khiến “được mùa, mất giá”.
Chia sẻ
UBND tỉnh Hải Dương đặt mục tiêu đến ngày 20/6 sẽ hoàn thành chương trình xoá nhà tạm cho các hộ gia đình chính sách, hộ nghèo, cận nghèo có hoàn cảnh khó khăn. Nhiều huyện, thành phố trên địa bàn đã hoàn thành và vượt kế hoạch đề ra.
Chia sẻ
Ban Thường vụ Đảng ủy Quốc hội đã chỉ định nhân sự tham gia Ban Chấp hành, Ban Thường vụ; chỉ định Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy Ủy ban Dân nguyện và Giám sát nhiệm kỳ 2025-2030.
Chia sẻ
Một chiến dịch tuyên truyền đã bắt đầu ở Pháp với mục đích bắt đầu các hoạt động quân sự chống lại Nga, ông Florian Philippot, lãnh đạo đảng Những người yêu nước Pháp cho biết trên mạng xã hội X.
Chia sẻ
Đoàn tàu chở cán bộ, chiến sĩ thực hiện nhiệm vụ A80 được chào đón nồng nhiệt, khu "đất vàng" bỏ hoang, cây dại um tùm như rừng nhiệt đới... là những loạt ảnh ấn tượng trong tuần do PV Dân Việt ghi lại.
Chia sẻ
Đây là loại thịt người trung niên và người cao tuổi nên ăn 3 lần/tuần vào mùa hè để cung cấp dinh dưỡng, xua tan mệt mỏi, uể oải trong mùa hè.
Chia sẻ
Hàng loạt cửa hàng nằm trên các tuyến phố du lịch ở Đà Nẵng bất ngờ đóng cửa trong đợt cao điểm kiểm tra, phòng chống hàng lậu, hàng nhái trên địa bàn TP.Đà Nẵng.
Chia sẻ
Có rất nhiều điệp viên đã để lại dấu ấn khó phai trong Thế chiến thứ hai. Người giải mã thông tin tình báo, người luồn sâu phá hoại, người tổ chức mạng lưới kháng chiến ngầm… Tất cả đều hỗ trợ cho chiến thắng ngoài tiền tuyến. Nhưng điệp viên người Ý Rodolfo Siviero lại thực hiện một nhiệm vụ hoàn toàn khác, và cũng cực kỳ giá trị.
Chia sẻ
Theo luật sư, nếu thửa đất có nhiều người chung quyền sử dụng đất, nhiều người sở hữu chung tài sản gắn liền với đất thì Giấy chứng nhận phải cấp cho mỗi người 1 Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
Chia sẻ
Hàng loạt hố ga trên đường Nguyễn Gia Bồng bị mất nắp, nhưng chỉ được che chắn, cảnh báo sơ sài tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông và mỹ quan đô thị.
Chia sẻ
Tỉnh Trà Vinh được tái lập vào tháng 5/1992, với xuất phát điểm thấp, kết cấu hạ tầng từ thành thị đến nông thôn đều yếu kém và được xem là tỉnh nghèo, có đông đồng bào Khmer, đời sống khó khăn nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long lúc bấy giờ...
Chia sẻ
Trong bối cảnh ngành thủy sản Việt Nam đang chịu sức ép chưa từng có từ biến đổi khí hậu, thẻ vàng IUU, rào cản kỹ thuật và “rào cản xanh” từ thị trường xuất khẩu, yêu cầu chuyển đổi sang phát triển bền vững, phát triển xanh, minh bạch và ứng dụng công nghệ cao trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Chia sẻ
Đề xuất giảm lệ phí trước bạ đối với xe máy nhằm tránh việc người dân tại một số địa phương phải nộp mức lệ phí cao hơn so với trước khi sáp nhập tỉnh.
Chia sẻ
Theo đánh giá của BLV Quang Huy, HLV Kim Sang-sik là chiến lược gia rất cao tay và năng lực cầm quân của ông sẽ khiến ĐT Malaysia gặp nhiều khó khăn như khi chạm trán ĐT Việt Nam dưới thời HLV Park Hang-seo trước đây.
Chia sẻ
Bước vào vườn nho sữa Hàn Quốc thuộc địa phận thôn Làng Mới, xã Mông Sơn, huyện Yên Bình của chàng kỹ sư nông lâm quê Vĩnh Phúc Đinh Đại Thành, du khách không khỏi ngỡ ngàng, thích thú trước khung cảnh vườn nho trải dài xanh mát, cây nào cũng trĩu quả, quyện trong gió là mùi thơm ngọt ngào...
Chia sẻ
Bình Thuận có rất nhiều món ngon như lẩu thả, súp hoa thanh long và lẩu hoa thanh long hầm gà, gỏi cá trích, cá mai, cá đục, chả cuốn cá trích, gỏi xoài cát mực khô Làng chài Mũi Né, mực 1 nắng, bồ câu núi Tà Cú xốt mắm chuối mốc, chả cá biển hấp - chiên, chả cá thát lát Tánh Linh, bánh canh cá biển...
Chia sẻ
Năm nay, những cành vải Bắc Giang đỏ rực, dáng cong mềm, quả sai trĩu được nhiều chị em "săn lùng" để đặt vào bình gốm, bình thủy tinh... làm đồ trang trí.
Chia sẻ
Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Thị Hiển là một tên tuổi múa của làng múa Việt Nam. Bà có tới 9 học trò được phong danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, 30 người được phong Nghệ sĩ Ưu tú.
Chia sẻ
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum Nguyễn Hữu Tháp nêu rõ những nội dung Sở NN&MT chưa làm đúng chỉ đạo; đồng thời yêu cầu nếu quy trình cấp chưa đảm bảo, thì dừng hiệu lực Giấy xác nhận cấp mã số vùng trồng đã cấp cho Công ty cổ phần rượu sâm Ngọc linh Kon Tum.
Chia sẻ
Ngành nuôi trồng thủy sản ở ĐBSCL đang hướng đến đa dạng hóa đối tượng nuôi, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, giá trị sản phẩm. Trước giờ sáp nhập, tại các tỉnh Sóc Trăng, Trà Vinh, An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ... nông dân đã, đang nghiên cứu phát triển, nuôi thành công các loài cá đặc sản, như: Cá dáo, cá dứa, cá bông lau... để nâng cao thu nhập, phát triển bền vững.
Chia sẻ
Cảnh sát xác định người “khỏa thân”, đuổi theo cô gái trên đường Hoàng Hoa Thám, Hà Nội, là một thanh niên sinh năm 1997. Người này có tiền sử “rối loạn hành vi kiểm soát”.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Mai Văn Hoan 
