Căn biệt thự cổ "độc nhất vô nhị" ở Hà Nội

Nằm cách đền Quán Thánh 90m về phía tay trái, ngôi nhà cổ số 9 đường Thanh Niên (quận Ba Đình, Hà Nội) được mệnh danh là căn biệt thự đẹp nhất Hà Nội. Không có nhiều tài liệu chi tiết về căn biệt thự, chỉ biết rằng nơi đây từng thuộc quyền sở hữu của Giám đốc nhà máy dệt Đông Dương, doanh nhân Numa Bourgouin Meiffre (1851 - 1911). 

Bà Meiffre được biết đến nhiều nhất với cương vị là người xây dựng nhà máy kéo sợi cotton đầu tiên tại Hà Nội. Sau đó, vào năm 1891 - 1932, bà mở xưởng may đồng phục quân đội với đội ngũ thợ thủ công người Việt Nam, chủ yếu là phụ nữ.

Từ những thông tin hiếm hoi về vị doanh nhân người Pháp, nhiều người cho rằng căn biệt thự này đã có tuổi đời hơn 100 năm và được xây dựng trong khoảng những năm cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20.

Vào những thập niên 70, 80, biệt thự số 9 đường Thanh Niên là một địa điểm tuyệt vời để những chàng trai, cô gái tới đây hẹn hò và chụp ảnh. Không chỉ thu hút những ai yêu cái đẹp, căn biệt thự cổ này khiến bất cứ ai đi qua cũng phải ngoái nhìn khi chiếm trọn một khoảng lớn trên con đường Thanh Niên thoáng đãng và lãng mạn.

Điều khiến căn biệt thự trở nên nổi bật trong số những công trình cổ khác tại Hà Nội nằm ở phong cách kiến trúc mang đậm hương vị miền Bắc nước Pháp. Điểm đặc trưng nhất cho phong cách này là ở hệ thống mái có độ dốc lớn, vốn để phòng tránh tuyết đọng, một hiện tượng thời tiết hiếm gặp ở Việt Nam. Đặc biệt, trên đỉnh mái cũng được tô điểm thêm ống khói làm tăng thêm nét cổ kính, sang trọng của ngôi nhà.

Về phần thân, biệt thự được trang trí khá đơn giản, phối hợp với sự sắp xếp theo quy luật của gạch ốp đã tạo ra sự phân chia chính phụ rõ ràng, tăng tính thẩm mỹ. Ngoài ra, hệ thống ban công tròn cùng cửa sổ cao càng khiến căn biệt thự trở nên độc đáo, sang trọng mà không bị "lỗi thời" dù đã trải qua hàng trăm năm.

Sau năm 1954, căn biệt thự từng là nơi ở của một số cán bộ lãnh đạo Việt Nam. Đến nay, phần khuôn viên và căn biệt thự được phân chia cho nhiều hộ gia đình sinh sống.

Anh Tùng Lâm (37 tuổi), một người con của Hà Nội chia sẻ: "Tôi cũng từng có một thời gian sống ở đây. Căn biệt thự có 2 lầu, phần trệt trước là nhà bếp và khu cho gia nhân ở, tầng 2 là phòng khách, tầng 3 là nơi sinh hoạt chính. Các cửa hàng mặt tiền ngôi nhà trước đây chỉ là vườn hoa và tường rào. Gạch men ở đây thì phải nói là đỉnh, hàng trăm năm rồi chất lượng vẫn tuyệt vời".

Gìn giữ công trình cổ trăm tuổi

Không chỉ góp phần làm tăng thêm nét cổ kính, độc đáo cho không gian phố phường Hà Nội, bản thân những công trình kiến trúc cổ cũng mang nhiều giá trị về mặt lịch sử, xã hội. Vậy nhưng những nét đẹp này đang dần bị mai một trước sự tàn phá của thời gian.

Nép mình trong một con ngõ nhỏ, nhìn từ xa, công trình biệt thự số 9 đường Thanh Niên vẫn mang lại cho du khách một cảm giác vững chắc, bề thế. Tuy nhiên, khi lại gần, dễ dàng nhận thấy nhiều dấu hiệu xuống cấp của căn nhà.

Hiện nay, phần sân vườn và bờ tường xung quanh đã trở thành quán cafe, quán ăn ven hồ hoặc nhà dân. Khoảng không gian rộng lớn ngày nào giờ đây đã trở nên vô cùng chật chội, khó di chuyển và chỉ đủ chỗ để dựng vài chiếc xe máy của người dân.

Phần tường bên ngoài của biệt thự cũng bị che phủ bởi một lớp rêu phong, những mảng gạch trang trí đang dần bị rơi vỡ, tạo thành những khoảng trống xấu xí trên tường. Đặc biệt, trên phần mái của khu cửa chính cũng xuất hiện một thân cây đang sinh trưởng. Theo thời gian, cây có thể tạo ra nhiều ảnh hưởng xấu đối với căn biệt thự và gây nguy hiểm cho con người.

Theo chia sẻ của người dân xung quanh, hiện nay căn biệt thự được phân chia cho nhiều hộ sinh sống. Cả căn biệt thự đã có dấu hiệu xuống cấp vài năm trở lại đây, nơi bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất là phần tường trên trần nhà. Khoảng vài ba năm, người dân sẽ phải sửa chữa, trát lại trần để đảm bảo an toàn cho không gian sinh hoạt.

Ghé thăm căn biệt thự, chúng tôi không khỏi nao lòng trước vẻ tối tăm, tiêu điều của căn biệt thự "độc nhất vô nhị" trong ký ức của biết bao người dân Thủ đô. Nếu được gìn giữ đúng cách, công trình này có thể tồn tại rất lâu bởi tính chắc chắn, ổn định của kiến trúc Pháp.

Theo "Tiêu chí phân loại và xếp hạng biệt thự cổ" của UBND TP. Hà Nội, căn biệt thự số 9, đường Thanh Niên được xếp vào loại 1. 

Theo đó, nhóm này bao gồm các căn biệt thự giá trị đặc biệt, quy mô lớn, có vị trí đẹp, sân vườn còn nguyên vẹn, giữ được tính nguyên bản và các đặc trưng về phong cách kiến trúc để ưu tiên bảo tồn. 

×