Sáng 28/2, Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức họp báo Công bố Lệnh của Chủ tịch nước về công bố 3 Luật được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ 9, trong đó có Luật Tổ chức Chính quyền địa phương năm 2025.

Sắp xếp bộ máy, nghiên cứu bỏ cấp huyện

Thông tin tại họp báo liên quan đến cấp hành chính ở địa phương, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy cho biết, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 ban hành tại thời điểm này là phù hợp với Hiến pháp năm 2013. Theo đó, các đơn vị hành chính vẫn đang duy trì theo 3 cấp tỉnh, huyện, xã. Các quy định về tổ chức Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, các cấp chính quyền địa phương vẫn phải đảm bảo theo quy định của Hiến pháp.

"Trong các quy định hiện nay, như trong Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương cơ bản vẫn bám sát theo quy định của Hiến pháp 2013", bà Thủy nói.

Bà Thủy cho biết, Kết luận 126 của Bộ Chính trị ngày 14/2/2025 đã đặt ra yêu cầu và nhiệm vụ mới cho việc sắp xếp, tổ chức bộ máy Nhà nước, đặc biệt là đối với các địa phương. Trong đó có đưa ra yêu cầu tiếp tục nghiên cứu bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện).

"Trong trường hợp nếu có chỉ đạo triển khai vấn đề trên thì phải tính đến việc sửa đổi Hiến pháp năm 2013, bởi Điều 110 của Hiến pháp đã quy định rõ về hệ thống các cấp đơn vị hành chính của nước ta", bà Thủy nhấn mạnh.

Đối với quy trình sửa đổi Hiến pháp, bà Thủy cho biết sẽ phải thực hiện theo Điều 120 của Hiến pháp. Theo đó, trên cơ sở đề nghị của Chủ tịch nước, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ hoặc của 1/3 tổng số đại biểu Quốc hội thì Quốc hội sẽ xem xét việc cần sửa Hiến pháp hay không.

Trên cơ sở đề nghị đó, nếu được 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội đồng ý thì sẽ chuyển sang giai đoạn nghiên cứu để sửa đổi bổ sung Hiến pháp. Quốc hội sẽ thành lập ủy ban sửa đổi, dự thảo Hiến pháp. Để thực hiện công việc này, ủy ban được lập ra sẽ tổ chức các công tác nghiên cứu, đưa ra dự thảo sửa đổi Hiến pháp, tổ chức lấy ý kiến nhân dân cả nước về nội dung sửa đổi Hiến pháp. Sau đó sẽ báo cáo với Quốc hội để thông qua chủ trương sửa đổi này.

"Cùng với việc sửa đổi Hiến pháp thì chắc chắn phải điều chỉnh các quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, liên quan các cấp hành chính, các cấp chính quyền, điều chỉnh nhiệm vụ của các cấp chính quyền đang từ 3 cấp sang 2 cấp. Các cơ quan đang trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin khi có chủ trương", bà Nguyễn Phương Thủy nói.

Tăng nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm cho Chủ tịch UBND

Về điểm mới, Luật quy định về tổ chức chính quyền địa phương quy định cụ thể về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền giữa chính quyền địa phương các cấp.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng cho biết, Luật nêu rõ nguyên tắc "rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm" và tránh quy định chồng chéo, trùng lặp nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cấp chính quyền địa phương và giữa các cơ quan của chính quyền địa phương.

Luật cũng phân định nhiệm vụ, quyền hạn của tập thể UBND và cá nhân chủ tịch UBND nơi tổ chức cấp chính quyền địa phương theo hướng tăng nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm cho cá nhân chủ tịch UBND.

Quy định nhiệm vụ, quyền hạn theo hướng khái quát, tập trung vào các lĩnh vực về tài chính ngân sách, tổ chức bộ máy, biên chế, hoạt động kiểm tra, giám sát... bảo đảm phù hợp với các nguyên tắc phân định thẩm quyền tại Điều 11 của Luật và bảo đảm tính ổn định lâu dài của luật.

Về phân quyền, Luật quy định rõ các yêu cầu, điều kiện của việc phân quyền như: Việc phân quyền cho chính quyền địa phương các cấp phải được quy định trong luật, nghị quyết của Quốc hội; chính quyền địa phương tự chủ trong việc ra quyết định, tổ chức thi hành và tự chịu trách nhiệm trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ cũng nêu rõ, cơ quan nhà nước cấp trên trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm kiểm tra, thanh tra, giám sát về tính hợp hiến, hợp pháp trong việc chính quyền địa phương các cấp thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền...

Về ủy quyền, so với Luật năm 2015, Thứ trưởng Vũ Chiến Thắng cho biết, Luật lần này đã làm rõ và mở rộng phạm vi chủ thể ủy quyền và chủ thể nhận ủy quyền; Quy định rõ yêu cầu của việc ủy quyền (ủy quyền phải bằng văn bản của cơ quan ủy quyền, nêu rõ nội dung, phạm vi, thời hạn ủy quyền).

Bên cạnh đó, Luật quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan trong việc ủy quyền và thực hiện nhiệm vụ ủy quyền; Quy định việc sử dụng con dấu và hình thức văn bản khi thực hiện nhiệm vụ ủy quyền, việc điều chỉnh thủ tục hành chính trong trường hợp thực hiện ủy quyền.

Về tổ chức và hoạt động của HĐND, so với Luật năm 2015, Luật đã quy định theo hướng giữ nguyên nội dung về cơ cấu tổ chức của HĐND; Quy định khái quát hoạt động của HĐND, Thường trực HĐND, nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu HĐND.

Bên cạnh đó, Luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm giải quyết các vướng mắc, khó khăn trong thực tiễn tổ chức thực hiện pháp luật như không quy định chủ tịch UBND đầu nhiệm kỳ là đại biểu HĐND; bổ sung quy định về trường hợp khuyết chủ tịch HĐND, khuyết Thường trực HĐND; bổ sung quy định về tạm đình chỉ chức vụ phó chủ tịch HĐND, trưởng, phó ban của HĐND…

×