Theo đó, cử tri tỉnh Bình Định đồng tình với quy định kích thước tối thiểu được phép khai thác của các loài thủy sản sống trong vùng nước tự nhiên nhằm bảo vệ nguồn lợi thủy sản bền vững theo Nghị định số 37/2024/NĐ-CP ngày 4/4/2024 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 08/3/2019 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản. 

Tuy nhiên, cử tri cho rằng trong thực tế, riêng cá ngừ vằn có chiều dài 500mm trở lên là rất ít, phần lớn từ 300 -350mm, và đây là loài cá di cư không chỉ sinh sống ở vùng biển Việt Nam, cử tri kiến nghị trình Chính phủ xem xét, đánh giá kỹ về quy định đối với việc đánh bắt cá ngừ vằn cho phù hợp, đảm bảo thuận lợi cho hoạt động đánh bắt thủy hải sản của ngư dân.

Còn cử tri tỉnh Khánh Hòa cho biết, hiện nay nhiều tàu cá nằm bờ vì sản phẩm khai thác không đạt kích cỡ theo quy định, bị rào cản nên chỉ bán lẻ ra thị trường nội địa vì vậy giá sản phẩm giảm khoảng 30% so với trước đây, dẫn đến chuyến đi biển bị lỗ. Nguy cơ một bộ phận ngư dân ở miền Trung sẽ dừng đi biển, việc này về lâu dài không chỉ gây tới thiếu hụt nguồn nguyên liệu cho sản xuất và xuất khẩu mà còn ảnh hưởng công tác bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. 

Cử tri đề nghị Bộ nghiên cứu, chỉnh sửa Nghị định 37/2024/NĐ-CP ngày 19/5/2024 để phù hợp với thực tiễn vì hiện nay chưa quốc gia nào, bao gồm cả EU, Mỹ, Úc hay các tổ chức nghề cá Trung Tây Thái Bình Dương (WCPFC) của Liên Hợp Quốc có quy định hay khuyến cáo về kích thước khai thác tối thiểu đối với cá ngừ vằn. Ngay chính EU cũng không có quy định kích thước khai thác tối thiểu với cá ngừ vằn; các tàu cá của Tây Ban Nha và các nước EU vẫn đánh bắt cá ngừ vằn size dưới 1kg.

Trả lời kiến nghị của cử tri tỉnh Bình Định và Khánh Hòa, Bộ NNPTNT cho hay, thực trạng trữ lượng nguồn lợi thủy sản ở Việt Nam trong những năm qua có xu hướng suy giảm rất nghiêm trọng cả về số lượng và chất lượng. Theo kết quả nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Hải sản trong 20 năm qua cho thấy, trữ lượng tức thời nguồn lợi hải sản ở biển giai đoạn 2016-2020 ước tính khoảng 3,95 triệu tấn (giảm 22,1%) so với trữ lượng 5,07 triệu tấn trong giai đoạn 2000-2005. 

Nguyên nhân suy giảm nguồn lợi thủy sản: Cường lực khai thác quá mức; Sử dụng nghề cấm, ngư cụ cấm, khai thác bằng xung điện, chất nổ, chất độc, kích thước mắt lưới nhỏ hơn qui định, khai thác trong khu vực cấm khai thác có thời hạn còn diễn ra phổ biến; Khai thác các loài thủy sản kinh tế có kích thước nhỏ diễn ra phổ biến ở khắp vùng biển, vùng nội địa đối với tất cả các loại nghề với tỉ lệ xâm hại nguồn lợi của các loài kinh tế rất cao từ 26 – 41% đối với cá ngừ vằn, từ 25 – 92% đối với mực ống Trung Hoa, nghề lưới kéo đơn cao nhất 91%… ở vùng biển việc sử dụng phương pháp khai thác gây hại, khai thác các loài nhỏ hơn qui định được xem là hành vi đánh bắt bất hợp pháp (IUU). 

Theo Bộ NNPTNT, việc quy định kích thước tối thiểu được phép khai thác của các loài thủy sản nhằm bảo vệ, phục hồi nguồn lợi thủy sản, duy trì sinh kế cho cộng đồng, phát triển ngành thủy sản xanh và bền vững là phù hợp và rất cần thiết. Về cơ sở khoa học để qui định kích thước khai thác Kích thước tối thiểu được phép khai thác được xác định dựa trên chỉ số tham chiếu của quần thể về chiều dài (kích thước) của loài thủy sản mà ở đó 50% cá thể thành thục, tham gia sinh sản lần đầu (Length at first maturity - Lm50), đã được áp dụng phổ biến trên thế giới. 

Mục đích của quy định kích thước tối thiểu được phép khai thác để không khai thác các cá thể ở giai đoạn con non, kích thước nhỏ, chưa thành thục sinh dục lần đầu; đảm bảo cho đàn thủy sản còn non ít nhất được một lần tham gia vào đàn bố mẹ sinh sản, hoàn thành vai trò tái tạo, bổ sung nguồn lợi cho giai đoạn tiếp theo trước khi chúng bị chết do tự nhiên hoặc bị khai thác. 

Thời điểm hiện nay, các quy định về kích thước tối thiểu được phép khai thác đối với cá ngừ đã gây ra không ít khó khăn, bất cập cho ngư dân, doanh nghiệp là do hầu hết ngư dân đã có thói quen khai thác theo phương thức truyền thống từ nhiều năm qua, khai thác tận thu tất cả những cá thể còn non, chưa trưởng thành, nên chưa kịp thích nghi, thay đổi phương thức, ngư cụ khai thác phù hợp với những qui định mới; Công tác tuyên truyền, phổ biến qui định mới tại Nghị định 37/2024/NĐ-CP và Nghị định 38/2024/NĐ-CP của Chính phủ tại các địa phương cho ngư dân, doanh nghiệp liên quan còn hạn chế, chưa kịp thời đến khi Nghị định có hiệu lực; Quá trình sửa đổi, bổ sung Nghị định 37/2024/NĐ-CP và Nghị định 38/2024/NĐ-CP của Chính phủ trong thời gian ngắn, nên chưa có những đánh giá tác động cụ thể, đầy đủ đối với ngư dân, doanh nghiệp về việc đưa ra qui định kích cỡ khai thác các loài thủy sản và trộng lẫn nguyên liệu;

Kết quả rà soát cho thấy việc quy định kích thước tối thiểu được phép khai thác trong đó có loài cá ngừ vằn (Katsuwonus pelamis) được quy định trong Nghị định 37/2024/NĐ-CP ngày 04/4/2024 là cần thiết, đảm bảo đủ căn cứ pháp lý, cơ sở khoa học, thực tiễn nhằm mục tiêu bảo vệ nguồn lợi thủy sản và đáp ứng yêu cầu, khuyến nghị của Ủy ban Châu Âu (EC). Tuy nhiên, trong quá trình triển khai trong thực tiễn đã có những khó khăn, vướng mắc trong việc áp dụng thực hiện ở thời điểm hiện tại. 

Để vừa đảm bảo mục tiêu bảo vệ nguồn lợi thủy sản, đáp ứng yêu cầu của EC, vừa đảm bảo không ảnh hưởng đến hoạt động khai thác truyền thống của ngư dân và xuất khẩu của doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay, Bộ NNPTNT đang báo cáo và kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ cho phép xây dựng Nghị định sửa đổi theo trình tự, thủ tục rút gọn để kịp thời tháo gỡ những vướng mắc cho các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp trong lĩnh vực khai thác. Theo kế hoạch, việc ban hành Nghị định sửa đổi bổ sung sẽ được hoàn thành trong tháng 4/2025.

×