Bộ Nông nghiệp và Môi trường nêu rõ 16 bước quy trình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đất

Bước tiến quan trọng trong cải cách hành chính lĩnh vực đất đai

Tại Hội nghị tập huấn toàn quốc về phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức ngày 1/8, bà Đoàn Thị Thanh Mỹ, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh, Nghị định 151/2025/NĐ-CP nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương hai cấp, đảm bảo hoạt động quản lý đất đai không bị gián đoạn sau sắp xếp đơn vị hành chính.

Theo đó, Nghị định đã phân định rõ nhiệm vụ giữa các cấp chính quyền, chuyển một loạt thẩm quyền từ Trung ương về địa phương. Đặc biệt, 8 thẩm quyền của UBND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cấp xã, trong đó có quyền thu hồi, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất… đối với các trường hợp miễn tiền sử dụng đất. Đồng thời, chuyển 3 thẩm quyền từ HĐND sang UBND tỉnh, 5 từ UBND sang Chủ tịch UBND tỉnh và 2 từ UBND tỉnh sang cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh.

Nghị định cũng cho phép duy trì quy hoạch sử dụng đất cấp huyện trong thời gian chờ quy hoạch mới, đồng thời cắt giảm 11 thủ tục hành chính và 8 loại giấy tờ. Ngoài ra, quy định mới tạo thuận lợi trong việc nộp hồ sơ và mở rộng vai trò các tổ chức tại cấp xã trong phát triển quỹ đất.

Trong khi đó, bà Phạm Thị Thịnh, Trưởng phòng Đo đạc và Đăng ký đất đai (Cục Quản lý đất đai), cho biết Nghị định 151/2025/NĐ-CP đã cắt giảm đáng kể thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai. Cụ thể, Nghị định bãi bỏ 3/30 thủ tục và rút ngắn 44/425 ngày thực hiện các thủ tục đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất. Đồng thời, 3/8 loại giấy tờ không còn bắt buộc, bao gồm xác nhận đủ điều kiện tồn tại công trình, mẫu biên bản hợp đồng và tờ trình của cấp xã.

Đáng chú ý, UBND cấp xã khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không còn yêu cầu người dân nộp xác nhận về tranh chấp, quy hoạch và tính ổn định sử dụng đất. Quy trình cấp Giấy chứng nhận lần đầu gồm 3 bước: nộp hồ sơ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công; cơ quan tiếp nhận kiểm tra hồ sơ; và UBND cấp xã kiểm tra thực tế, quyết định hình thức sử dụng đất, gửi phiếu chuyển xác định nghĩa vụ tài chính.

Nếu không thuộc diện miễn phí, hồ sơ được chuyển lên cấp tỉnh để UBND tỉnh quyết định giá đất và cấp Giấy chứng nhận sau khi nghĩa vụ tài chính hoàn tất. Các hợp đồng đã ký trước ngày 1/7/2025 vẫn giữ nguyên hiệu lực đến hết thời hạn.

Một thay đổi đáng chú ý là rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục: giảm từ 85 ngày còn 35 ngày đối với các đối tượng chính sách chưa có đất ở; giảm từ 20 ngày xuống 7 ngày với các thủ tục điều chỉnh do sai sót. Các thủ tục khác cũng được tinh gọn, tạo thuận lợi rõ rệt cho người dân và nhà đầu tư.

Với định hướng phân quyền đi kèm trách nhiệm, nâng cao hiệu quả và ưu tiên nhóm yếu thế, Nghị định 151 trở thành công cụ pháp lý quan trọng cho mục tiêu phát triển bền vững trong nông nghiệp, môi trường và nhà ở nông thôn.

Đối với quy trình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng theo Luật Đất đai 2024, bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Kinh tế và Phát triển quỹ đất (Cục Quản lý Đất đai) cho biết, có 16 bước, bắt đầu từ việc xây dựng kế hoạch thu hồi đất, tổ chức họp dân, thông báo thu hồi và tiến hành điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm. Trường hợp người dân không hợp tác, sẽ thực hiện kiểm đếm bắt buộc và có thể cưỡng chế nếu cần thiết. Sau đó là các bước lập, lấy ý kiến, thẩm định và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Khi phương án được duyệt, cơ quan chức năng sẽ thực hiện chi trả bồi thường, bố trí tái định cư và ra quyết định thu hồi đất.

Trong trường hợp người dân không bàn giao đất, UBND cấp xã có thể ban hành quyết định cưỡng chế theo đúng trình tự quy định. Đất sau thu hồi sẽ do Tổ chức phát triển quỹ đất hoặc UBND cấp xã quản lý.

Chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy quản lý đất đai

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Minh Ngân, với Nghị định 151, Bộ Nông nghiệp và Môi trường kỳ vọng sẽ tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy quản lý đất đai từ “làm thay” sang “trao quyền và giám sát”, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo công tác quản lý đất đai được thông suốt, hiệu quả trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang đặt ra yêu cầu bức thiết trong tổ chức thực hiện, đặc biệt là tại cấp xã, nơi trực tiếp tiếp nhận và xử lý phần lớn nhiệm vụ được phân cấp. Trong đó, một trong những thách thức lớn hiện nay là năng lực tổ chức thực hiện ở cấp xã còn hạn chế. Cán bộ thiếu kinh nghiệm, trong khi các chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền lại đang mở rộng. 

Để tiếp tục triển khai hiệu quả, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị các địa phương tập trung thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm: Trước hết, tiếp tục tuyên truyền, phổ biến văn bản pháp luật, nội dung sổ tay điện tử, hướng dẫn kỹ năng cho cán bộ cấp xã. Đồng thời, cần đầu tư nâng cấp hệ thống trang thiết bị phục vụ công tác chuyên môn, nhất là máy tính, đường truyền, cơ sở dữ liệu.

Về nhân lực, các địa phương cần rà soát, điều động hoặc biệt phái cán bộ có năng lực từ cấp tỉnh về hỗ trợ cấp xã; đồng thời đề xuất điều chỉnh biên chế, cơ cấu lại tổ chức bộ máy để phù hợp với yêu cầu phân cấp mới.

Một trong những nhiệm vụ cấp bách được Thứ trưởng nhấn mạnh là xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, phục vụ chuyển đổi số và rút ngắn thời gian xử lý thủ tục hành chính. Hiện nay Bộ đã thống nhất sử dụng một phần mềm toàn quốc, kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia. Các địa phương cần sớm lựa chọn phần mềm phù hợp, tổ chức đo đạc, lập hồ sơ địa chính, chuyển đổi số liệu thành cơ sở dữ liệu đồng bộ, hoàn thiện trước ngày 31/12/2026.

“Không xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai thì không thể thực hiện được các yêu cầu mới trong quản lý, xử lý thủ tục hành chính điện tử. Đây là nhiệm vụ bắt buộc, cần quyết tâm thực hiện đồng bộ, hiệu quả, tránh lãng phí”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Cùng với đó, Bộ sẽ tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu, phối hợp với các trường đại học chuyên ngành trong tháng 8. Mỗi tỉnh cần cử cán bộ nòng cốt tham gia tập huấn, sau đó phổ biến, lan tỏa kiến thức về địa phương. Trong đó, vào mỗi chiều thứ Hai, Cục Quản lý Đất đai sẽ phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường tổ chức buổi tư vấn, hướng dẫn trực tuyến, kết nối với các địa phương để giải đáp vướng mắc trong thực hiện các thủ tục liên quan đến đất đai như quy hoạch, cấp giấy chứng nhận, cho thuê đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư.

Đặc biệt, trong bối cảnh Bộ đang gấp rút sửa đổi Luật Đất đai để trình Quốc hội trong tháng 10/2025, các địa phương cần tích cực tham gia góp ý. Bộ sẽ tổ chức ba hội nghị lấy ý kiến theo vùng, đồng thời tổ chức một hội nghị chuyên đề với các tổ chức, hiệp hội và đối tượng tác động khác. Các ý kiến góp ý cần được gửi về Bộ trước ngày 20/8 để kịp hoàn thiện hồ sơ trình Chính phủ.

Thực hiện nhiệm vụ Chính phủ giao, thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chủ trì, phối hợp các bộ, ngành, địa phương trình Chính phủ ban hành Nghị định số 151/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 về phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực đất đai. Đồng thời, Bộ cũng đã ban hành Thông tư số 23/2025/TT-BNNMT hướng dẫn chi tiết thực hiện Nghị định, bảo đảm tính đồng bộ, rõ ràng và khả thi trong tổ chức thực hiện tại địa phương.

Đặc biệt, nhằm hỗ trợ đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở trong triển khai công việc, Bộ đã xây dựng và ban hành 48 bộ thủ tục hành chính (tại Quyết định số 2304/QĐ-BNNMT ngày 23/6/2025) cùng 10 bộ thủ tục hành chính nội bộ (tại Quyết định số 2417/QĐ-BNNMT ngày 28/6/2025). Các tài liệu này được tích hợp trong Bộ sổ tay hướng dẫn và sổ tay điện tử với hệ thống sơ đồ minh họa trực quan, dễ tiếp cận và tra cứu.

×