Trận thua 0-4 trước ĐT Malaysia ngay trên sân Bukit Jalil thuộc vòng loại Asian Cup 2027 tối 10/6 không chỉ là thất bại nặng nề về tỷ số, mà còn đặt bóng đá Việt Nam trước một câu hỏi mang tính bước ngoặt: tiếp tục giữ gìn bản sắc nội địa hay mạnh dạn thay đổi để theo kịp xu thế nhập tịch hóa đang lan rộng tại Đông Nam Á?

Sự thật không thể chối cãi

Sự chênh lệch trình độ là điều quá rõ ràng. Ngay cả khi các cầu thủ Việt Nam nỗ lực hết sức, họ vẫn không thể theo kịp tốc độ, sức mạnh và sự vượt trội về thể chất của đối phương.

Hình ảnh tiền vệ Nguyễn Hai Long lọt thỏm giữa vòng vây những cầu thủ nhập tịch Malaysia là minh chứng không thể rõ ràng hơn cho sự lép vế của ĐT Việt Nam. Và cũng không thể quên, trước đó vào năm 2024, Indonesia - đội bóng cũng đang tận dụng triệt để chính sách nhập tịch - đã thắng ĐT Việt Nam tới 3-0 tại vòng loại World Cup 2026.

Không phải ngẫu nhiên những quốc gia như Malaysia, Indonesia - thậm chí Thái Lan và Philippines - bắt đầu định hướng chiến lược nhân sự xoay quanh cầu thủ nhập tịch. Bởi ở góc nhìn chuyên môn, sự khác biệt về thể hình, thể lực và tốc độ giữa cầu thủ Đông Nam Á với các khu vực bóng đá phát triển như Nam Mỹ, châu Âu hay châu Phi là khoảng cách rất khó san lấp.

Chuyên gia Nguyễn Tuấn Phong, người có nhiều năm gắn bó với công tác đào tạo trẻ tại Học viện PVF, nhận định với Tri Thức - Znews: “Dù có cải thiện đào tạo đến mức nào, chúng ta cũng khó bù đắp được sự thua thiệt về mặt thể chất với các cầu thủ đến từ Argentina, Brazil, châu Âu hay các nước châu Phi”.

Ông còn nhấn mạnh, nếu lấy Nhật Bản làm hình mẫu, thì cần hiểu rằng họ đã mất hàng chục năm cải biến thể trạng toàn xã hội, không chỉ trong bóng đá.

Chính vì thế, chính sách nhập tịch được xem như lối đi ngắn hơn, thực tế hơn. Ban đầu, Malaysia và Indonesia chỉ đặt trọng tâm vào các giải khu vực như AFF Cup - vốn không nằm trong lịch FIFA, nên không thể triệu tập những cầu thủ thi đấu ở châu Âu. Tuy nhiên, từ hai năm trở lại đây, họ chuyển hướng rõ rệt: tìm kiếm cầu thủ gốc Nam Mỹ, châu Âu, có nguồn gốc hoặc đủ điều kiện nhập tịch theo luật, nhằm hướng tới mục tiêu dài hơi hơn - Asian Cup và World Cup.

Malaysia cho thấy hiệu quả rõ rệt. Chiến thắng 4-0 trước ĐT Việt Nam là lời khẳng định mạnh mẽ cho sự lột xác này, trong đó nổi bật là màn trình diễn của Figueiredo - chân sút ghi 12 bàn tại Süper Lig mùa 2024/25, hay Facundo Garces - trung vệ từng khoác áo Alaves ở La Liga. Những cầu thủ này không chỉ lấn lướt về thể hình, mà còn thể hiện đẳng cấp kỹ chiến thuật khác biệt so với phần còn lại.

Indonesia cũng đang gặt hái kết quả tương tự với một đội hình gần như toàn bộ là cầu thủ nhập tịch hoặc sinh ra ở nước ngoài. Thậm chí, một số chuyên gia trong nước cho rằng Thái Lan, Philippines và Myanmar nhiều khả năng sẽ sớm nối gót.

Đến lúc ĐT Việt Nam phải lựa chọn

Vấn đề đặt ra cho bóng đá Việt Nam là: nên tiếp tục giữ vững bản sắc của một đội tuyển “thuần nội”, hay dám từ bỏ định kiến để theo đuổi thành tích ở tầm châu lục và thế giới?

Câu hỏi này không mới. Cách đây hơn một thập kỷ, từng có những tranh luận dữ dội khi Phan Văn Santos, Huỳnh Kesley hay Hoàng Vũ Samson thi đấu cho đội tuyển quốc gia. Làn sóng phản đối vì “mất bản sắc” hay “ngoại lai hóa” khi đó đã khiến bóng đá Việt Nam ngần ngại trong việc triển khai các chính sách tương tự. Nhưng thời thế đã thay đổi.

“Chúng ta đang đứng trước hai lựa chọn rõ ràng”, chuyên gia Tuấn Phong nhận định. “Một là chấp nhận vị trí hiện tại, không kỳ vọng nhiều ở đấu trường quốc tế. Hai là sẵn sàng thay đổi - từ chính sách nhập tịch đến quan điểm phát triển hiện đại, nếu muốn bắt kịp khu vực”.

Sẽ có người phản biện rằng bóng đá Việt Nam vẫn có thể thành công với lực lượng nội binh. Thực tế, tại ASEAN Cup 2024, ĐT Việt Nam đánh bại ĐT Indonesia 1-0 bằng đội hình gồm phần lớn cầu thủ nội, trong đó nhiều gương mặt đến từ lứa U21. Dù vậy, cũng phải nói thêm ĐT Indonesia khi ấy đến với giải tập hợp toàn những cầu thủ trẻ.

Nhưng rõ ràng, ở những giải đấu không thuộc FIFA Days - nơi các đội không triệu tập được lực lượng mạnh nhất - lợi thế tạm thời này không phản ánh được vị thế thực tế trên bản đồ châu lục.

Chọn bản sắc hay chọn thành tích - đó không chỉ là bài toán kỹ thuật, mà còn là một vấn đề chiến lược, thậm chí mang tính văn hóa và nhận thức. Trong khi Malaysia, Indonesia từng bước định hình vai trò mới ở Đông Nam Á, bóng đá Việt Nam cần quyết đoán hơn nếu không muốn tụt lại phía sau.

×