Tự thay đổi bộ não để biến môn học khó ưa thành niềm đam mê

GS Barbara Oakley (Đại học Oakland Michigan, Hoa Kỳ) kể thời trẻ bà là một cô gái ghét môn Toán, Khoa học, thậm chí coi chúng như "thuốc độc".

"Tôi yêu động vật, thích đồ thủ công, ghét các con số. Tôi không hiểu được các nút bấm trên ti vi, thời đó lại chưa có điều khiển từ xa nên nếu không được anh chị em xử lý phần "kỹ thuật" thì tôi không xem được các chương trình trên ti vi", GS Barbara tự họa chân dung mình thời trẻ.

Ghét Toán, Khoa học, cô gái Barbara trước đây phải chọn học Tiếng Nga để có thể vào đại học. Thế rồi, bà hiểu ra chỉ theo đuổi một đam mê thì không có nhiều lựa chọn. Mở rộng đam mê sẽ có nhiều cơ hội tuyệt vời và hoàn toàn có thể bắt đầu lại với những môn học từng chán ghét, nhưng với một phương pháp học mới: Làm chủ quá trình tự học.

Và bà đã thay đổi, trở thành một giáo sư xuất sắc ngành kỹ thuật, chuyên gia về các phương trình Toán và khái niệm khoa học phức tạp. Những thứ bà ghét thời trẻ trở thành niềm đam mê và thành công sau này của bà.

Tự thay đổi bộ não của mình là hành trình đúc kết cách tự học tuyệt vời mà GS Barbara đã làm và giờ đây bà mong mỏi chia sẻ điều đó cho nhiều người.

Cơ chế tập trung và cơ chế phân tán trong học tập

Từ kinh nghiệm của mình, GS Barbara cho rằng khi biến học tập thành quá trình chủ động tự học, người học sẽ dần dần có hứng thú.

GS Barbara đưa ra khái niệm "chế độ tập trung" và "chế độ phân tán" là hai cách hoạt động của não bộ. Chế độ tập trung là chú ý làm một việc giống như giải một bài toán, còn khi phân tán là lúc tâm trí thư giãn và tự do. Để học hiệu quả, mọi người cần biết chuyển đổi hợp lý giữa hai chế độ tập trung và phân tán.

Bà Barbara cho rằng lúc phân tán không phải chỉ thư giãn mà đó là lúc phát huy sự sáng tạo. Bởi thế, nỗ lực học theo cách "cố quá" chẳng những không hiệu quả mà còn làm giảm khả năng sáng tạo, mở rộng tư duy.

"Hãy đạp xe, tập thể dục, làm gì đó khác hẳn với việc học trước đó. Nhưng không nên thư giãn theo cách chăm chú chơi game, nói chuyện trên mạng. Vì như thế bạn lại chuyển từ một sự tập trung này sang sự tập trung khác", GS Barbara nói.

Nói về tình trạng học sinh Việt Nam bi ép học thêm quá nhiều, GS Barbara cho rằng cách "nhồi" kiến thức đó không hiệu quả. Và cho dù có cố đưa được vào đầu đứa trẻ một lượng kiến thức nào đó thì việc ép buộc cũng khiến trẻ mất khả năng sáng tạo, mở rộng tư duy.

Theo bà Barbara, phụ huynh nên đồng hành với con trong hành trình học tập theo cách nhẹ nhàng, bố trí khoa học xen kẽ các khoảng nghỉ, thư giãn giữa những giờ học tập trung cao. Và tuyệt đối không để trí não trẻ in sâu gương mặt cau có, cáu kỉnh của cha mẹ khi thúc giục con học tập.

Chia sẻ này của vị giáo sư nổi tiếng khiến nhiều học sinh lắng nghe cuộc nói chuyện bày tỏ sự thích thú, có em thừa nhận đã từng bị ép như thế. Nhưng cũng có học sinh băn khoăn khi cho rằng từng có quan điểm phải học liên tục nhiều tiếng mới có hiệu quả, nhất là học ngoại ngữ.

GS Barbara đưa ra kỹ thuật hẹn giờ Pomodoro, để chuyển đổi giữa hai chế độ tập trung và phân tán. Theo đó, người học có thể để chuông báo sau khi kết thúc khoảng thời gian 25 phút. Trong thời gian này, người học tắt mọi thứ có thể làm mình xao nhãng. Sau quãng thời gian tập trung, sẽ có 5 phút giải lao tự thưởng cho mình khoảng thư giãn, tự do. Quy trình lặp lại vài lần thì có thể bố trí 30 phút nghỉ giải lao. Bà nhấn mạnh đây là thời gian phát huy sáng tạo khi trí não được tự do bay bổng.

Lan tỏa "học cách học" theo hướng mở của VinUni

Ngoài kỹ thuật học, GS Barbara bày tỏ quan điểm cần đa dạng hình thức dạy học cũng như phát huy năng lực tự học với các học sinh lớp lớn. Theo bà, chỉ những học sinh lớp nhỏ mới cần hình thức học tập trực tiếp 100%. Học sinh THPT có thể giảm thời gian đến trường và kết hợp hai hình thức: học trực tiếp và học từ xa ở nhà qua video.

Theo GS, nhiều quốc gia hiện trả lương từ ngân sách cho giáo viên rất thấp dẫn đến tình trạng thiếu giáo viên, chất lượng giáo viên không đồng đều. Nếu có thể tập trung ngân sách trả lương cao hơn cho một đội ngũ giáo viên tinh nhuệ để dạy trực tuyến, phủ sóng toàn quốc sẽ có nhiều ưu điểm. Đây không chỉ là tài nguyên dùng chung cho chính giáo viên mà học sinh dù ở đâu cũng có thể tiếp cận bài giảng chất lượng, từ đó tạo ra hiệu quả lan tỏa.

Cũng nói về sự lan tỏa trong giáo dục, Tiến sĩ Lê Mai Lan, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học VinUni cho biết VinUni mong muốn đóng vai trò là một đơn vị học tập nòng cốt, là một điểm đến kết nối trí tuệ thế giới đến Việt nam, và lan tỏa tri thức này tới cộng đồng học tập tại Việt nam.

Chính vì thế, buổi nói chuyện của GS Barbara được thực hiện với hình thức bài giảng đại chúng, trực tiếp và hoàn toàn miễn phí tới hàng ngàn học sinh, sinh viên của Hà nội và các tỉnh lân cận. Với sự hỗ trợ của Vụ Giáo dục Thường xuyên, Bộ Giáo dục và Đào tạo, bài giảng cũng được truyền trực tuyến tới khoảng 600 trung tâm giáo dục thường xuyên trên cả nước, và là một minh chứng cho quan điểm lan tỏa tri thức phụng sự cộng đồng của đại học này.

Trước đó, ngày 11/11, VinUni cũng đã mời GS David Reibstein, một chuyên gia hàng đầu về chuyên ngành marketing của Trường Kinh doanh Wharton, ĐH Pennsylvania để trò chuyện trong hội thảo "Marketing địa điểm và xây dựng thương hiệu cho điểm đến hướng tới phát triển bền vững".

GS Barbara ký tặng sách cho các bạn học sinh, sinh viên trực tiếp tham dự buổi chia sẻ tại Đại học VinUni.

×