Các quy định pháp lý về bảo vệ nguồn nước

Luật sư Hoàng Anh Sơn – Đoàn luật sư TP. Hồ Chí Minh cho biết, việc bảo vệ nguồn nước được quy định trong nhiều văn bản pháp luật bao gồm: Luật Bảo vệ môi trường 2020 (có hiệu lực từ 1/1/2022); Luật Tài nguyên nước 2023, Nghị định 45/2022/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường; Nghị định 36/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản.

Ngoài ra, tùy mức độ vi phạm, hành vi gây ô nhiễm nguồn nước còn có thể bị xử lý hình sự theo Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Theo luật sư Hoàng Anh Sơn, Luật Bảo vệ môi trường 2020 nêu rõ: "Nghiêm cấm hành vi xả nước thải chưa qua xử lý hoặc xử lý không đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường vào môi trường" (khoản 2 Điều 6).

Điều 8 Luật Tài nguyên nước năm 2023 quy định nhiều hành vi bị nghiêm cấm như: Đổ chất thải, rác thải, đổ hoặc làm rò rỉ các chất độc hại, xả khí thải độc hại vào nguồn nước, xả nước thải vào nguồn nước dưới đất; xả nước thải chưa được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường về nước thải vào nguồn nước mặt, nước biển, xả nước thải, đưa các chất thải vào vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt….

Chế tài xử phạt hành chính đối với hành vi gây ô nhiễm nguồn nước

Theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP, mức phạt đối với cá nhân, tổ chức gây ô nhiễm nguồn nước rất nghiêm khắc:

Phạt tiền tối đa đối với một hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường là 1 tỷ đồng đối với cá nhân và 2 tỷ đồng đối với tổ chức.

Ngoài ra, còn áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc thu gom, xử lý chất thải; Cải tạo, phục hồi môi trường bị ô nhiễm; Nộp khoản tiền tương ứng chi phí xử lý, phục hồi môi trường.

Theo Nghị định 36/2020/NĐ-CP được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 04/2022/NĐ-CP thì mức phạt tiền tối đa đối với một hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước là 250 triệu đồng đối với cá nhân và 500 triệu đồng đối với tổ chức.

Ngoài ra, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, tổ chức, cá nhân có thể bị áp dụng một hoặc nhiều hình thức xử phạt bổ sung sau:

Tước quyền sử dụng giấy phép thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên nước; giấy phép hành nghề khoan nước dưới đất từ 01 tháng đến 24 tháng, kể từ ngày quyết định xử phạt có hiệu lực thi hành;

Đình chỉ hoạt động lập, thực hiện đề án, dự án về tài nguyên nước; đình chỉ hoạt động thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên nước, hành nghề khoan nước dưới đất từ 01 tháng đến 24 tháng, kể từ ngày quyết định xử phạt có hiệu lực thi hành; Tịch thu tang vật phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính.

Và còn có thể bị áp dụng một hoặc nhiều biện pháp khắc phục như: Buộc thực hiện các biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước; trám lấp giếng không sử dụng; thực hiện các biện pháp ngăn ngừa ô nhiễm môi trường, Buộc khắc phục các thiệt hại đối với các hành vi vi phạm gây ra lũ, lụt, hạn hán ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất và sinh hoạt của nhân dân ở hạ du hồ chứa….

Trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng, hành vi xả thải ô nhiễm nguồn nước có thể bị xử lý hình sự theo Điều 235 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017 về "Tội gây ô nhiễm môi trường".

Các mức phạt chính: Phạt tiền lên đến 3 tỷ đồng hoặc phạt tù cao nhất đến 7 năm tùy theo tính chất, mức độ hành vi phạm tội. Pháp nhân thương mại phạm tội có thể bị phạt tiền lên đến 20 tỷ đồng. Hình phạt bổ sung: cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 1 năm đến 3 năm.

Theo luật sư Hoàng Anh Sơn, Luật Bảo vệ môi trường 2020 yêu cầu doanh nghiệp đánh giá tác động môi trường và có kế hoạch ứng phó sự cố môi trường trước khi đi vào hoạt động.

Quy định rõ trách nhiệm phục hồi môi trường: Người gây ô nhiễm không chỉ bị xử phạt mà còn phải chi trả toàn bộ chi phí cho việc khắc phục hậu quả.

Luật sư Hoàng Anh Sơn cho biết, không chỉ xử phạt hành vi xả thải trái phép, quy định mới của pháp luật còn xử lý hành vi khai thác nước ngầm không phép, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cân bằng nước dưới đất.

Qua đó cho thấy, những quy định pháp luật về xử lý hành vi gây ô nhiễm nguồn nước ngày càng chặt chẽ, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Nhà nước trong bảo vệ tài nguyên thiên nhiên quý giá này.

Tuy nhiên, để luật pháp thực sự phát huy hiệu lực, luật sư cho rằng cần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật trong cộng đồng doanh nghiệp và người dân; tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra thường xuyên, kịp thời phát hiện vi phạm; xử lý nghiêm minh, không nương tay với các hành vi gây ô nhiễm nghiêm trọng.

×