Từ ngã ba xã Xuân Khang, men theo con đường tỉnh lộ 520C đến địa phận thôn Đức Bình (xã Tân Bình), ta sẽ gặp một cây lim xanh cổ thụ duy nhất còn sót lại giữa vùng đất này. 

Cây lim xanh-cây cổ thụ gần nghìn năm tuổi đứng vững như “báu vật” thiêng liêng giữa rừng của đồng bào dân tộc Thái. Ảnh: Báo Người Đưa Tin.

Trong ký ức của người dân tộc Thái, khu vực này từng là một cánh rừng lim xanh bạt ngàn. Tuy nhiên, qua nhiều biến cố lịch sử, ngày nay chỉ còn lại một cây lim được gọi là Thiết Lim.

"Thần rừng" nghìn năm có chiều cao chừng 50m và đường kính thân gần 2m, cây lim sở hữu một dáng vóc thẳng tắp, uy nghi, như một biểu tượng sống động của sức mạnh vươn lên từ núi rừng. 

Tuy tán cây không quá rộng, nhưng thân cây cao vút vươn lên trời, thể hiện sự kiên cường qua bao thăng trầm.

Tiến gần tới gốc cây, dễ dàng nhận thấy những vết sẹo lồi lõm do sự tàn phá của thời gian. Một số vết đã bị mục hóa và được gia cố bằng xi măng để ngăn chặn mối mọt. Trên thân cây còn lưu lại dấu vết của những lần bị chặt, với một vết cưa đã ăn sâu vào thân.

Cây cổ thụ là cây lim xanh cổ xưa này khoảng 700 tuổi, có chiều cao chừng 50m và đường kính thân gần 2m. Ảnh: Báo Lao Động

Vào năm 1989, một nhóm người đã có ý định chặt hạ cây lim này. Rất may, chính quyền xã và bà con dân làng đã kịp thời ngăn chặn. Từ đó, công tác bảo vệ cây lim được thực hiện nghiêm ngặt hơn.

Đồng bào dân tộc Thái có quan niệm tâm linh sâu sắc về những cây cổ thụ lâu năm, coi đây là nơi cư trú của thần linh và linh hồn tổ tiên. 

Vì vậy, việc chặt hạ những cây này là điều kiêng kỵ. Các hành vi xâm phạm chủ yếu đến từ những nhóm người ngoài địa phương.

Trong thời kỳ chiến tranh, rừng lim đã từng được khai thác để phục vụ cho các nhu cầu quốc gia như làm đường ray tàu hỏa, chế tạo vũ khí, và nhiều mục đích khác. 

Tuy nhiên, sau những năm tháng chiến tranh, tình trạng khai thác quá mức và sự buông lỏng quản lý đã khiến diện tích rừng lim cổ thụ gần như bị xóa sổ.

Từ năm 2011 đến 2013, Vườn Quốc gia Bến En đã triển khai dự án “Bảo tồn và phát triển loài lim xanh”, tập trung phục hồi và bảo vệ cây lim nghìn năm tuổi. Từ đó, 1.000ha rừng lim tự nhiên đã được khoanh vùng bảo vệ, và 5ha rừng lim mới được trồng từ giống cây của cây cổ thụ.

Vườn Quốc gia Bến En đã triển khai phục hồi và bảo vệ cây cổ thụ là cây lim nghìn năm tuổi. Ảnh: Báo Tài nguyên và Môi trường.

Năm 2022, cây lim xanh cổ thụ chính thức được công nhận là Cây Di sản Việt Nam, như một biểu tượng sống động của sự trân trọng và gìn giữ nguồn gen quý. Hiện nay, cây được bảo vệ cẩn thận với hàng rào chắn, thường xuyên phun thuốc chống mối mọt, nấm mốc và được chăm sóc kỹ lưỡng.

UBND xã Tân Bình đã thành lập ba tổ bảo vệ rừng với 21 thành viên, phối hợp cùng Vườn Quốc gia Bến En để quản lý và trồng mới diện tích rừng lim xanh.

Theo thông tin từ Vườn Quốc gia Bến En, từ năm 2011 đến nay, hơn 300ha rừng lim xanh đã được trồng mới nhờ vào nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước và hợp tác quốc tế. Trong giai đoạn 2023-2030, mục tiêu là trồng thêm 200ha rừng lim xanh.

Cây lim nghìn năm tuổi không chỉ là di sản thiên nhiên quý báu mà còn là biểu tượng cho sức mạnh kiên cường của rừng già Thanh Hóa. Nỗ lực bảo tồn và phát triển rừng lim xanh là minh chứng rõ ràng cho sự chung tay của cộng đồng trong việc gìn giữ những giá trị vô giá mà thiên nhiên ban tặng.

×