Sau cuộc phản công chớp nhoáng vào mùa thu năm 2022, giúp Ukraine giành lại 18.000 km² lãnh thổ ở miền đông bắc và nam đất nước, chính quyền Kiev và các đồng minh tràn đầy kỳ vọng vào chiến dịch phản công tiếp theo – một mũi tấn công phía nam nhằm giải phóng vùng lãnh thổ còn lại đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga.

Tuy nhiên, chiến dịch phản công quy mô lớn phát động vào tháng 6/2023 tại Zaporizhzhia và Donetsk nhanh chóng thất bại. Lý do: Nga đã đoán trước được kế hoạch, và các bãi mìn dày đặc vượt ngoài dự đoán. Sáu trung đoàn Nga trấn giữ khu vực tuy chịu tổn thất, nhưng không hề sụp đổ.

Theo Viện Dịch vụ Hoàng gia Anh (RUSI), đà tiến công ban đầu của Ukraine bị chững lại, khiến Nga có thời gian điều động toàn bộ 105.000 quân tới đối đầu. Sáu tháng sau, chiến dịch phản công 2023 của Ukraine dần tàn lụi. Sang năm 2024, Nga tổ chức phản công và chiếm lại gần như toàn bộ những gì Ukraine giành được trước đó.

Ukraine có cần một cuộc phản công mới?

Giới chuyên gia bất đồng sâu sắc: Ukraine có nên phản công nữa không? Và liệu Ukraine, sau hơn hai năm chiến đấu, còn đủ sức mở một đợt tấn công lớn?

Một số chuyên gia nói rằng: Có. Theo cựu trung tướng Ben Hodges – từng chỉ huy lục quân Mỹ tại châu Âu – “Chiến thắng của Ukraine là khôi phục chủ quyền theo biên giới năm 1991. Bất kỳ điều gì ít hơn sẽ chỉ mời gọi Nga quay lại", ông Hodges nói.

Nhưng để tiến vào Crimea, Ukraine phải vượt qua các bãi mìn, hào chiến, hơn nửa triệu lính Nga, xe bọc thép, pháo binh, UAV, trực thăng và máy bay chiến đấu.

Dù tổn thất nặng nề ở Ukraine (ước tính ít nhất 800.000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng hoặc bị thương, 17.000 phương tiện bị phá hủy), quân đội Nga vẫn ngày càng lớn mạnh. Tướng Christopher Cavoli, chỉ huy lực lượng Mỹ tại châu Âu cảnh báo, Nga đang tái lập lực lượng với tốc độ chưa từng thấy. Trên mặt trận dài 1.100 km, Nga vẫn chiếm ưu thế quân số tại nhiều khu vực.

Tuy nhiên, Ukraine lại có một lợi thế rõ rệt: công nghệ UAV.

Lợi thế UAV và chiến lược "ưu thế theo lớp"

Nhà phân tích Andrew Perpetua tin rằng cuộc phản công 2023 của Ukraine thất bại vì chiến lược “xe tăng dẫn đầu” đã lỗi thời. Giải pháp thay thế theo ông là: UAV dẫn đường, tạo các “lớp ưu thế không người lái”.

Ông mô tả chiến lược này như sau:

- Lớp đầu tiên (10 km từ tiền tuyến) là hàng nghìn UAV FPV cỡ nhỏ mang thuốc nổ, liên tục tiêu diệt mục tiêu.

- Lớp tiếp theo kéo dài 100 km, là các UAV lớn hơn, mang bom hạng nặng, cắt đứt hậu cần của Nga.

“Nga sẽ không còn đạn pháo, không bộ binh, không nước uống, không xe tăng yểm trợ. Sau vài ngày, lính Nga sẽ rút lui vì bị cô lập và kiệt sức. Ukraine có thể tiến lên mà không gặp kháng cự đáng kể", ông Perpetua nói.

Tuy vậy, nhà phân tích người Estonia Joni Askola cảnh báo không nên quá lạc quan. Ông thừa nhận phản công truyền thống đã không hiệu quả, và UAV là lợi thế lớn. Nhưng để thành công, Ukraine cần thêm yếu tố bất ngờ – như đột phá công nghệ.

Theo ông, để phản công thành công, Ukraine cần thử một khả năng là kết hợp "vùng tiêu diệt" UAV và chiến tranh điện tử làm tê liệt UAV Nga; Phòng không di động hiệu quả, chống UAV trinh sát Nga; Robot mặt đất hỗ trợ di chuyển nhanh, giảm tổn thất bộ binh.

Nhưng hiện tại, robot mặt đất vẫn chưa đạt trình độ đủ để tác chiến hiệu quả.

Theo đó, ông Askola cho rằng, hiện Ukraine nên áp dụng chiến lược "phòng thủ chủ động": giữ trận tuyến, chỉ phản công cục bộ khi chắc thắng.

“Ukraine không cần phản công toàn diện. Nga hiện chiếm ít lãnh thổ hơn so với một tháng sau khi chiến tranh nổ ra năm 2022. Họ không đạt được mục tiêu chiến lược nào đáng kể", ông Askola nói.

Kiên nhẫn – yếu tố then chốt

Theo một số chuyên gia, Ukraine nên tận dụng điểm yếu dài hạn của Nga: khủng hoảng nhân lực, cấm vận, kinh tế quá tải. Chiến tranh tiêu hao dần đang khiến Nga tổn thất nặng nề – và một ngày nào đó sẽ vượt ngưỡng chịu đựng.

Vì thế, Ukraine không nên vội vàng.

“Ukraine chỉ nên phản công khi có cơ hội rõ ràng – ví dụ như Nga sụp đổ nhân sự tại một khu vực quan trọng”, nhà phân tích David Kirichenko nhận định.

Theo Hodges, các tướng lĩnh Ukraine hẳn rất muốn giành lại thế chủ động. Nhưng chính sự kiên nhẫn mới là điều tối quan trọng.

“Cơ hội phản công sẽ đến. Nhưng chỉ nên hành động khi lợi thế công nghệ hoặc tình hình chiến trường đảm bảo chiến thắng", ông Askola kết luận.

×