Chống ô nhiễm nhựa, khi rác thải không còn là gánh nặng mà là một tài nguyên

Ô nhiễm nhựa, mối đe dọa toàn cầu và cách làm sáng tạo của Quảng Ninh

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành, theo Chương trình môi trường của Liên hợp quốc, mỗi năm thế giới sản xuất khoảng 430 triệu tấn nhựa, trong đó hơn 2/3 là sản phẩm sử dụng một lần, nhanh chóng trở thành rác thải.

Riêng tại Việt Nam, ước tính có khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa được phát sinh mỗi năm, thế nhưng trong đó chỉ khoảng 27% được tái chế, phần lớn bị chôn lấp hoặc đốt bỏ, gây lãng phí tài nguyên và tiềm ẩn tác động tiêu cực đến môi trường, hệ sinh thái và sức khỏe cộng đồng dân cư.

"Ô nhiễm nhựa không còn là vấn đề riêng của một quốc gia nào, mà là mối đe dọa toàn cầu, cần hành động khẩn cấp và đồng bộ", Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh trong một hội nghị liên quan đến môi trường gần đây.

Tại Quảng Ninh, nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, phòng chống ô nhiễm nhựa, nâng cao chất lượng môi trường sống, tỉnh đã đã triển khai nhiều hoạt động với cách làm sáng tạo, hiệu quả và có tính lan tỏa.

Ông Nghiêm Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết, năm 2019, Quảng Ninh là một trong các tỉnh, thành đầu tiên của cả nước phát động ở quy mô toàn tỉnh thực hiện chiến dịch “Chống rác thải nhựa”, huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Năm 2022, Huyện ủy Cô Tô ban hành và triển khai Đề án huyện Cô Tô nói không với rác thải nhựa - là huyện đảo đầu tiên cả nước có Đề án, Nghị quyết riêng của cấp ủy về phòng, chống rác thải nhựa.

Các mô hình như Vịnh Hạ Long không rác thải nhựa do Ban Quản lý Vịnh Hạ Long tham mưu triển khai; Chương trình Vrac - Bank do Công ty Cổ phần Xi măng và Xây dựng Quảng Ninh thực hiện... đã tạo nên dấu ấn tích cực và nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ từ cộng đồng.

Đến nay, các phong trào “Ngày thứ Bảy xanh”, “Hành trình xanh”, “Thu gom rác nhựa dọc bờ biển”… cùng nhiều chiến dịch thu gom rác nhựa tại các điểm du lịch ven biển, vịnh Hạ Long… được duy trì thực hiện thường xuyên, qua đó hình thành nếp sống văn minh, thân thiện với môi trường, góp phần cải thiện đáng kể chất lượng môi trường du lịch, nâng cao nhận thức và hành vi tiêu dùng của cộng đồng.

Bà Trần Thị Hương, Giám đốc Hợp tác xã Green Life Hạ Long cho hay: “Giữa những thách thức lớn lao của biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên, chúng tôi - những người nông dân, người tiêu dùng và người sáng tạo đã tìm thấy một con đường mới: Con đường của nền kinh tế tuần hoàn. Đó không chỉ là một mô hình sản xuất, mà là một cách sống, một lựa chọn bền vững - và cũng là trái tim trong mọi hoạt động của Hợp tác xã Green Life Hạ Long”.

“Chúng tôi ra đời từ một ý tưởng đơn sơ nhưng đầy khát vọng: Biến rác thải thành tài nguyên, biến thói quen tiêu dùng thành hành động xanh và biến mỗi cư dân trở thành một phần của giải pháp”, bà Hương nhấn mạnh”.

Phú Yên triển khai nhiều giải pháp chống ô nhiễm nhựa

Sở Nông nghiệp và Môi trường Phú Yên vừa có văn bản đề nghị các sở, ban ngành, địa phương tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới và Tháng hành động vì môi trường năm 2025.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Phú Yên, Ngày Môi trường thế giới năm nay do Chương trình Môi trường LHQ (UNEP) phát động với chủ đề “Chống ô nhiễm nhựa” (Beat Plastic Pollution), nhằm kêu gọi cộng đồng toàn cầu hành động quyết liệt để giải quyết rác thải nhựa - một trong những thách thức môi trường cấp bách nhất hiện nay.

Để hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới và Tháng hành động vì môi trường năm 2025, các sở, ban ngành, địa phương cần đổi mới nội dung tuyên truyền, bảo đảm tính đồng bộ và gắn kết chặt chẽ với việc thực thi các nghị quyết chiến lược của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Luật Bảo vệ môi trường 2020…

Lấy truyền thông chính sách làm đòn bẩy thúc đẩy thực thi pháp luật, thay đổi hành vi và tạo chuyển biến rõ nét trong kiểm soát ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm do rác thải nhựa. Mục tiêu xuyên suốt là “Nâng cao nhận thức - Thay đổi hành vi - Thúc đẩy hành động hướng tới lối sống xanh, tiêu dùng bền vững, góp phần kiểm soát ô nhiễm nhựa, bảo vệ môi trường, thực hiện các cam kết khí hậu và mục tiêu phát triển bền vững quốc gia”.

Cuộc chiến chống rác thải nhựa, không quốc gia nào đứng ngoài cuộc

Theo Thứ trưởng Lê Công Thành: “Không một quốc gia nào có thể đứng ngoài cuộc chiến chống rác thải nhựa này”. Chính phủ Việt Nam đã tham gia tích cực đề xuất các cơ chế hợp tác toàn cầu và khu vực về giảm rác thải nhựa tại các Hội nghị, diễn đàn quốc tế, như: Hội nghị thượng đỉnh G7, Diễn đàn kinh tế thế giới về ASEAN, Diễn đàn kinh tế thế giới Davos...

Đặc biệt, Việt Nam là một trong ba nước đầu tiên thành lập và đi vào hoạt động Nhóm công tác triển khai Chương trình đối tác hành động quốc gia về nhựa và Việt Nam cũng đã thể hiện cam kết mạnh mẽ khi tham gia đàm phán Thỏa thuận toàn cầu về chấm dứt ô nhiễm nhựa nhằm xây dựng một nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.

Trong nước, Việt Nam đã ban hành Luật Bảo vệ môi trường 2020, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật và hàng loạt chính sách, tiêu biểu như: Kế hoạch hành động quốc gia về rác thải nhựa đại dương với mục tiêu đến đến năm 2030 sẽ giảm thiểu 75% rác thải nhựa trên biển và đại dương; 100% ngư cụ khai thác thủy sản bị mất hoặc bị vứt bỏ được thu gom, chấm dứt việc thải bỏ ngư cụ trực tiếp xuống biển; 100% các khu, điểm du lịch, cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú du lịch ven biển không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy; 100% các khu bảo tồn biển không còn rác thải nhựa.

Bên cạnh đó, Việt Nam đã ban hành Đề án tăng cường quản lý chất thải nhựa; chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp tái chế, sản xuất sản phẩm thay thế nhựa; các Chương trình về phân loại, thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, trong đó có rác thải nhựa; triển khai mô hình tái chế, mô hình kinh tế tuần hoàn; xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai các hoạt động phòng chống rác thải nhựa, phong trào “nói không với rác thải nhựa”…

Thứ trưởng Lê Công Thành thừa nhận, bên cạnh những kết quả tích cực, cũng không thể phủ nhận nhiều thách thức tồn tại trong quản lý và giảm thiểu rác thải nhựa tại Việt Nam. Luật pháp và chiến lược đã có, nhưng việc thực thi còn hạn chế; chính sách kinh tế tuần hoàn và trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất còn mới mẻ; hạ tầng phân loại rác tại nguồn chưa đồng bộ; thói quen sử dụng nhựa dùng một lần vẫn phổ biến; nhiều doanh nghiệp chậm chuyển đổi công nghệ vì chi phí cao; việc thu gom, tái chế chưa đạt hiệu quả cao…

"Chống ô nhiễm nhựa không chỉ là trách nhiệm của Chính phủ hay các tổ chức quốc tế, mà là hành động cần có của mọi cá nhân, cộng đồng và doanh nghiệp - vì một hành tinh xanh không rác thải nhựa và một Việt Nam phát triển bền vững trong kỷ nguyên xanh", Thứ trưởng Lê Công Thành nói.

×