Diện tích tăng “nóng”, xuất khẩu sầu riêng giảm sốc

Chiều 24/5, tại TP.Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Hội nghị phát triển ngành hàng sầu riêng bền vững.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đưa ra cảnh báo về nguy cơ bất ổn, thậm chí "khủng hoảng" của ngành sầu riêng nếu không kịp thời có giải pháp căn cơ.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy trao đổi cùng nông dân, các hợp tác xã và lãnh đạo tỉnh Đắk Lắk tại xã Ea Kênh, huyện Krông Pắc.

Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, sau khi Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc được ký kết năm 2022, sầu riêng Việt Nam vươn lên thành mặt hàng nông sản chiến lược với kim ngạch xuất khẩu đạt trên 3 tỷ USD năm 2024.

Tuy nhiên, sự phụ thuộc gần như tuyệt đối vào thị trường Trung Quốc (chiếm 97,2%) đã khiến ngành hàng này dễ tổn thương trước những biến động bên ngoài.

“Chỉ trong 4 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sầu riêng giảm 46,5% về lượng và 48,1% về giá trị.

Đây là tín hiệu cảnh báo rõ ràng về sự mất cân đối giữa sản xuất và năng lực tổ chức sản xuất, giữa yêu cầu thị trường và khả năng đáp ứng của nông dân, doanh nghiệp”, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nói.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường diện tích trồng sầu riêng cả nước đã tăng từ 32.000ha (năm 2015) lên gần 180.000ha (năm 2024), gấp 6 lần.

Riêng trong 5 năm gần đây, diện tích tăng 2,38 lần so với kế hoạch phát triển cây ăn quả chủ lực đến năm 2025 theo Quyết định 4085/QĐ-BNN-TT.

Đáng lo ngại, trong khi diện tích tăng mạnh, thị trường lại có dấu hiệu “bão hòa”. Trung Quốc, thị trường xuất khẩu chủ lực, đang có xu hướng cắt giảm tiêu dùng do khó khăn kinh tế. Thêm vào đó là sự cạnh tranh gay gắt từ các nước như Thái Lan, Malaysia, Cambodia, những quốc gia cũng đã được Trung Quốc cấp phép xuất khẩu chính ngạch.

Cần cơ chế hỗ trợ, xây dựng thương hiệu quốc gia cho sầu riêng

Tỉnh Đắk Lắk hiện là địa phương có diện tích sầu riêng lớn nhất cả nước – gần 39.000ha, chiếm gần 22% tổng diện tích cả nước. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, chuỗi liên kết ngành hàng tại đây vẫn còn yếu.

Theo đó Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu chính quyền, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân phải cùng vào cuộc để xây dựng chuỗi liên kết chặt chẽ, có quy chế ràng buộc rõ ràng.

Doanh nghiệp cần hỗ trợ nông dân kỹ thuật, cấp mã số vùng trồng, hướng dẫn sản xuất đạt chuẩn xuất khẩu. Ngược lại, nông dân cũng phải “chung thủy” với doanh nghiệp, tuân thủ quy trình kỹ thuật, tránh phá vỡ liên kết.

“Chỉ khi có liên kết bền vững, chuyên môn hóa từng khâu, từ sản xuất đến tiêu thụ, nông dân mới yên tâm sản xuất, doanh nghiệp mới an tâm đầu tư lâu dài”, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh.

Bà Ngô Tường Vy, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Xuất - Nhập khẩu trái cây Chánh Thu, chia sẻ để có thể cải thiện chuỗi cung ứng sầu riêng các vùng nguyên liệu rất cần có sự hướng dẫn và kiểm soát chặt chẽ hơn việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật để đảm bảo chất lượng an toàn thực phẩm.

Bên cạnh đó, chính các doanh nghiệp cũng cần loại bỏ hoàn toàn các chất cấm như chất vàng O trong quá trình chế biến, đồng thời tìm kiếm nguồn cung cấp nguyên liệu an toàn.

Đồng thời, người dân và cơ quan quản lý cần có ý thức, trách nhiệm và phối hợp chặt chẽ để hoàn thiện chuỗi giá trị sầu riêng, tránh các vấn đề như chất vàng O trong tương lai.

“Ngành hàng sầu riêng cần xây dựng thương hiệu quốc gia để người tiêu dùng Trung Quốc biết đến sản phẩm sầu riêng Việt Nam nhiều hơn.

Cùng với đó, việc hợp tác liên ngành để nghiên cứu và phát triển các sản phẩm bảo quản sầu riêng nhằm đáp ứng nhu cầu xuất khẩu của Việt Nam cũng là yếu tố quan trọng cần được quan tâm trong thời gian tới”, bà Ngô Tường Vy nói.

Ông Nguyễn Thiên Văn, Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk, kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm hoàn thiện các cơ chế, quy chuẩn, tiêu chuẩn cho trái sầu riêng để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế.

Tỉnh cũng đề xuất xây dựng các trung tâm kiểm nghiệm an toàn thực phẩm, kiểm dịch thực vật, cơ sở chiếu xạ tại địa phương để chủ động hơn trong kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Đặc biệt, theo chỉ đạo tại Công điện số 71/CĐ-TTg ngày 23/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ, cần xây dựng đề án phát triển sầu riêng chất lượng cao gắn với thương hiệu quốc gia. Đồng thời, Đắk Lắk sẽ là địa phương làm điểm để nhân rộng mô hình.

×