Nguồn cung nhà ở xã hội chưa thể đáp ứng nhu cầu

Theo thống kê từ Bộ Xây dựng, đến năm 2030, Việt Nam cần xây dựng tối thiểu một triệu căn nhà ở xã hội để đáp ứng nhu cầu của người dân, đặc biệt là công nhân tại các khu công nghiệp và người thu nhập thấp. Riêng TP.HCM, với dân số hơn 9,5 triệu dân và lực lượng lao động nhập cư đông đảo, nhà ở xã hội được kỳ vọng là giải pháp an cư cấp thiết.

Hiện nay, nguồn cung nhà ở xã hội tại TP.HCM vẫn đang rất khiêm tốn. Về công tác phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố, theo đề án của Chính phủ "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp, giai đoạn 2021-2030", TP.HCM được giao chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội đến năm 2030 là 69.700 căn (trong đó giai đoạn 2021-2025 là 26.200 căn, giai đoạn 2026-2030 là 43.500 căn).

Tuy nhiên, đến hết năm 2024, TP.HCM mới thực hiện khoảng 6.000 căn hộ, chỉ đạt 8,6% kế hoạch. Như vậy, nguồn cung nhà ở xã hội tại TP.HCM đang rất "nhỏ giọt", không đủ đáp ứng nhu cầu của người lao động.

Không thể phủ nhận, thời gian qua, TP.HCM đã nỗ lực đầu tư các dự án nhà ở xã hội, nhà lưu trú cho công nhân, nhằm giải quyết bài toán về chỗ ở cho đại đa số người có thu nhập thấp, công nhân lao động... Tuy nhiên, thành phố cũng đang đứng trước nghịch lý là trong khi dư thừa nhà ở thương mại, phân khúc cao cấp, thì các dự án nhà ở xã hội lại thiếu vắng.

“Trong bối cảnh của TP.HCM, quy hoạch nhà ở xã hội, nhà ở thu nhập thấp luôn là câu chuyện được đặt ra. Tuy nhiên, thực tế nguồn cung trên thị trường không đầy đủ. Bài toán này vẫn đang gặp nhiều khó khăn, về mặt quy hoạch, đất đai, hạ tầng giao thông,…” Tiến sĩ Sử Ngọc Khương - Giám đốc cấp cao về Tư vấn Đầu tư Savills Việt Nam nhận định.

Đề xuất giải pháp xác định rõ quỹ đất và giao cho nhà đầu tư nhà ở xã hội

Ông Sử Ngọc Khương cho biết, nhiều dự án nhà ở xã hội đã hoàn thiện nhưng không có người dân chuyển đến sinh sống. Nguyên nhân đến từ ba yếu tố hạ tầng chính – hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và bài toán kinh tế đô thị – chưa được đảm bảo.

“Bức tranh nhà ở xã hội không chỉ đơn thuần là vấn đề quỹ đất, mà còn là bài toán tổng thể mang tính xã hội học cao. Bên cạnh vấn đề hạ tầng, biến động giá cả vật tư xây dựng và sự thiếu hụt nguồn cung đang đẩy giá nhà ở xã hội tăng mạnh",ông Sử Ngọc Khương nhận định.

Về nguyên nhân khiến giá nhà ở xã hội tăng cao, chuyên gia Savills Việt Nam cho rằng: “Một số thị trường trên thế giới, Chính Phủ các nước đã tập trung phát triển nhà ở xã hội và có những chính sách cụ thể đối với vấn đề này để đảm bảo nguồn cung nhà ở cho thị trường. Tại Việt Nam, thời gian vừa qua Chính Phủ đã cho thấy quyết tâm mạnh mẽ, đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội thông qua Đề án nhà ở xã hội và Quỹ nhà ở quốc gia. Tuy nhiên, nhu cầu nhà ở quá lớn, qũy đất lại hạn hẹp nên rất khó để đáp ứng.”

Để phát triển nhà ở xã hội một cách bền vững, ông Khương khuyến khích cần xác định rõ quỹ đất và giao cho nhà đầu tư phát triển theo hình thức KPI (chỉ số đánh giá kết quả thực hiện công việc), giữa chính phủ và doanh nghiệp. Đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp về thủ tục pháp lý, tín dụng và biên lợi nhuận. Nếu có thể gỡ bỏ được những yếu tố này, đặc biệt là việc hỗ trợ nguồn vốn vay, lãi suất cho doanh nghiệp cũng như người dân trong nhóm đối tượng được mua nhà và có những cơ chế đặc thù để họ vượt qua, thì mới đảm bảo được nguồn cung.

Cũng liên quan đến nhà ở xã hội, vừa qua, trong Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, Chính phủ đề xuất cụ thể nhiều cơ chế chính sách để tạo hành lang pháp lý, cơ chế phát triển nhà ở xã hội.

Đáng chú ý như, để có nguồn vốn dài hạn, bền vững cho phát triển nhà ở xã hội, cần thiết phải thành lập Quỹ nhà ở quốc gia để thực hiện chức năng đầu tư xây dựng, tạo lập quỹ nhà ở xã hội, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê mua, thuê.

Ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam cho rằng, việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia là cần thiết trong bối cảnh hiện nay, bởi nguồn vốn và cơ chế tín dụng cho nhà ở xã hội cũng chưa phù hợp.

Việc phát triển nhà ở xã hội chủ yếu dựa vào nguồn vốn tự có của doanh nghiệp và ngân hàng thông qua vay tín dụng. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực giảm lãi suất, nhưng lãi suất của gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho phân khúc đặc thù này vẫn cao, thời hạn ngắn, không phù hợp với cả nhà đầu tư lẫn người mua nhà thu nhập thấp.

Trên cơ sở này, ông Đính đề xuất cần xây dựng các quỹ phát triển nhà ở xã hội cấp trung ương và địa phương, sử dụng từ nguồn thu quỹ đất, ngân sách, đóng góp từ các doanh nghiệp, khu công nghiệp.

×