Bình luận
0
Thời Lê Trung Hưng, Chúa Trịnh nắm thực quyền triều chính, biến vua tôi nhà Lê thành bù nhìn. Theo một số học giả, ngay cả cuốn Quốc sử "Đại Việt Sử ký toàn thư" không phải của nhà Lê mà của nhà Trịnh. Năm 1665 đời vua Lê Huyền Tông, chúa Trịnh Tạc sai Phạm Công Trứ hiệu chỉnh, bổ sung cuốn Đại Việt sử ký toàn thư vốn của Ngô Sỹ Liên. Rồi đến năm 1697, chúa Trịnh Căn sai Lê Hi và Nguyễn Quý Đức làm nốt giai đoạn từ năm 1663 đến năm 1675 [1]. Theo quan điểm nhiều học giả [2], chúa Trịnh chỉ đưa thông tin có lợi cho cho chúa Trịnh như ca ngợi mình, phê phán các thế lực đe dọa đến quyền uy của phủ chúa.
Xã hội đàng Ngoài trong tranh vẽ xưa.
Tuy các đời chúa Trịnh thay thế vua Lê quán xuyến được triều đình, nhưng cách dùng "dùng thiên tử lệnh chư hầu" không phù hợp với tư tưởng Nho giáo thời bấy giờ, nên không thể chính danh. Vì thế, không chỉ xảy ra nội chiến giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài, mà còn xảy ra nhiều vụ việc nội chiến ngay trong phủ chúa. Đây là thời kỳ nội bộ nhà Trịnh tranh giành quyền lực, giết hại lẫn nhau do nghi kỵ chủ yếu xoay quanh mối lo phản chúa. Liên tiếp diễn ra nội loạn, chúa giết vua, huynh đệ chúa tương tàn, anh giết em rể, cha con chúa tàn sát, kiêu binh nổi loạn…
Giữa lúc phủ chúa nội bộ vẫn lục đục, thì khí thế Đàng Trong rất mạnh, chiếm cứ 7 huyện của hai tỉnh Nghệ An – Hà Tĩnh, khiến quyền lực của Chúa Trịnh lâm nguy. Chúa Trịnh đã cử Ninh Quốc công Trịnh Toàn ra biên ải để trấn giữ bờ cõi phía Nam. Trịnh Toàn đã cùng với cha con Đương quận công Đào Quang Nhiêu và Tấn quận công Đào Quang Huy, với tài năng, thao lược quân sự của mình lật ngược tình thế, lập nhiều đại công, giữ yên bờ cõi.
Trịnh Toàn lúc đó mới 27 tuổi, uy chấn đã vang danh thiên hạ, lan rộng ra cả ngoài cõi sơn hà, quân Đàng Trong khiếp phục, tôn gọi ông là "ánh chớp Đàng Ngoài" "Thần tướng Bắc Hà". Ông làm nhiều việc nghĩa giúp dân như đắp đê ngăn mặn, đắp đập tích nước (nay còn có đê gọi là đê Hựu Ninh). Ông còn xây miếu thờ thành hoàng làng, cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Vì thế, ông được dân yêu, quân mến như cha đẻ.
Theo cuốn "Mô tả Vương quốc Đàng Ngoài" của tác giả độc lập Samuel Baron, thì Chúa Trịnh Tạc là người đa nghi, hay nghe lời dèm pha, xu nịnh. Trước công trạng và uy chấn vang danh thiên hạ của Trịnh Toàn, chúa Trịnh Tạc thường trực mối lo sợ bị soán ngôi, dù Trịnh Toàn là em ruột của mình. Vì thế, chúa đã tìm cách hãm hại và kiềm chế phái Trịnh Toàn. Đại Việt Sử ký toàn thư với sự chi phối của phủ chúa đã mô tả: "Tiết chế Trịnh Toàn cậy công tự phụ, ngầm có ý khác, ngày đêm vỗ nuôi tướng sĩ, phân phát bạc vàng, không có hạn độ" hay "Trịnh Toàn ngầm mưu làm loạn" để lấy cớ bắt giam.
Ninh Quốc Công Trịnh Toàn bị triệu hồi về Thăng Long, đoán biết mình sẽ bị bắt giam và có thể bị sát hại. Nhưng để tỏ một lòng với chúa, giải nỗi oan của mình, ông đã để thuộc hạ ở lại và về Thăng Long. Quả nhiên, khi về tới phủ chúa, ngay lập tức ông bị tống giam. Sau khoảng thời gian này, Đương quận công Đào Quang Nhiêu lại góp công thắng lớn ở trận Tuần Lễ - Hương Sơn, nên được bổ làm Trấn thủ Nghệ An kiêm Bố Chính châu, được trao ấn tướng mở Dinh ở An Trường. Cha con Đào Quang Nhiêu, Tấn quận công Đào Quang Huy đã đảm đương vai trò trấn thủ biên ải, nay là vùng Nghệ An kiêm châu Bố Chính với 2 vạn quân thủy bộ, tường thành kiên cố, nhân dân yên ổn làm ăn, giúp đỡ vua Ai Lào khi lánh nạn sang Việt nam, giữ tình bang giao tốt với các nước láng giềng.
Đến khoảng năm 1673, Trịnh Toàn bị ép uống thuốc độc tự vẫn. Cũng trong thời gian đó, Trấn thủ Nghệ An Đào Quang Nhiêuvừa từ trần tại trấn. Tấn Quận công Đào Quang Huy là con của Đào Quang Nhiêu, vừa là em rể của Trịnh Toàn, lại lập nhiều đại công, nên theo lý sẽ kế thừa binh quyền của thân phụ, tiếp tục trấn thủ vùng Nghệ An – Hà Tĩnh. Và rồi đến tháng 9 năm 1673, chúa nghe lời dèm pha, trong lòng sợ hãi, liền tìm lý do để khép Tấn quận công Đào Quang Huy vào tội chết nhằm tránh hậu họa của phái Trịnh Toàn về sau. Mặc dù, Tấn quận công cũng là em rể của chúa Trịnh Tạc, được chúa Trịnh Căn ban quốc tính họ Trịnh, tên là Trịnh Kỳ.
Theo một số tài liệu, Tấn Quận công Đào Quang Huy sớm biết kết cục của mình, nên đã âm thầm chạy về làng Thịnh Quả, sau đó di cư về vùng thâm sơn cùng cốc Hương Sơn – Hà Tĩnh. Ông tỏ rõ lòng trung nghĩa trước sau như một khi không khởi loạn và mai danh ẩn tích suốt 22 năm. Ông qua đời vào ngày 15 tháng giêng năm Ất Hợi – 1695. Các triều vua sau này đã nhớ ơn và nhiều lần sắc phong "Thượng đẳng tối linh tôn thần", nhân dân bản địa tôn kính và lập đền thờ Thành hoàng.
CHÚ THÍCH:
[2] Các phản biện của các học giả: https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_s%E1%BB%AD_k%C3%BD_to%C3%A0n_th%C6%B0#Ph%E1%BA%A3n_bi%E1%BB%87n_c%E1%BB%A7a_B%C3%B9i_Thi%E1%BA%BFt
- Quận Công Đài Quang Nhiêu và ngôi chùa cổ mang dấu ân Phật giáo Lào trên đất Hương Sơn – Hà Tĩnh, TS. Nguyễn Tùng Lĩnh, tạp chí Nghiên cứu Lịch sử số 3 (563) năm 2023: https://vanhienplus.vn/quan-cong-dao-quang-nhieu-va-ngoi-chua-mang-dau-an-phat-giao-tren-dat-huong-son-ha-tinh/103044/
- Mô tả Vương quốc Đàng Ngoài, Samuel Baron (tác giả phương Tây)
Link:
Tạp chí Hán Nôm: http://www.hannom.org.vn/detail.asp?param=1670&Catid=477
https://trithucvn.co/van-hoa/nghi-van-lich-su-chua-trinh-ha-doc-trinh-toan.html
https://trinhtoc.com/den-tho-danh-tuong-trinh-toan-mot-di-tich-can-duoc-ton-tao.html
[1] Lời giới thiệu của Đại Việt sử ký toàn thư, NXB Khoa học và Xã hội năm 1971-1972, trang 5 do Viện sử học viết:
Giữa vô vàn nguồn nước quanh Hà Nội cuối thế kỷ XIX, người Pháp chỉ chọn duy nhất giếng ngầm ở Vạn Phúc để nấu bia. Không phải ngẫu nhiên. Nguồn nước “không bao giờ cạn” này được cho là bí quyết tạo nên hương vị bia Hommel nức tiếng Đông Dương. Vậy điều gì khiến cái giếng ấy trở thành linh hồn của ngành bia Việt hơn 130 năm trước?
Tôi nghe chị đồng nghiệp kể mà tưởng chị nói đùa.
Chia sẻ
Kết quả là Lã Bố bị đánh bại và bỏ chạy, Vương Doãn bị sát hại, Hoàng đế Tây An và Hán thất bị khống chế, trở thành bù nhìn, khiến cho Đông Hán hoàn toàn mất chủ quyền. Có thể nói, chỉ một lời nói của Giả Hủ đã hủy diệt cả một triều đại. Rõ ràng, Giả Hủ chính là “Đệ nhất độc sỹ” trong lịch sử Trung Hoa.
Chia sẻ
Nếu Tiêu Triều Quý còn sống, rất có thể ông đã là người đủ uy tín để hòa giải mâu thuẫn giữa các vương, nhất là giữa Dương Tú Thanh và Thạch Đạt Khai, từ đó giúp Thái Bình Thiên Quốc không rơi vào tan rã...
Chia sẻ
Con số cuối ngày sinh Âm lịch này ẩn chứa nhiều bí mật về may mắn và phúc lành, ai sinh vào ngày này có quý nhân giúp đỡ trong suốt cuộc đời.
Chia sẻ
Tối 30/7, Công an tỉnh Lâm Đồng đã phối hợp với ngành liên quan khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi để làm rõ nguyên nhân vụ người đàn ông tử vong trên đường Âu Cơ, phường Tiến Thành, tỉnh Lâm Đồng.
Chia sẻ
Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, Việt Nam luôn ủng hộ, sẵn sàng tham gia vào các nỗ lực của ASEAN nói chung và phối hợp với nước Chủ tịch Malaysia nói riêng trong giải quyết các vấn đề khu vực.
Chia sẻ
Vừa về đến sân bay Tân Sơn Nhất, tiền vệ Văn Trường tiết lộ bí quyết "cân" hơn 35.000 khán giả Indonesia trong trận chung kết giúp U23 Việt Nam vô đich giải U23 Đông Nam Á 2025.
Chia sẻ
Nguyễn Đức Phú là tiền vệ thuộc biên chế CLB PVF-CAND. Cầu thủ 22 tuổi là thành viên của U23 Việt Nam.
Chia sẻ
Từ ngày 29/8 đến 2/9/2025, tỉnh Gia Lai sẽ tổ chức Lễ hội “Tinh hoa đại ngàn – Biển xanh hội tụ” tại phường Quy Nhơn (tỉnh Gia Lai) với nhiều hoạt động quy mô lớn nhằm quảng bá du lịch, văn hóa và sản vật đặc trưng địa phương sau hợp nhất hành chính.
Chia sẻ
Mạng xã hội lan truyền đoạn clip 1 thanh niên cầm dao đe dọa tài xế xe ba gác nghi do mâu thuẫn khi tham gia giao thông, hiện cảnh sát đã mời đối tượng làm việc.
Chia sẻ
Ngày 29/7, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết ông đã cảnh báo các quan chức Trung Quốc rằng, việc Bắc Kinh tiếp tục mua dầu Nga bị trừng phạt có thể dẫn tới việc bị đánh thuế cực cao – lên tới 100% – theo luật đang được Quốc hội Mỹ xem xét.
Chia sẻ
CLB CAHN gia hạn hợp đồng với Cao Pendant Quang Vinh; Riyad Mahrez đáp trả Ronaldo; ĐT nữ Anh có thể kiếm thêm 80 triệu bảng; Zirkzee quyết tìm lại phong độ ở M.U; Newcastle nhảy vào cuộc đua giành Nicolas Jackson.
Chia sẻ
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp kiểm tra thực tế đập ngăn mặn giữ ngọt lớn nhất Đông Nam Á trước khi công trình được triển khai sửa chữa cấp bách.
Chia sẻ
Tun Phạm vừa lên tiếng phản hồi trước thông tin mình không đóng thuế theo quy định của pháp luật và bị truy thu 500 triệu đồng.
Chia sẻ
Trên địa bàn xã hiện có 114 ngôi nhà bị ảnh hưởng, trong đó bản Ta Đo chịu thiệt hại nặng nề nhất. Lãnh đạo tỉnh Nghệ An chỉ đạo v ề việc khắc phục hậu quả mưa lũ; bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp cùng vào cuộc chung tay hỗ trợ, sẻ chia khó khăn cùng người dân.
Chia sẻ
Một đêm tháng 7 như nhiều đêm khác, đơn vị phòng không cơ động thuộc Lữ đoàn 59 Ukraine gần thành phố Pavlograd nghe thấy những tiếng vo ve rợn người vang vọng khắp bầu trời đêm. Sau đó, tiếng nổ liên hồi, ánh chớp lóe lên giữa cánh đồng hướng dương và mùi thuốc súng nồng nặc xộc lên trong không khí, theo Kyiv Post.
Chia sẻ
U23 Việt Nam về đến sân bay Tân Sơn Nhất (TP.HCM) chiều tối 30/7 trong sự chào đón của người hâm mộ sau khi đánh bại chủ nhà Indonesia giành chức vô địch U23 Đông Nam Á 2025.
Chia sẻ
Thăm lực lượng làm nhiệm vụ A80, Trung tướng Trương Thiên Tô đánh giá tất cả vượt qua nhiều khó khăn, đặc biệt là 7 khối nữ cán bộ, chiến sĩ đã góp phần lan tỏa hình ảnh nữ quân nhân cách mạng vừa xinh đẹp, duyên dáng nhưng không kém phần hùng tráng.
Chia sẻ
Trần Anh Dũng vào tiệm vàng ở đường Võ Văn Vân rồi vờ hỏi mua nhẫn vàng, sau đó, cướp chiếc nhẫn rồi tháo chạy, kéo theo nữ nhân viên trên đường.
Chia sẻ
3 con giáp này gặp gỡ quý nhân trong tháng 6 nhuận Âm lịch, giúp công việc của họ thuận lợi, tình hình tài chính cũng được cải thiện.
Chia sẻ
Làm việc với Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, lãnh đạo TP.Huế kiến nghị Chính phủ xem xét hỗ trợ nhiều dự án lớn trên địa bàn.
Chia sẻ
Theo một số nguồn tin, Trường Tươi Bình Phước đã đạt được thỏa thuận chiêu mộ tiền đạo Alex Sandro, người được định giá 400.000 euro (tương đương 12,134 tỷ đồng).
Chia sẻ
Trưa 30/7, tại một bãi biển thuộc thành phố Mitoyo, tỉnh Kagawa, Nhật Bản, một nam thanh niên Việt Nam được phát hiện bị đuối nước khi tắm biển cùng một người bạn. Nạn nhân sau đó được xác nhận đã tử vong, theo KSB.
Chia sẻ
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ cho biết, sau khi bỏ cấp huyện, thực hiện chính quyền 2 cấp, địa phương chỉ tổ chức lại các trạm chăn nuôi và thú y theo mô hình khu vực liên xã, phường. Đối với trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật, trạm khuyến nông, trạm thủy lợi sẽ hợp nhất về Trung tâm dịch vụ Nông nghiệp và Khuyến nông.
Chia sẻ
Ở vùng núi cao này, mỗi đêm trời trong lại hóa thành mái vòm rực sáng. Lúc này, nhiều người kéo nhau lên dốc, ngồi dưới hiên nhà gỗ, tắt đèn và ngẩng đầu - “thở cùng vũ trụ”, để thấy trái tim sáng lấp lánh giữa khoảng không bao la.
Chia sẻ
Ngày 27/7, Tom Cruise và Ana de Armas chính thức xuất hiện cùng nhau tại Vermont, Mỹ.
Chia sẻ
Ngay sau khi chính thức lên sóng tập 1, chương trình "Chiến sĩ quả cảm" đã ngay lập tức đạt loạt thành tích ấn tượng như Top 1 Rating Đài truyền hình Việt Nam VTV3, Top 1 Chương trình được thảo luận nhiều nhất trên mạng xã hội trong 24 giờ...
Chia sẻ
Mùa quả ươi bay đang vào cao điểm tại các cánh rừng ở Đà Nẵng, thu hút hàng trăm người dân đổ vào rừng nhặt quả kiếm thu nhập, có người mỗi ngày thu về cả triệu đồng. Trước tình trạng người dân trèo cây, chặt cành hái quả gây nguy cơ xâm hại rừng, lực lượng kiểm lâm và bảo vệ rừng đã lập nhiều chốt chặn, tăng cường tuần tra, tuyên truyền bảo vệ cây ươi và giữ gìn rừng bền vững.
Chia sẻ
Lợi dụng sự thiếu hiểu biết và tâm lý nôn nóng của người dân, Nguyễn Văn Minh (SN 1963, trú xã Hòa Khương, TP.Đà Nẵng) đã tự xưng có khả năng “chạy” các thủ tục về đất đai để chiếm đoạt hơn 727 triệu đồng của 13 nạn nhân.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND TP.HCM yêu cầu các đơn vị liên quan thực hiện nghiêm công tác chống khai thác IUU. Nếu không hoàn thành nhiệm vụ, người đứng đầu đơn vị phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND thành phố.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Kim Thanh 
