Bình luận
0
Thời Lê Trung Hưng, Chúa Trịnh nắm thực quyền triều chính, biến vua tôi nhà Lê thành bù nhìn. Theo một số học giả, ngay cả cuốn Quốc sử "Đại Việt Sử ký toàn thư" không phải của nhà Lê mà của nhà Trịnh. Năm 1665 đời vua Lê Huyền Tông, chúa Trịnh Tạc sai Phạm Công Trứ hiệu chỉnh, bổ sung cuốn Đại Việt sử ký toàn thư vốn của Ngô Sỹ Liên. Rồi đến năm 1697, chúa Trịnh Căn sai Lê Hi và Nguyễn Quý Đức làm nốt giai đoạn từ năm 1663 đến năm 1675 [1]. Theo quan điểm nhiều học giả [2], chúa Trịnh chỉ đưa thông tin có lợi cho cho chúa Trịnh như ca ngợi mình, phê phán các thế lực đe dọa đến quyền uy của phủ chúa.
Xã hội đàng Ngoài trong tranh vẽ xưa.
Tuy các đời chúa Trịnh thay thế vua Lê quán xuyến được triều đình, nhưng cách dùng "dùng thiên tử lệnh chư hầu" không phù hợp với tư tưởng Nho giáo thời bấy giờ, nên không thể chính danh. Vì thế, không chỉ xảy ra nội chiến giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài, mà còn xảy ra nhiều vụ việc nội chiến ngay trong phủ chúa. Đây là thời kỳ nội bộ nhà Trịnh tranh giành quyền lực, giết hại lẫn nhau do nghi kỵ chủ yếu xoay quanh mối lo phản chúa. Liên tiếp diễn ra nội loạn, chúa giết vua, huynh đệ chúa tương tàn, anh giết em rể, cha con chúa tàn sát, kiêu binh nổi loạn…
Giữa lúc phủ chúa nội bộ vẫn lục đục, thì khí thế Đàng Trong rất mạnh, chiếm cứ 7 huyện của hai tỉnh Nghệ An – Hà Tĩnh, khiến quyền lực của Chúa Trịnh lâm nguy. Chúa Trịnh đã cử Ninh Quốc công Trịnh Toàn ra biên ải để trấn giữ bờ cõi phía Nam. Trịnh Toàn đã cùng với cha con Đương quận công Đào Quang Nhiêu và Tấn quận công Đào Quang Huy, với tài năng, thao lược quân sự của mình lật ngược tình thế, lập nhiều đại công, giữ yên bờ cõi.
Trịnh Toàn lúc đó mới 27 tuổi, uy chấn đã vang danh thiên hạ, lan rộng ra cả ngoài cõi sơn hà, quân Đàng Trong khiếp phục, tôn gọi ông là "ánh chớp Đàng Ngoài" "Thần tướng Bắc Hà". Ông làm nhiều việc nghĩa giúp dân như đắp đê ngăn mặn, đắp đập tích nước (nay còn có đê gọi là đê Hựu Ninh). Ông còn xây miếu thờ thành hoàng làng, cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Vì thế, ông được dân yêu, quân mến như cha đẻ.
Theo cuốn "Mô tả Vương quốc Đàng Ngoài" của tác giả độc lập Samuel Baron, thì Chúa Trịnh Tạc là người đa nghi, hay nghe lời dèm pha, xu nịnh. Trước công trạng và uy chấn vang danh thiên hạ của Trịnh Toàn, chúa Trịnh Tạc thường trực mối lo sợ bị soán ngôi, dù Trịnh Toàn là em ruột của mình. Vì thế, chúa đã tìm cách hãm hại và kiềm chế phái Trịnh Toàn. Đại Việt Sử ký toàn thư với sự chi phối của phủ chúa đã mô tả: "Tiết chế Trịnh Toàn cậy công tự phụ, ngầm có ý khác, ngày đêm vỗ nuôi tướng sĩ, phân phát bạc vàng, không có hạn độ" hay "Trịnh Toàn ngầm mưu làm loạn" để lấy cớ bắt giam.
Ninh Quốc Công Trịnh Toàn bị triệu hồi về Thăng Long, đoán biết mình sẽ bị bắt giam và có thể bị sát hại. Nhưng để tỏ một lòng với chúa, giải nỗi oan của mình, ông đã để thuộc hạ ở lại và về Thăng Long. Quả nhiên, khi về tới phủ chúa, ngay lập tức ông bị tống giam. Sau khoảng thời gian này, Đương quận công Đào Quang Nhiêu lại góp công thắng lớn ở trận Tuần Lễ - Hương Sơn, nên được bổ làm Trấn thủ Nghệ An kiêm Bố Chính châu, được trao ấn tướng mở Dinh ở An Trường. Cha con Đào Quang Nhiêu, Tấn quận công Đào Quang Huy đã đảm đương vai trò trấn thủ biên ải, nay là vùng Nghệ An kiêm châu Bố Chính với 2 vạn quân thủy bộ, tường thành kiên cố, nhân dân yên ổn làm ăn, giúp đỡ vua Ai Lào khi lánh nạn sang Việt nam, giữ tình bang giao tốt với các nước láng giềng.
Đến khoảng năm 1673, Trịnh Toàn bị ép uống thuốc độc tự vẫn. Cũng trong thời gian đó, Trấn thủ Nghệ An Đào Quang Nhiêuvừa từ trần tại trấn. Tấn Quận công Đào Quang Huy là con của Đào Quang Nhiêu, vừa là em rể của Trịnh Toàn, lại lập nhiều đại công, nên theo lý sẽ kế thừa binh quyền của thân phụ, tiếp tục trấn thủ vùng Nghệ An – Hà Tĩnh. Và rồi đến tháng 9 năm 1673, chúa nghe lời dèm pha, trong lòng sợ hãi, liền tìm lý do để khép Tấn quận công Đào Quang Huy vào tội chết nhằm tránh hậu họa của phái Trịnh Toàn về sau. Mặc dù, Tấn quận công cũng là em rể của chúa Trịnh Tạc, được chúa Trịnh Căn ban quốc tính họ Trịnh, tên là Trịnh Kỳ.
Theo một số tài liệu, Tấn Quận công Đào Quang Huy sớm biết kết cục của mình, nên đã âm thầm chạy về làng Thịnh Quả, sau đó di cư về vùng thâm sơn cùng cốc Hương Sơn – Hà Tĩnh. Ông tỏ rõ lòng trung nghĩa trước sau như một khi không khởi loạn và mai danh ẩn tích suốt 22 năm. Ông qua đời vào ngày 15 tháng giêng năm Ất Hợi – 1695. Các triều vua sau này đã nhớ ơn và nhiều lần sắc phong "Thượng đẳng tối linh tôn thần", nhân dân bản địa tôn kính và lập đền thờ Thành hoàng.
CHÚ THÍCH:
[2] Các phản biện của các học giả: https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_s%E1%BB%AD_k%C3%BD_to%C3%A0n_th%C6%B0#Ph%E1%BA%A3n_bi%E1%BB%87n_c%E1%BB%A7a_B%C3%B9i_Thi%E1%BA%BFt
- Quận Công Đài Quang Nhiêu và ngôi chùa cổ mang dấu ân Phật giáo Lào trên đất Hương Sơn – Hà Tĩnh, TS. Nguyễn Tùng Lĩnh, tạp chí Nghiên cứu Lịch sử số 3 (563) năm 2023: https://vanhienplus.vn/quan-cong-dao-quang-nhieu-va-ngoi-chua-mang-dau-an-phat-giao-tren-dat-huong-son-ha-tinh/103044/
- Mô tả Vương quốc Đàng Ngoài, Samuel Baron (tác giả phương Tây)
Link:
Tạp chí Hán Nôm: http://www.hannom.org.vn/detail.asp?param=1670&Catid=477
https://trithucvn.co/van-hoa/nghi-van-lich-su-chua-trinh-ha-doc-trinh-toan.html
https://trinhtoc.com/den-tho-danh-tuong-trinh-toan-mot-di-tich-can-duoc-ton-tao.html
[1] Lời giới thiệu của Đại Việt sử ký toàn thư, NXB Khoa học và Xã hội năm 1971-1972, trang 5 do Viện sử học viết:
Giữa vô vàn nguồn nước quanh Hà Nội cuối thế kỷ XIX, người Pháp chỉ chọn duy nhất giếng ngầm ở Vạn Phúc để nấu bia. Không phải ngẫu nhiên. Nguồn nước “không bao giờ cạn” này được cho là bí quyết tạo nên hương vị bia Hommel nức tiếng Đông Dương. Vậy điều gì khiến cái giếng ấy trở thành linh hồn của ngành bia Việt hơn 130 năm trước?
Lần đầu tiên, con gái tôi bật khóc.
Chia sẻ
Tranh cãi nổ ra ở những phút cuối. HLV Kim Sang-sik cố ý ngăn U23 Indonesia ném biên và bị thẻ vàng, ông đáp lại bằng cách vái trọng tài. Trong phòng họp báo sau trận đấu, nhà cầm quân người Hàn Quốc đã nhắc lại tình huống này.
Chia sẻ
Trung Hoa luôn nức danh với thế giới là mảnh đất của những kì tài trong tất cả mọi lĩnh vực. Nhưng ít ai biết rằng có ba người Việt Nam đã từng làm mảnh đất địa linh nhân kiệt ấy phải ngả mũ kính phục.
Chia sẻ
Tiền đạo Nguyễn Đình Bắc đã được vinh danh là Cầu thủ xuất sắc nhất giải vô địch U23 Đông Nam Á 2025, sau khi cùng U23 Việt Nam đăng quang ngôi vô địch dưới sự dẫn dắt của HLV Kim Sang Sik.
Chia sẻ
Chiều 29/7 theo giờ địa phương, tại trụ sở Liên hợp quốc ở Geneva, Thụy Sĩ, Chủ tịch Liên minh Nghị viện thế giới (IPU) Tulia Ackson và Tổng Thư ký IPU Martin Chungong đã chủ trì lễ đón các trưởng đoàn tham dự Hội nghị các Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 6. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cùng với trên 100 Chủ tịch Quốc hội/Nghị viện tham dự Hội nghị.
Chia sẻ
Dã sử nói Lý Tú Thành được chấp thuận tự tử bằng một thanh gươm bởi Tăng Quốc Phiên vì Tăng tôn trọng Lý. Thậm chí Lý Hồng Chương trong một bức thư trả lời Tăng Quốc Phiên sau khi đọc những lời tự thuật đã ca ngợi Lý Tú Thành là một anh hùng.
Chia sẻ
Tại giải U23 Đông Nam Á 2025, thủ môn Trần Trung Kiên thi đấu chắc chắn và góp công lớn giúp U23 Việt Nam lên ngôi vô địch.
Chia sẻ
Người sinh ngày Âm lịch này, dù nam hay nữ, sau khi kết hôn đều có cuộc sống hạnh phúc, kiếm được nhiều tiền, tuổi già viên mãn bên con cháu.
Chia sẻ
Nguyễn Đình Bắc đã có một trận đấu xông xáo trước U23 Indonesia. Anh có mặt ở mọi điểm nóng, bao gồm cả những tình huống xô xát. Trong một tình huống như thế, tiền đạo của U23 Việt Nam đã bị đối phương cào xước cổ. Cuối trận, anh còn phải rời sân trên cáng vì căng cơ.
Chia sẻ
Ở trận chung kết giải U23 Đông Nam Á 2025, U23 Việt Nam thi đấu lép vế nhưng nhờ phòng ngự kín kẽ cùng khoảng khắc tỏa sáng của Nguyễn Công Phương nên các học tò HLV Kim Sang-sik xuất sắc giành chiến thắng 1-0. Đây là lần thứ 3 liên tiếp, U23 Việt Nam vô địch giải đấu này.
Chia sẻ
Đại diện của Mỹ và Vương quốc Anh đã có cuộc gặp với các quan chức cấp cao Ukraine tại dãy Alps, nơi họ bàn về việc thay thế Tổng thống Volodymyr Zelensky – theo Cơ quan Tình báo Đối ngoại Nga (SVR).
Chia sẻ
Nga tuyên bố họ vẫn theo đuổi các mục tiêu riêng ở Ukraine, bất chấp tối hậu thư mới từ Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Chia sẻ
Phút 37, Công Phương tận dụng tình huống lộn xộn trong vòng cấm U23 Indonesia để lập công, mở tỷ số cho U23 Việt Nam.
Chia sẻ
Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu tổ chức Triển lãm "80 năm hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc" thành công với chất lượng tốt nhất, xứng tầm 80 năm.
Chia sẻ
Theo quy định vừa được Chính phủ phê duyệt, phòng hát karaoke sẽ không còn bị ràng buộc diện tích tối thiểu 20m². Bên cạnh đó, nhiều thủ tục cũng được rút ngắn thời gian giải quyết, giảm phí.
Chia sẻ
Công an tỉnh Đắk Lắk xác nhận nghi phạm trong vụ người phụ nữ tử vong bất thường tại một nhà nghỉ ở phường Thành Nhất (TP Buôn Ma Thuột cũ) đã tử vong.
Chia sẻ
Đợt mưa lũ kinh hoàng vừa qua tại Nghệ An làm 4 người thiệt mạng, hàng nghìn nhà dân hư hỏng, hạ tầng bị tàn phá nặng nề, thiệt hại kinh tế ước tính hơn 3.450 tỷ đồng.
Chia sẻ
Ngày 28/7, thay mặt Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, bà Hà Thị Nga, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã ký ban hành Hướng dẫn số 03 về tổ chức Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, xã nhiệm kỳ 2025-2030.
Chia sẻ
HLV Polking chia tay CLB CAHN, dẫn dắt ĐT Singapore?; Ronaldo bị CĐV quấy rối; Sesko “kết” M.U hơn Newcastle; HLV Arteta úp mở về việc mua thêm cầu thủ; hàng ngàn CĐV ra đường mừng chức vô địch của ĐT nữ Anh.
Chia sẻ
Trong một trận chiến khốc liệt tại khu vực Siversky thuộc vùng Donbass, các lực lượng Ukraine đã đẩy lùi một cuộc tấn công lớn có sự tham gia của 71 xe thiết giáp của quân đội Nga, gây thiệt hại nặng nề về binh lực và khí tài cho đối phương.
Chia sẻ
Theo luật sư, cơ quan cấp giấy phép xây dựng có trách nhiệm kiểm tra các điều kiện cấp giấy phép xây dựng theo quy định tại Điều 50 Nghị định 175/2024/NĐ-CP...
Chia sẻ
4 con giáp này đưa ra những quyết định táo bạo dựa trên những phán đoán chính xác về xu hướng, đạt được bước nhảy vọt về tài chính.
Chia sẻ
Công an tỉnh Lâm Đồng đã khởi tố 16 bị can để điều tra về tội "Gây rối trật tự công cộng", hẹn nhau giải quyết mâu thuẫn với nhiều loại hung khí.
Chia sẻ
Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Hà Thị Nga cho biết, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tiếp tục hoàn thiện Đề án sắp xếp, tinh gọn các Hội quần chúng để trình Bộ Chính trị xem xét, quyết định trước ngày 31/8.
Chia sẻ
Thủ tướng Benjamin Netanyahu mới đây tuyên bố “không ai ở Gaza bị đói” và “không có chính sách bỏ đói ở Gaza”, đồng thời khẳng định Israel vẫn cho phép viện trợ nhân đạo vào vùng lãnh thổ này trong suốt thời gian chiến sự. Tuy nhiên, hình ảnh thực địa, số liệu của Liên Hợp Quốc và lời kể của các nhân chứng lại phản bác hoàn toàn tuyên bố trên, theo Aawsat.
Chia sẻ
Đến thăm gia đình người bạn ở Trà Câu, phường Phổ Văn (TX Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi), tôi được mời ở lại dùng bữa cơm trưa. Trong số các món ăn có chảo cá lòng tong kho rim thơm lừng, đầy hấp dẫn.
Chia sẻ
Từ 264kg xuống còn chừng 100kg, Trọng Nhân không chỉ giảm cân mà đang tái sinh cuộc đời. Nhưng hành trình “lột xác” chưa dừng lại. Sau hơn 150kg mỡ đã tan biến, giờ là cuộc chiến mới với làn da chằng chịt - một khát vọng sống trọn vẹn trong hình hài mới.
Chia sẻ
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 14 của Đảng sẽ có 1.588 đại biểu tham dự, trong đó 165 Ủy viên Trung ương khóa 13, 353 đại biểu bầu và 1.070 đại biểu chỉ định.
Chia sẻ
Em Ngô Quang Minh, lớp 12 Hóa, Trường Trung học phổ thông Chuyên Bắc Ninh vừa được tỉnh Bắc Ninh trao thưởng 500 triệu đồng do đoạt Huy chương vàng Olympic hoá học quốc tế.
Chia sẻ
Lần đầu tiên không gian trang trọng nhất trước Quảng trường Đỏ ở trung tâm thủ đô Moskva của nước Nga tràn ngập sắc màu và phong vị của văn hóa Việt. Tại lễ hội có âm nhạc truyền thống Việt Nam, ẩm thực, áo dài, các loại hình nghệ thuật truyền thống Việt Nam đã được giới thiệu với khán giả Nga.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Kim Thanh 
