Cá quả thân hình tròn, có vảy hanh nâu màu rong rêu, trơn tuột. Loài cá này có sức sống rất mãnh liệt. Nếu không có kỹ thuật bắt thì rất khó tóm được chúng vì chúng vừa tròn, vừa trơn, vừa giãy rất khỏe.

Thịt cá quả rất nạc, ít xương dăm và đặc biệt thơm ngon. Cá quả hấp, om dưa cải chua hoặc kho nước dừa là những món ăn cực kì hấp dẫn.

Khi đến tuổi trưởng thành, cá kết đôi rồi đẻ trứng ở vùng nước có nhiều rong rêu. Đủ ngày trứng nở thành những chú cá quả con nhỏ xíu gọi là rồng rồng. 

Đàn rồng rồng rất đông, có tới hàng nghìn con bơi theo mẹ sủi tăm, đen kít mặt nước. Vì thế dân gian có câu "đông như rồng rồng" hay "rồng rồng theo mẹ". Cá chuối bố và chuối mẹ  dẫn đàn rồng rồng con đi kiếm ăn quanh mặt nước. Thức ăn của chúng là những loài thủy sinh nhỏ bé. 

Thông thường, cá mẹ và cá bố bơi chìm dưới đàn con nhưng cũng có lúc chúng bơi nổi để dẫn đàn con đi kiếm ăn. Mấy bác thợ câu sát cá cứ thấy tổ rồng rồng là quăng câu để bắt cá bố mẹ về làm thịt. Một con ngóe được móc vào lưỡi câu làm mồi, theo sải cước chạy vun vút trên mặt nước để nhử cá mẹ. Khổ thân, cá mẹ không biết đó là cái bẫy chết người liền say mồi đuổi theo đớp tặc một cái trúng con ngóe mồi, nuốt nguyên cả cái lưỡi câu độc ác vào miệng. 

Chỉ đợi có thế, bác thợ câu vung cần giật vút một cái rồi nhanh tay thu cước. Chú cá mẹ tội nghiệp nhanh chóng nằm gọn trong thúng câu đã có sẵn vài chú cùng cảnh ngộ. Bác thợ câu tham lam bắt nốt cá bố, bỏ lại một đàn rồng rồng bơ vơ đói khát nhao nhác khắp nơi, trông mà thấy tội đúng như câu "rồng rồng mất mẹ".

Khi cá bố, cá mẹ bị bắt, đàn rồng rồng tự bươn trải và sống sót theo quy luật sinh tồn tự nhiên. Chúng lớn dần bằng cái đũa, bằng ngón tay rồi bằng quả chuối, bằng cổ tay... rồi lại cứ thế tồn tại và sinh sôi theo cách mà bố mẹ, ông bà, tổ tiên của chúng truyền lại.

Ngày nay, tổ rồng rồng đã ít đi rất nhiều do môi trường nước ô nhiễm và cách đánh bắt tận diệt tàn nhẫn của con người. Nhưng với những người từng trải, yêu thiên nhiên và hoài cổ, chỉ cần nhìn thấy tổ rồng rồng là như sống lại một thời quá khứ xa xôi, thấy lòng bâng khuâng, xao xuyến, bồi hồi mà thầm ước: bao giờ cho đến ngày xưa!

×