Vì sao đề xuất làm 8 cống âu thuyền tại các cửa sông ở miền Tây?

Người có đề xuất làm 8 cống âu thuyền tại các cửa sông ở miền Tây là ông Đặng Văn Ngọ - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Cấp nước Sóc Trăng.

Ông Ngọ thông tin với phóng viên Dân Việt, mùa khô năm nào ở ĐBSCL đều bị nước mặn xâm nhập. Theo đó, nước mặn xâm nhập vào nội đồng theo chiều hướng ngày càng sâu, ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất lúa, cây ăn trái của người dân.

Sau khi nhiễm mặn, khả năng phục hồi của lúa và cây ăn trái gần như rất khó và tốn nhiều thời gian, chi phí cho người dân.

Do đó, những năm qua, nhất là từ mùa khô năm 2025-2016 đến nay, năm nào cũng nghe người dân than lúa chết, cây ăn trái bị thiệt hại nặng, trái rụng không thu hoạch được.

Ngoài xâm nhập nguồn nước mặt, nguồn nước ngầm cũng bị nước mặn "tấn công". Đây cũng là 1 trong những lý do khiến chất lượng nước sinh hoạt của TP.Sóc Trăng bị ảnh hưởng trong vài năm qua.

"Nước mặn xâm nhập vào nguồn nước ngầm, đã làm ảnh hưởng đến nguồn nước khai thác phục vụ người dân TP.Sóc Trăng trong những tháng đầu năm 2025. Xâm nhập mặn theo nhiều hướng, tầng nông cũng có, tầng sâu khoảng 500m cũng có" - ông Ngọ nói.

Ông Ngọ ví dụ, tại Xí nghiệp Cấp nước Phú Lợi, có 6 giếng khoan khai thác nước ngầm (3 giếng tầng sâu và 3 giếng tầng nông) và hầu hết các giếng độ mặn đều tăng cao, trong một số thời điểm, có giếng lên đến 700mg/l, trong khi tiêu chuẩn cho phép là 250mg/l.

Trước tình trạng trên, theo ông Ngọ, cứ đến mùa khô, năm nào cũng sẽ được nghe ngành chức năng các địa phương dự báo có mặn, người dân lo mua dụng cụ đo để chủ động điều tiết ra vào ruộng,... và cứ như vậy hoài sẽ rất khó để làm ăn, phát triển kinh tế.

Hiện nay, mực nước biển cao hơn chút ít so với đất liền đã diễn ra các thực trạng trên nhưng theo kịch bản biến đổi khí hậu mà các chuyên gia đưa ra, đến năm 2100, ĐBSCL sẽ thấp hơn nhiều so với mực nước biển.

Cũng có nghĩa là tình trạng xâm nhập mặn sẽ càng nghiêm trọng hơn, còn giải pháp căn cơ lâu dài để ứng phó về vấn đề này thì chưa cụ thể. Trong khi đó, đây là vùng lúa, cây ăn trái lớn nhất cả nước và đóng góp nhiều cho xuất khẩu.

Vì vậy, ông Ngọ đề xuất làm 8 cống âu thuyền tại các cửa sông Tiền và sông Hậu (ĐBSCL có 9 cửa sông, hiện có 1 cửa sông đã xây cống ngăn mặn).

Những lợi ích nếu có khi làm 8 cống âu thuyền tại các cửa sông ở miền Tây?

Theo ông Ngọ, đề xuất của ông là làm cống kết hợp với âu thuyền, tức không đóng hoàn toàn mà có sự điều tiết hợp lý (chỉ đóng vào thời điểm có nước mặn xâm nhập), do đó nguồn nước không bị "tù" phía trong.

Từ đó, các ghe chở hàng hóa với số lượng ít có thể ra vào, riêng những tàu lớn đi bằng đường biển trong tương lai cũng sẽ đến cảng nước sâu ở Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng, không vào các cửa sông Tiền và sông Hậu làm gì.

Việc làm 8 cống âu thuyền tại các cửa sông Tiền và sông Hậu cũng sẽ không ảnh hưởng đến sản xuất thủy sản nếu như có quy hoạch thích hợp từ ngành chức năng.

Ông Ngọ cho hay, ông từng đi tham quan mô hình làm cống ở Hà Lan. Tại đây, đất liền sâu từ 4-5 m so với mực nước biển nhưng nguồn nước điều tiết rất tốt, nước lớn hoặc nước ròng chênh lệch nhau 2 tấc.

Đường ven biển từ TP.HCM xuống miền Tây thay vì làm cầu thì làm theo hướng dưới trên cầu, dưới là âu thuyền sẽ rất hay khi "làm 1 chuyện mà giải quyết 2 chuyện", đỡ tốn kinh phí (như mô hình Cống Cái Lớn - Cái Bé ở Kiên Giang).

Hoặc nếu không có đủ kinh phí làm 8 cống âu thuyền cùng lúc thì phân ra từng giai đoạn, hoặc kêu gọi đầu tư.

"Hiện nay, các tỉnh như Sóc Trăng, Cà Mau, Trà Vinh, Bến Tre, Hậu Giang,...ở đâu cũng đã hoặc đang đề xuất làm hồ chứa nước ngọt, cứ mỗi hồ là mất hàng trăm ha. Nhưng thực tế, vài trăm ha làm hồ là chỉ có phục vụ cấp nước chứ không thể phục vụ tưới tiêu cho nông nghiệp được, như muối bỏ biển" - ông Ngọ nói.

Ông Ngọ nhấn mạnh: "Nếu làm 8 cống âu thuyền tại các cửa sông Tiền và sông Hậu, sẽ có lượng nước khổng lồ ở đó, cần gì phải mất đất làm hồ nữa. Những năm qua, thiệt hại do xâm nhập mặn gây ra đối với ĐBSCL là rất lớn, nếu giải pháp này triển khai sớm sẽ không có những thiệt hại này".

Theo phóng viên tìm hiểu, nhiều năm qua, ông Ngọ thường xuyên đưa ra đề xuất này tại các cuộc hội nghị, hội thảo nói về vấn đề xâm nhập mặn tại ĐBSCL. Ông cũng nói, sẽ sẵn sàng đối thoại trực tiếp với các chuyên gia nếu có ý kiến phản biện.

ĐBSCL có 9 cửa sông lớn đổ ra biển Đông, hình thành từ 2 nhánh chính của sông Mê Kông khi chảy vào lãnh thổ Việt Nam là sông Tiền và sông Hậu.

Sông Tiền phân thành 6 cửa gồm cửa Tiểu, cửa Đại, Ba Lai (đã xây cống ngăn mặn), Hàm Luông, Cổ Chiên và Cung Hầu. Trong khi đó, sông Hậu mở ra 3 cửa là Định An, Ba Thắc và Trần Đề.

×