Đề xuất “xóa sổ" hình thức BT đổi đất lấy hạ tầng trong Luật PPP để tránh… tham nhũng

 Phiên thảo luận Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) sẽ được thảo luận tại nghị trường Quốc hội vào sáng nay (28/5).

Trước thềm phiên thảo luận, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đã có những ý kiến về "những điểm bất hợp lý" trong dự thảo Luật PPP. 

Theo HoREA, trong dự án PPP thì Nhà nước và nhà đầu tư cùng đồng đầu tư, là đối tác bình đẳng với nhau, cùng chia sẻ lợi nhuận thì cũng phải cùng chia sẻ rủi ro. Cho nên, để thực hiện hiệu quả hoạt động đầu tư theo phương thức PPP, thì trước hết phải đảm bảo nguyên tắc minh bạch, bình đẳng.

"Hiệp hội tán thành quan điểm của Dự thảo Luật PPP là việc chia sẻ phần giảm doanh thu trong quá trình khai thác vận hành dự án, chỉ giới hạn trong các trường hợp dự án PPP được cấp có thẩm quyền quyết định áp dụng cơ chế chia sẻ phần giảm doanh thu. Do đó, HoREA đề nghị hoàn thiện Khoản 4 Điều 75 Dự thảo Luật PPP, theo hướng giao cho Chính phủ quy định các trường hợp dự án PPP được áp dụng cơ chế chia sẻ phần giảm doanh thu", ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, đề nghị.

Bên cạnh đó, HoREA cũng nhận thấy có điểm bất hợp lý là Dự thảo Luật PPP quy định cả trình tự, thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trong Luật PPP.

"Nghiên cứu tài liệu 'Các mô hình lập pháp về phương thức đối tác công tư' của Ủy ban Liên Hiệp quốc về luật thương mại quốc tế (UNCITRAL), HoREA nhận thấy, UNCITRAL yêu cầu dự án PPP phải thực hiện đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư là chuẩn xác. Nhưng, nước ta đã có Luật Đấu thầu, nên hoàn toàn có thể áp dụng Luật Đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư dự án PPP. Do vậy, không cần thiết quy định trình tự, thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trong Luật PPP, mà nên bổ sung các quy phạm pháp luật về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án PPP vào Luật Đấu thầu thì hợp lý hơn", Chủ tịch HoREA, góp ý.

Một vấn đề khác trong Dự thảo Luật PPP cũng đặc biệt quan trọng, đó là "Dự án Xây dựng-Chuyển giao" (Dự án BT) có thể không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật PPP, mà chịu sự điều chỉnh của Luật Quản lý sử dụng tài sản công.

Bởi lẽ, theo ông Châu, dựa theo Khoản 3 Điều 13 và Khoản 4 Điều 44 Luật Quản lý sử dụng tài sản công, quy định: "Sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình theo hình thức Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao" (Hợp đồng BT) và "Việc lựa chọn nhà đầu tư để thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình theo hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao được thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu".

Hiệp hội nhận thấy, Dự án BT cũng là dự án thực hiện chủ trương xã hội hóa đầu tư, bằng hình thức Hợp đồng BT, nhưng hoàn toàn khác biệt với các loại hợp đồng PPP khác.

Cụ thể, Dự án PPP được thực hiện trên cơ sở hợp tác có thời hạn giữa Nhà nước và nhà đầu tư tư nhân. Trong khi đó, dự án BT được thực hiện trên cơ sở nhà đầu tư xây dựng công trình hạ tầng. Sau khi hoàn thành công trình, nhà đầu tư chuyển giao công trình đó cho Cơ quan ký kết hợp đồng và được Cơ quan ký kết hợp đồng thanh toán bằng quỹ đất, trụ sở làm việc,…

Khi triển khai dự án BT, nhà đầu tư bỏ tiền ra trước để thực hiện công trình BT và được Nhà nước thanh toán lại sau. Trong dự án BT chỉ có yếu tố "thanh toán", mà không có yếu tố "hợp tác" như trong dự án PPP. Nhà nước thanh toán giá trị Hợp đồng BT cho nhà đầu tư theo nguyên tắc "ngang giá", theo kiểu "mua đứt bán đoạn". 

Theo đó, nhà đầu tư dự án BT bán công trình BT cho Nhà nước; Nhà nước mua công trình BT và thanh toán cho nhà đầu tư bằng tài sản công, theo phương thức trao đổi hàng hóa thô sơ "vật đổi vật, hàng đổi hàng".

Trong khi dự án PPP, Nhà nước và nhà đầu tư là hai đối tác bình đẳng, hợp tác có thời hạn để thực hiện dự án PPP, theo nguyên tắc "bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư, người sử dụng và cộng đồng", cùng chia lợi nhuận, cùng chia sẻ rủi ro, nhất là trong trường hợp dự án bị giảm doanh thu trong quá trình khai thác, quản lý vận hành.

Nhà nước và nhà đầu tư cùng thống nhất thành lập công ty dự án để thực hiện và quản lý vận hành dự án PPP, hoàn toàn khác với cơ chế thực hiện và quản lý vận hành dự án BT.

"Do vậy, Hiệp hội đề nghị Quốc hội xem xét bỏ Khoản 3 Điều 45 quy định về loại "Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao (BT)" trong Dự thảo Luật PPP. Việc điều chỉnh "Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao (BT)" thực hiện theo quy định của Luật Quản lý sử dụng tài sản công, Luật Đấu thầu, Luật Đất đai…", ông Lê Hoàng Châu kiến nghị.

×