Trước mắt tôi là tác phẩm sơn dầu “Bay lên Thái Nguyên - Đệ nhất danh trà” và sâu thẳm trong trí nhớ của tôi khi nói về người nghệ sĩ này là những chân dung sơn dầu về họa sư Nam Sơn, về họa sĩ Bùi Xuân Phái, về huấn luyện viên bóng đá Hàn Quốc Park Hang Seo...

Không hiểu sao tôi thích “đọc” những tác phẩm của họa sĩ này theo con mắt phân tích riêng của mình, từng tranh từng tranh một. Vẫn cái nhộn nhịp của bút pháp, cái đắn đo của chuyển động của hình sắc mà kết cục là những cân bằng thị giác -  bằng sự nén đọng của hình thể làm ta càng nhìn càng phát hiện ra những ý nghĩa ẩn sâu.

Họa sĩ Nguyễn Văn Thao trung thành với một phong cách hay nói một cách khác anh đã tạo ra một tiếng nói của riêng mình, nó được hình thành từ một quá trình lao động không ngơi nghỉ.

Là một họa sĩ của phong trào, họa sĩ Nguyễn Văn Thao sinh năm 1947, ở tỉnh Thanh Hóa, anh đã tham gia nhiều lớp tập huấn nhiều lớp đào tạo ngắn hạn do Vụ Mỹ thuật - Bộ Văn hóa tổ chức từ những năm 1978 của thế kỷ XX dành riêng cho Khu Gang thép Thái Nguyên. Ở những lớp tập huấn đó, họa sĩ đã được các họa sĩ, giáo sư danh tiếng như họa sĩ Lương Xuân Nhị, họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ, họa sĩ Phạm Văn Đôn, họa sĩ Nguyễn Thị Kim, họa sĩ Đỗ Hữu Huề… dẫn dắt.

Sau khóa học về sáng tác cơ bản, họa sĩ Văn Thao được Nhà máy Luyện thép Lưu Xá giao nhiệm vụ “cán sự tuyên truyền chuyên trách thuộc công đoàn nhà máy 15 năm liên tục cho đến năm 1987”.

Nhờ những nỗ lực lao động nghệ thuật nhưng phải nói thêm là nhờ vào năng khiếu thiên bẩm anh đã trở thành một họa sĩ để lại cho vùng đất Thái Nguyên nhiều tác phẩm nhất đối với thế hệ của mình.

Sau chuyến học tập và làm việc tại Liên Xô về nước, họa sĩ Văn Thao được biết đến là một trong những họa sĩ vẽ tranh an toàn lao động và phòng chống cháy nổ tiêu biểu của khu Gang thép Thái Nguyên. Sáng tác và sản xuất hàng ngàn mét vuông tranh cho 12 đơn vị nhà máy thuộc Công ty Gang thép cũng như các nhà máy sản xuất công nghiệp khác tại Thái Nguyên với lối vẽ tối giản, cô đọng, dễ hiểu, gần gũi với đời sống người lao động.

Với lòng đam mê mỹ thuật, vừa vẽ vừa truyền tải các kiến thức mỹ thuật cho học sinh yêu mỹ thuật thi vào các trường đại học, anh ngẫu nhiên trở thành người thầy truyền cảm hứng cho hơn 2000 học sinh thi đỗ vào các trường Đại học Kiến trúc, Đại học chuyên ngành Mỹ thuật ứng dụng trong cả nước.

Có lẽ nhờ những năm tháng đào tạo đó đã rèn đúc cho anh có một thẩm mỹ sắc nét, nhạy bén, để đi xa hơn trong nghệ thuật tạo hình.

Người ta thấy điển hình nhất từ những bố cục chân dung, chân dung lịch sử, phong cảnh… Ở bất cứ đề tài nào anh cũng tạo ra được một không gian sâu thẳm, chỉn chu về màu sắc và hình thể.

“Bay lên Thái Nguyên- Đệ nhất danh trà” như một hiện tượng mới của phong cách mới mà tôi muốn gọi - đây là dấu ấn của phong cách hiện thực biểu hiện; tác phẩm được bố cục hiện đại, thể hiện cân bằng đối xứng cùng hình tượng cách điệu mang tính biểu tượng cao về bản sắc vùng miền.

Nó là tác phẩm đặc thù, là tác phẩm Mỹ thuật của một Thái Nguyên xanh thu nhỏ trong dòng chảy “Tăng trưởng xanh” của Việt Nam hội nhập với Thế giới. Bằng hình tượng chính là linh vật Trâu cách điệu như biểu tượng của “Công nghệ xanh” giúp người làm chè và sản xuất công nghiệp hội nhập cùng tăng trưởng xanh. Trong bố cục này ta nhìn thấy những đồi chè từ Tân Cương, La Bằng, Trại Cài, Đồng Hỷ được thu nhỏ bằng những đường chuyển động của những luống chè xanh ngát tạo nền cho hai đứa trẻ thả hồn trên lưng trâu.

Thông qua hình tượng “Chim lạc Việt” dưới cánh diều trong mênh mang xanh mát của Hồ Núi Cốc và dòng nước Sông Cầu bao quanh thành phố đang phát triển, như nhắc nhở tới công ơn của những tiền nhân đã khám phá, gây dựng và bảo tồn phát triển CÂY CHÈ để ngày nay trà thơm cùng hương sen đất Việt nức lòng du khách gần xa - tạo nên một biểu tượng và danh xưng “Thái Nguyên đệ nhất danh trà”. Tác phẩm này thật độc đáo, nó là đặc trưng cao đẹp của đất và người Thái Nguyên.

Những tìm tòi trong sáng tác của Văn Thao bao giờ cũng mới. Một mảng xanh của trời, một vệt sáng phía sau chòm râu của cụ già hay một lá cờ đỏ xa tít tận chân trời… Những yếu tố tạo hình đó bao giờ cũng được anh đặt đúng vị trí đắc địa của một bố cục. Trong những sáng tác gần đây ta phát hiện ra những tìm tòi mới của anh. Anh đã mượn cái hiện thực, trừu tượng hóa nó trở thành một biểu tượng tượng trưng của hiện thực.

Chúng ta biết rằng nghệ thuật tạo hình khác với văn thơ, không nói bằng ngôn ngữ mà qua hình thể và màu sắc, lại có cả ngôn ngữ trong đó - cái mà họa sĩ Văn Thao vẫn thường nói với học sinh của mình: “Phải học cách cảm thụ thẩm mỹ”.

Hiện thực bao giờ cũng phong phú và đa dạng, nhưng để giữ lại được bản chất của hiện thực thì phải có khả năng khái quát hóa nó trở thành biểu hiện.

Và đó cũng là những tìm tòi mới trong những tác phẩm của họa sĩ Nguyễn Văn Thao.

Vài tác phẩm tiêu biểu, tạo dấu ấn sắc nét cho những thành quả của họa sĩ Nguyễn Văn Thao:

- Tác phẩm “Đúc trục cán thép”, Giải B (không có giải A) tại Triển lãm mỹ thuật tỉnh Bắc Thái, tháng 11 năm 1979.
- Tranh truyện: “Cuộc chiến giữ chốt Mỏ Măng gan Cao Bằng” trong cuộc chiến biên giới phía Bắc, Giải C, do Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức.
- Tranh cổ động “An toàn lao động và phòng chống cháy nổ”, Giải Nhất, do Công đoàn Khu Gang thép tổ chức năm 1990. Tác phẩm được in 10.000 bản phát hành toàn quốc nhân tháng an toàn lao động phòng chống cháy nổ tháng 3 năm 1991.
- Tác phẩm chân dung Park Hang Seo (màu dầu) được đấu giá thành công với mức 100.000.000 VND do VOV tổ chức năm 2021.
- Tác phẩm chân dung Joe Biden (màu dầu) được Chính phủ Việt Nam chọn làm quà tặng Tổng thống Mỹ nhân chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng thống Joe Biden (năm 2023).

×