Cần kiểm điểm trách nhiệm của các cấp, ngành, địa phương trong chống khai thác IUU

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, hội nghị này nhằm bàn về một vấn đề đã tồn tại, kéo dài 5 năm nay. Năm ngoái, Thủ tướng Chính phủ đã chủ trì cuộc họp trực tuyến với các tỉnh, thành phố về vấn đề chống khai thác thuỷ sản bất hợp pháp, không khai báo, không theo quy định (IUU) nhưng cho đến nay, tình trạng thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định vẫn chưa được giải quyết triệt để.

Thủ tướng đặt vấn đề cần kiểm điểm trách nhiệm của các cấp, các ngành, các địa phương, đồng thời cần sự vào cuộc tích cực của người dân, bởi "dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong".

Thủ tướng đề nghị các đại biểu thảo luận, chỉ rõ nguyên nhân, vướng mắc để có giải pháp thấu đáo, thực hiện hiệu quả việc gỡ thẻ vàng IUU, với quan điểm "nghĩ thật, nói thật, làm thật, hiệu quả thật, nhân dân hưởng thụ thành quả thật, đã nói là làm, đã cam kết phải thực hiện, đã thực hiện phải có hiệu quả"; ai làm tốt phải được khen thưởng, ai chưa làm tốt thì phải kiểm điểm, ai cố tình vi phạm phải xử lý.

Thủ tướng nhấn mạnh, chúng ta phải làm việc này vì lợi ích quốc gia, lợi ích của người dân, vì hình ảnh của đất nước trên trường quốc tế, khẳng định Việt Nam là bạn tốt, đối tác tin cậy, thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực và trên thế giới.

Vẫn còn tình trạng tàu cá vi phạm

Theo báo cáo của Bộ NNPTNT, sau 5 năm Ủy ban Châu Âu (EC) cảnh báo "thẻ vàng" (từ ngày 23/10/2017) đối với hoạt động khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (Khai thác IUU), các ban, bộ, ngành Trung ương có liên quan và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển đã tổ chức triển khai các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU, thực hiện các khuyến nghị của EC.

Đến nay, đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên đạt 95,27% (tăng 5,01% so với năm 2021). Đánh dấu tàu cá được 88.545/91.716 tàu (đạt 96,5%).

Tổng số tàu cá đã giảm 5,1% (từ 96.609 chiếc năm 2019 đến nay còn 91.716 chiếc), trong đó tàu cá từ 15 mét trở lên giảm 4,0% (từ 31.297 chiếc năm 2019 đến nay giảm còn 30.074 chiếc).

Công tác theo dõi, kiểm tra, kiểm soát tàu cá tại cảng cá đã từng bước thực hiện tốt; công tác chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác đã tổ chức triển khai thực hiện theo quy định của Luật Thủy sản, Hiệp định về các biện pháp quốc gia có cảng (Hiệp định PSMA) cơ bản đáp ứng yêu cầu.

Thực hiện truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác trong nước được kiểm soát theo chuỗi qua cơ chế xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác hải sản đảm bảo thống nhất với hồ sơ kiểm soát tàu ra vào cảng.

Đối với việc thực thi pháp luật và xử lý vi phạm, đến nay đã cơ bản ngăn chặn, chấm dứt được tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm ở các nước, quốc đảo Thái Bình Dương.

Theo Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến, các địa phương đã làm tốt, giảm đáng kể các vụ việc tàu cá vi phạm khai thác ở vùng biển nước ngoài như Phú Yên, Tiền Giang. 

Các tỉnh vẫn còn để tình trạng tàu cá vi phạm khai thác vùng biển nước ngoài như Bình Thuận, Bình Định, Bà Rịa Vũng Tàu, Cà Mau, Bến Tre, Quảng Ngãi, Bạc Liêu; đặc biệt là Kiên Giang.

Công tác thực thi pháp luật, xử phạt vi phạm hành chính đã được triển khai tích cực tại nhiều địa phương. Chỉ tính riêng từ đầu năm 2022 đến nay đã xử lý gần 1.000 vụ với tổng số trên 16 tỷ đồng.

Một số tỉnh xử phạt vi phạm hành chính tương đối nghiêm như: Cà Mau, Kiên Giang, Bến Tre, Tiền Giang, Quảng Ngãi, Bình Định, Bình Thuận… Một số tỉnh xử phạt còn rất hạn chế như: Thái Bình, Hà Tĩnh, Phú Yên, Hải Phòng…

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, hiện nay các địa phương vẫn chưa hoàn thành 100% việc thực hiện đăng ký (đạt 82%), đăng kiểm, cấp Giấy phép khai thác thủy sản (đạt 64,4%), lắp đặt thiết bị VMS trên tàu cá (đạt 95,3%), chưa cập nhật đẩy đủ dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase).

Tình trạng tàu cá mất kết nối VMS, vượt ranh giới trên biển vẫn diễn ra phổ biến nhưng công tác điều tra, xử lý vi phạm hành chính tại địa phương còn rất hạn chế so với các vụ việc vi phạm. Tính đến tháng 11/2022 xảy ra 412 lượt tàu trên 24 mét mất kết nối VMS thì 108 lượt tàu/8 tỉnh chưa xử lý đến cùng (chiếm 26,21%), 46 lượt tàu/9 tỉnh không phản hồi kết quả xử lý (chiếm 11,16%).

Đáng lo ngại là, tình trạng tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài vẫn xảy ra, diễn biến phức tạp, chưa thực hiện nhiệm vụ Thủ tướng giao (chấm dứt tình trạng tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài trước 30/12/2021).

Từ đầu năm 2022 đến nay xảy ra 75 vụ/104 tàu/919 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý, tập trung tại các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa, Bình Thuận, Bà Rịa Vũng Tàu, Bạc Liêu, Bến Tre, Cà Mau và Kiên Giang) và EC khẳng định sẽ không gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" nếu không chấm dứt tình trạng này.

Để khắc phục các tồn tại, hạn chế, chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra của EC sang Việt Nam thanh tra lần thứ 4 (dự kiến tháng 4/2023) có kết quả tốt, sớm gỡ cảnh báo "thẻ vàng" của EC; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm từ nay đến tháng 4/2023.

Theo đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khẩn trương tham mưu, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch chi tiết các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm nhằm giải quyết triệt để các tồn tại, hạn chế về chống khai thác IUU theo khuyến nghị của EC.

Tổ chức các Đoàn công tác liên ngành kiểm tra, giám sát tình hình triển khai các quy định chống khai thác IUU tại các Bộ, Ngành và địa phương, kịp thời đôn đốc, hướng dẫn khắc phục các tồn tại, hạn chế; tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo quốc gia về IUU kết quả thực hiện.

Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với các Bộ, Ngành Trung ương có liên quan và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài trước 31/3/2023.

Bộ Công an điều tra, xử lý dứt điểm các hành vi môi giới, móc nối, tổ chức đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; môi giới chuộc tàu cá, ngư dân bị nước ngoài bắt giữ về nước trái phép.

Lập danh sách ngư dân bị nước ngoài bắt giữ được trao trả về nước để theo dõi, quản lý chặt chẽ nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý ngay từ đầu, tránh các trường hợp tái phạm.

UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển nâng cao trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo chống khai thác IUU.

×