Đây là một trong những điểm đáng chú ý trong Dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) được trao đổi tại buổi làm việc giữa Bộ KH&CN và Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) ngày 25/12/2024 tại Hà Nội.

Dự thảo đã đề xuất bỏ quy định yêu cầu đăng ký hoạt động KH&CN đối với tất cả các tổ chức, thay vào đó chỉ quy định về việc thành lập và đăng ký hoạt động đối với tổ chức R&D. Điều này nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các tổ chức nghiên cứu mạnh và sàng lọc các tổ chức kém hiệu quả, phù hợp với mục tiêu tinh gọn bộ máy Nhà nước theo Nghị quyết số 18-NQ/TW.

Thêm vào đó, bổ sung quy định về tổ chức R&D công lập đặc biệt hoạt động trong các lĩnh vực Nhà nước ưu tiên đầu tư; bổ sung quy định về cơ chế tự chủ đối với tổ chức R&D công lập; bổ sung nguyên tắc chấp nhận rủi ro, độ trễ trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; bổ sung quy định về đạo đức nghiên cứu và trách nhiệm của các tổ chức R&D phải ban hành và thực thi các quy định về đạo đức khoa học.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy cho biết, Dự thảo sẽ mở rộng nhân lực hoạt động KH,CN&ĐMST không chỉ bao gồm nhân lực trong các tổ chức KH&CN công lập mà còn bao gồm: học viên thạc sĩ nghiên cứu, nghiên cứu sinh, nghiên cứu viên sau tiến sĩ; cá nhân quản lý hoạt động KH,CN&ĐMST trong các cơ quan quản lý nhà nước; cá nhân hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển, thúc đẩy ứng dụng công nghệ trong trong doanh nghiệp; cá nhân hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển, thúc đẩy ứng dụng công nghệ độc lập hoặc trong các tổ chức khác. 

Đồng thời, quy định các chính sách ưu đãi phù hợp với từng đối tượng nhân lực hoạt động KH,CN&ĐMST; bổ sung quy định cá nhân hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ trong tổ chức KH&CN công lập được tham gia thành lập, điều hành doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do tổ chức KH&CN mà mình là thành viên tạo ra; định kỳ được cử sang làm việc tại các tổ chức R&D, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và các tổ chức khác trong một thời gian nhất định để trao đổi học thuật, nâng cao năng lực, nắm bắt nhu cầu công nghệ. 

Trong thời gian làm việc ở các tổ chức này vẫn được giữ nguyên chế độ lương, quy hoạch, bổ nhiệm, thi đua khen thưởng tại tổ chức KH&CN công lập. Đây được coi là quy định có tính đột phá nhằm thúc đẩy liên kết giữa khu vực nghiên cứu với doanh nghiệp để giúp nâng cao trình độ của doanh nghiệp, gắn nghiên cứu với thực tiễn và thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Bên cạnh đó, kinh phí cho các hoạt động KH&CN trong các tổ chức đại học cần được tăng cường không chỉ cho cơ sở vật chất mà còn cho các đề tài nghiên cứu, hội thảo và các hoạt động hỗ trợ khác.

Về đầu tư và tài chính, Dự thảo Luật đề xuất bổ sung quy định xây dựng kế hoạch tổng thể phát triển KH,CN&ĐMST quốc gia, làm cơ sở cho các bộ, ngành và địa phương xây dựng kế hoạch hằng năm, bao gồm cả kinh phí dự phòng cho các tình huống khẩn cấp. Các quy định về quản lý và sử dụng kinh phí từ ngân sách Nhà nước sẽ được sửa đổi để phù hợp với thực tế, làm rõ việc chi đầu tư phát triển và chi sự nghiệp KH&CN; hoàn thiện quy định về Quỹ phát triển KH&CN quốc gia, quỹ phát triển KH&CN của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan khác thuộc Trung ương, tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phù hợp với tình hình thực tiễn và đặc thù hoạt động tài trợ của Quỹ.

Nhất trí cao với phát biểu của Thứ trưởng Bùi Thế Duy, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, cần làm rõ vai trò và chức năng giữa các viện nghiên cứu và trường đại học để tránh trùng lặp; sẽ xem xét cơ chế đồng cơ hữu giữa các viện nghiên cứu và trường đại học, bao gồm cả tuyển dụng, bổ nhiệm, biên chế giảng viên và công tác giảng dạy... Hơn nữa, cần phát triển nghiên cứu ứng dụng kết hợp với đào tạo, chú trọng đến việc liên kết nguồn nhân lực và tài chính cho KH,CN&ĐMST.

Những thay đổi trong Dự thảo đã đưa ra những quy định quan trọng và thiết thực nhằm phát triển một hệ thống KH,CN&ĐMST mạnh mẽ, tạo điều kiện thuận lợi cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và chuyển giao kết quả nghiên cứu vào thực tiễn. Đây là bước đi quyết định giúp Việt Nam không chỉ hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế tri thức toàn cầu mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong tương lai. 

×