Trong Tam thập lục kế (bộ sách tập hợp ba mươi sáu sách lược quân sự của Trung Quốc cổ đại) có một kế gọi là "đả thảo kinh xà" nghĩa là "đánh cỏ động rắn". Kế này nhắc người cầm quân, khi tung tích của địch đang được che dấu, ý đồ không rõ ràng, thì không nên khinh suất coi thường địch mà xông lên, phải trinh sát tình hình thật kỹ cho đến khi nắm rõ tình hình triển khai chủ lực của địch rồi mới hành động.

Nguồn gốc của câu "đả thảo kinh xà"

"Đả thảo kinh xà", hay còn gọi là "đánh cỏ động rắn" xuất phát từ một câu chuyện từ thời nhà Đường: Vào thời Nam Đường có một người tên là Vương Lỗ, là một viên quan huyện. Trong thời gian làm quan, ông ta bất chấp lệnh triều đình, vơ vét của cải của người dân, thuộc hạ của Vương Lỗ cũng vì thế mà hùa theo chủ che dấu.

Nhiều người dân vì quá bức xúc nên đã kiện thuộc hạ của Vương Lỗ là người coi giữ sổ sách nhận hối lộ. Khi nhìn thấy tờ khai nhận tội của thuộc hạ, Vương Lỗ nhận ra rằng mỗi tội danh khai ra đều có liên quan đến ông.

Trong lúc quá hoang mang, Vương Lỗ quên mất rằng mình là người đang xét xử vụ án, mà phê rằng: "Nhữ tuy đả thảo, ngô cũng kinh xà", nghĩa là các ngươi kiện người coi giữ sổ sách, ta cũng thái độ nghiêm trọng rồi, cũng giống như khi động cỏ sẽ làm kinh động đến rắn vậy. Sau này nhiều người hợp "đả thảo" và "kinh xà" thành một câu thành ngữ gọi là "đả thảo kinh xà", tức là "đánh cỏ động rắn".

"Đánh cỏ động rắn" là một kế sách có hai nghĩa. Một nghĩa là đối với kẻ thù giấu mặt, bên mình không hành động hấp tấp, trước tiên có thể tiến hành một đòn nhử thăm dò để dụ kẻ địch lộ kế sách, sau đó hiểu tình hình của kẻ địch mới hành động, để tránh rơi vào thế bị động. Hai là đối với kẻ địch lộ diện thì dùng kế đặt bẫy; tức là dụ địch vào thế hiểm, sau đó cố tình bố trí mai phục rồi tiêu diệt địch khi có thời cơ.

Kế "đánh cỏ động rắn" từng được Tào Tháo và Gia Cát Lượng sử dụng như thế nào trong Tam Quốc?.

Mưu kế "đánh cỏ động rắn" của Tào Tháo trong cuộc đi săn cùng hoàng đế

Sau khi Tào Tháo ép Hoàng đế Hán Hiến Đế Lưu Hiệp dời đô về Hứa Xương, điều này khiến quyền lực của Tào Tháo ngày càng lớn mạnh, nhiều binh lính thân tín bên cạnh đã thuyết phục Tào Tháo nhân cơ hội này cướp ngôi, xưng đế.

Tào Tháo nói: "Trong triều vẫn còn nhiều bá quan ủng hộ Hoàng đế Tây An, vì vậy không thể hành động vội vã, ta muốn mời hoàng đế đi săn một chuyến để xem tình hình thế nào rồi mới quyết định".

Sau đó Tào Tháo quả thực đã mời hoàng đế đi săn. Tướng lĩnh xếp thành hàng dài trong bãi, Tào Tháo và Hán Hiến Đế phi ngựa song song cùng nhau, phía sau có các tướng lĩnh thân tín của Tào Tháo, các bá quan văn võ trong triều cũng theo sau, không dám lại gần.

Sau khi rẽ ra một sườn đồi, một con nai lớn chạy ra khỏi bụi gai. Hán Hiến Đế vội giương cung đặt tên, bắn liên tiếp ba mũi nhưng đều không trúng đích, quay đầu bất đắc dĩ nói với Tào Tháo: "Khanh bắn đi!". Tào Tháo rút một mũi tên từ túi Hán Hiến Đế, bắn một mũi khiến nai lớn ngã gục tại chỗ.

Các quan văn võ trong triều đằng sau chạy đến, nhìn thấy mũi tên vàng trên cơ thể con nai, nghĩ rằng nó bị Hoàng đế Tây An bắn nên đã cõng con nai trên lưng chạy đến trước mặt hoàng đế và hộ lớn "Hoàng thượng Vạn tuế!". Lúc này, Tào Tháo đứng trước mặt Hoàng đế Tây An quan sát thái độ của các quan văn võ trong triều.

Ở đây Tào Tháo đã dùng kế "đánh cỏ động rắn". Bế ngoài có vẻ là một cuộc đi săn bình thường, nhưng đây là cách mà Tào Tháo muốn thử "lòng người", xem thái độ của các bá quan trong triều đình trước khi quyết định cướp ngôi.

Gia Cát Lượng dùng kế "đánh cỏ động rắn" như thế nào thời Tam Quốc?

Thời Tam Quốc, Gia Cát Lượng dùng kế sách giúp Lưu Bị "mượn" Kinh Châu từ Đông Ngô. Để lấy lại Kinh Châu, Chu Du lập mưu ép Lưu Bị sang Đông Ngô lấy em gái Tôn Quyền, thực tế kế của Chu Du là lừa Lưu Bị sang Đông Ngô để giam lỏng, nhằm ép Lưu Bị giao lại Kinh Châu nếu không sẽ giết Lưu Bị.

Tuy nhiên, đối với Gia Cát Lượng, kế sách của Chu Du lại chính là điều mà Gia Cát Lượng mong muốn. Khổng Minh yêu cầu Lưu Bị đồng ý làm rể Đông Ngô, đồng thời yêu cầu tất cả binh lính đi cùng Lưu Bị đều mặc áo đỏ đón dâu, khi sang đến Đông Ngô thì mọi người mua hàng thật rầm rộ, để mọi người trong thành đều biết rằng Ngô Quốc Thái sắp gả con gái cho Lưu Bị.

Ngô Quốc Thái sau khi biết tin, lập tức cử người đi tìm Tôn Quyền, sau khi biết đây là mưu trò của Chu Du, bà đã mắng Chu Du: "Hắn đã trở thành thứ sử của sáu quận Kinh Châu. Để đòi Kinh Châu nếu ngươi giết chết Lưu Bị, con gái ta chẳng phải thành góa phụ suốt đời sao". Tôn Quyền đứng bên không nói nên lời, cuối cùng phải nghe theo ý Ngô Quốc Thái, gả em gái cho Lưu Bị. Cuối cùng Lưu bị thành thân, cùng vợ rời Giang Đông về lại Kinh Châu.

Trước đó, Gia Cát Lượng yêu cầu thuộc hạ của Lưu Bị sau khi sang Đông Ngô thì làm ầm ĩ cả kinh thành, gọi là "đánh cỏ"; người dân trong thành đều biết tin, đặc biệt là Ngô Quốc Thái hay tin, gọi là "động rắn". Khiến Chu Du lẫn Tôn Quyền quyền không đối phó được Ngô Quốc Thái, cuối cùng đành phải gả em gái cho Lưu Bị, khiến cho Chu Du không những không đòi lại được Kinh Châu mà con mắc mưu Gia Cát Lượng.

×