Giảm nghèo đô thị thành công khi người nghèo ở nông thôn sống đủ đầy, hạnh phúc

Tại Tọa đàm “Giảm nghèo đô thị: Giải pháp nào cho những người nghèo giữa phố” do Báo NTNN/Dân Việt tổ chức ngày 29/7, ông Nguyễn Lê Bình – Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, người nghèo khu vực đô thị có thể có hai dạng: Thứ nhất là những người tuy có việc làm ổn định ở nhà máy nhưng chi phí để đảm bảo cuộc sống vẫn chưa được đảm bảo đầy đủ, nên vẫn có thể rơi vào trường hợp hộ nghèo.

Thứ hai là những người đa phần làm công việc phi chính thức, nên cuộc sống nay đây mai đó, nghèo về chỗ ở, về tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục…

Theo ông Bình, các khó khăn trong giảm nghèo đô thị hiện nay khó khăn nhất là vấn đề thu nhập và vấn đề thứ hai là vấn đề tiếp cận nhà ở. Tuy nhiên, các vấn đề này đang dần dần được giải quyết.

"Rõ ràng là thu nhập ở đô thị để kiếm được một căn nhà là khá khó. Tuy nhiên, theo quan sát của tôi, theo chuẩn nghèo đa chiều hiện nay của chúng ta, không phải cứ có thu nhập thấp là không thể tiếp cận được nhà ở. Họ có thể có nhà đi thuê, dành một phần thu nhập để đi thuê một nơi ở ổn định, bền chắc, và con cái khi họ ổn định rồi thì có thể tiếp cận được giáo dục, y tế và tất cả những thứ khác trên địa bàn đó.

Đối với vấn đề nhà ở, hiện nay chúng ta đã và đang giải quyết. Quốc hội đã có nghị quyết về nhà ở xã hội, bình đẳng cho tất cả mọi người, kể cả công chức lẫn người dân bình thường, bao gồm công nhân, lao động tự do.

Còn về thu nhập, hiện các chính quyền các địa phương tạo điều kiện cho mọi người bình đẳng như nhau về vấn đề việc làm trên địa bàn theo đúng Luật Việc làm và Hiến pháp. Còn tiếp cận việc làm như thế nào thì tùy thuộc vào vấn đề thông tin và năng lực, nhận thức của bản thân mỗi người. Vấn đề tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản, tôi cho rằng họ đều có điều kiện, bình quyền như nhau trên cùng một địa bàn", ông Bình nói.

Bà Phạm Minh Thu – chuyên gia giảm nghèo cũng đồng tình: “Với người đô thị, câu chuyện giảm nghèo không chỉ đơn thuần là gia tăng thu nhập mà còn bao gồm tăng cường cơ hội tiếp cận dịch vụ xã hội cho người nghèo. Các vấn đề cơ bản như giáo dục, y tế, nhà ở, môi trường sống, thông tin...

Nhìn vào các chỉ tiêu như vậy, chúng ta thấy rằng rõ ràng hiện nay mọi thứ đều đang được cải thiện, rất tốt đẹp hơn.

Các ranh giới khám chữa bệnh đang được xóa bỏ, người dân có thể khám chữa bệnh BHYT ở nơi mình làm việc mà không cần phải về quê. Giáo dục cũng đang tiến tới miễn phí cho học sinh trên cả nước. Như vậy, có những chiều mới mà chúng ta thấy phát sinh từ câu chuyện cuộc sống ngày càng phát triển, chúng ta cũng nên nghĩ tới để định hướng, đưa vào chuẩn nghèo giai đoạn mới".

Về các giải pháp về giảm nghèo đô thị, ông Nguyễn Lê Bình cho rằng, khi chúng ta giải quyết được nghèo khu vực nông thôn, tạo cho người nghèo một cuộc sống hạnh phúc thì giảm nghèo đô thị sẽ giảm.

"Rõ ràng người ta sẽ rất hạnh phúc khi ở lại xây dựng quê hương và sẽ không di cư ra đô thị. Đối với người ở khu vực đô thị, họ cũng sẽ hạnh phúc với cuộc sống của mình nếu chúng ta có những giải pháp phù hợp.

Rõ ràng đây là một vấn đề tổng thể. Đối với các đô thị vẫn cần lao động và phải thu hút lao động từ các địa bàn khác. Đồng thời, chính bản thân những địa phương đó cũng phải có giải pháp để tạo điều kiện cho những người di cư có được tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản, có được việc làm, có được thu nhập để cũng có được cuộc sống mà không phải là hộ nghèo và có được cuộc sống hạnh phúc", ông Bình nhấn mạnh.

Theo ông Bình, chương trình ngắn trong giai đoạn tới của Bộ Nông nghiệp và Môi trường vẫn tập trung vào vùng lõi nghèo, vùng khó khăn nhất, ưu tiên cho vùng đó. Đối với khu vực còn lại, có thể là đô thị hoặc những thành phố lớn, Chương trình chỉ có mang tính chất định hướng để bản thân những địa phương đó tùy thuộc vào đặc thù của địa bàn, người nghèo mỗi khu vực lại có yếu tố khác nhau.

Các đô thị đó, các thành phố đó sẽ có chuẩn nghèo riêng, có yếu tố riêng và trên cơ sở những yếu tố riêng đó, họ đo đếm được và xác định người nghèo ở khu vực đó nghèo cái gì, thì có giải pháp phù hợp với các yếu tố nghèo như vậy.

"Tuy nhiên, tôi nghĩ vẫn cốt lõi là ba vấn đề về nghèo đô thị. Một là vấn đề nhà ở. Hai là vấn đề thu nhập. Ba là vấn đề nhận thức về thông tin. Rõ ràng chúng ta vẫn phải giải quyết ba vấn đề đó, đó là cốt lõi.

Cụ thể vấn đề ví dụ như vấn đề việc làm. Có thể là dạy họ nghề, có thể là trao cho họ một số vốn ưu đãi nào đó để họ có thể tự tạo việc làm, hoặc là giới thiệu, hỗ trợ, giúp đỡ người ta gây dựng một gian hàng online, ví dụ như vậy, hoặc một shop nhỏ, hoặc một nghề dịch vụ đô thị làm đẹp, chăm sóc sức khỏe....

Tôi nghĩ có nhiều giải pháp để tạo ra việc làm khu vực đô thị, kể cả chính thức và phi chính thức. Nếu chúng ta làm được tổng thể những giải pháp căn cứ như vậy, cộng với đặc thù của các địa phương có những giải pháp riêng, tôi nghĩ nghèo đô thị tuy khó nhưng không phải không có hướng đi và không có cách giải quyết".

Về các giải pháp giảm nghèo đô thị trong thời gian tới, ông Đặng Đình Ngọc, chuyên gia Tổ chức Care cũng đồng tình, nếu nhiều người dân vì nghèo mà phải di cư, vì tìm việc mà phải di cư, vì tăng thu nhập mà phải chấp nhận "sống nghèo" nhiều yếu tố khác thì cần phải tạo việc làm, giải quyết giảm nghèo ngay tại địa phương họ sinh sống.

"Chúng ta cần có chính sách tạo việc làm ngay tại địa phương để lao động đỡ phải di cư. Chúng ta cũng cần phân loại đối tượng nghèo ở đô thị ra thành những nhóm khác nhau, tùy năng lực và trình độ của họ để đưa ra cách tiếp cận khác nhau, cung cấp cho họ các "công cụ" khác nhau để thoát nghèo.

Ví dụ, đối với những nhóm quyết tâm, có những nguồn vốn để khởi nghiệp, thì có thể đưa ra các ý tưởng, giúp họ tiếp cận được thị trường, để họ tự lực thoát nghèo.

Còn nhóm ít trình độ, lao động giản đơn thì có thể đào tạo thêm, nâng cao tay nghề, tri thức để họ nghĩ đến việc thay đổi năng lực của mình. Hay nhóm chị em bán mớ rau, con cá, gần hết tuổi lao động thì tạo điều kiện để họ lao động ổn định, an toàn, giảm thiểu thấp nhất các nguy cơ và chi phí không mong muốn như xây dựng các khu nhà ở tập thể... giảm chi phí thuê nhà, điện nước"

Câu chuyện cơ bản vẫn là phân loại đối tượng để có phương pháp can thiệp. Nhưng mục tiêu chính vẫn là thúc đẩy những nhóm khởi nghiệp mà họ thường xuyên có năng lực để họ vượt hẳn ra khỏi nghèo. Nếu họ được hỗ trợ nguồn lực, họ giàu lên, phát triển, thì nó sẽ tạo ra những bài học cho những người khác ở quê họ cũng phải thay đổi theo", ông Ngọc phân tích.

Bà Phạm Minh Thu bổ sung thêm: "Tạo điều kiện tiếp cận thông tin cho người nghèo hiện nay cần bổ sung thêm các vấn đề về an ninh mạng trong thời đại công nghệ số để người nghèo tránh bị lừa đảo.

Hay câu chuyện về biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường cũng cần được nhấn mạnh. Nguyên do là các đô thị hiện nay, đặc biệt như Hà Nội, TP.HCM có chỉ số ô nhiễm cao, chất lượng không khí rất thấp. Hệ quả kéo theo là sức khỏe của người dân, đặc biệt là lao động tự do thường xuyên phải tiếp xúc với môi trường bên ngoài sẽ bị ảnh hưởng sức khỏe nặng nề.

Người nghèo nếu bị ốm đau, mất sức lao động, viện phí lớn chắc chắn sẽ càng nghèo hơn. Đây chính là một trong những đặc trưng của nghèo đô thị mà chúng ta cũng cần phải tính đến. Không khí, rác, nước... tất cả những câu chuyện về môi trường, tôi nghĩ cũng sẽ là một chủ đề rất đáng quan tâm trong câu chuyện về giảm nghèo đô thị trong thời gian tới".

×