GS.TS Hoàng Xuân Cơ: Chuyển đổi xe máy, ô tô chạy xăng dầu sang xe điện, phương tiện xanh mang lại lợi ích kép

Trước thực trạng ô nhiễm không khí và môi trường ở Hà Nội ngày càng đáng báo động, Chỉ thị số 20 do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký ban hành ngày 12/7/2025 đã đặt ra một mốc quan trọng: Từ ngày 1/7/2026, không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1 Hà Nội. Đến năm 2028, phạm vi cấm mở rộng ra Vành đai 2 và từ năm 2030 là Vành đai 3, đồng thời hạn chế cả với ôtô chạy xăng dầu, nhằm ngăn chặn và giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường.

Tọa đàm "Cấm xe máy, hạn chế ô tô chạy xăng dầu ở Hà Nội: Biện pháp mạnh, hỗ trợ gì để giảm phát thải?", với mục tiêu cùng nhìn nhận thẳng thắn các chính sách giao thông xanh và các giải pháp khả thi cho Hà Nội trong bối cảnh ô nhiễm không khí ở Thủ đô đáng báo động.

Chia sẻ tại tọa đàm "Cấm xe máy, hạn chế ô tô chạy xăng dầu ở Hà Nội: Biện pháp mạnh, hỗ trợ gì để giảm phát thải?" do báo NTNN/Dân Việt tổ chức ngày 18/7, GS.TS Hoàng Xuân Cơ, Trưởng ban Khoa học Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam nhấn mạnh rằng Việt Nam không thể đứng ngoài xu thế chuyển đổi xanh đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực giao thông và năng lượng. Việc chuyển đổi này là xu thế bắt buộc, không chỉ vì cam kết giảm phát thải mà còn vì nhu cầu phát triển bền vững và nâng cao chất lượng sống của người dân.

Theo GS Hoàng Xuân Cơ, Việt Nam đã có kinh nghiệm trong công nghệ chuyển đổi năng lượng, đặc biệt từ điện than sang các nguồn năng lượng tái tạo, và cũng có đủ khả năng để phát triển các nhà máy phát điện sử dụng năng lượng sạch.

Riêng trong lĩnh vực giao thông, việc chuyển đổi từ ô tô và xe máy sử dụng xăng dầu sang các phương tiện thân thiện với môi trường hơn như xe điện không chỉ mang lại lợi ích về môi trường mà còn tạo ra hiệu ứng tích cực về an toàn giao thông và mở ra các cơ hội việc làm mới trong chuỗi cung ứng, sản xuất và dịch vụ liên quan đến phương tiện xanh.

Tuy nhiên, GS Cơ cũng lưu ý: "Cần nhìn nhận một thực tế là việc phát triển phương tiện xanh là một vấn đề lớn, liên quan chặt chẽ đến thói quen, tâm lý và hành vi sử dụng phương tiện của người dân, đặc biệt là tại các đô thị lớn. Ở đây, nhu cầu đi lại là thiết yếu và phương tiện cá nhân, đặc biệt là xe máy đã trở thành một phần gắn bó với đời sống hàng ngày.

Do đó, thay thế một phương tiện quen thuộc bằng một loại hình mới trên quy mô lớn sẽ là một thách thức không nhỏ, đòi hỏi phải có lộ trình rõ ràng, phương án cụ thể và các bước đi được tính toán kỹ lưỡng để không gây xáo trộn đến sinh hoạt thường nhật của người dân"

Về mặt chính sách, GS Cơ cho rằng Nhà nước cần có những hỗ trợ thiết thực để thúc đẩy quá trình chuyển đổi này. Ví dụ như:

- Đơn giản hóa và miễn phí thủ tục đăng ký xe điện để khuyến khích người dân sử dụng.

- Triển khai các chương trình đổi xe: người dân có thể mang xe xăng cũ đổi lấy xe điện với mức giá hỗ trợ, hoặc thông qua sàn giao dịch mua bán xe cũ để người dân ở vùng khác có thể tiếp cận xe với mức giá hợp lý, tránh tình trạng phải bán tháo tài sản có giá trị.

- Chuẩn bị hạ tầng xử lý chất thải từ phương tiện xanh, cụ thể là các trung tâm thu gom và xử lý pin đã quá tuổi thọ, xe hết hạn sử dụng hoặc cần loại bỏ.

- Ban hành quy chuẩn phòng cháy chữa cháy cho việc sạc pin xe điện tại các chung cư, khu dân cư; đồng thời, có cơ chế kiểm định pin đạt chuẩn để đảm bảo an toàn trong sử dụng.

"Tôi đã từng có dịp đến thăm thành phố Vienna – thủ đô của nước Áo. Tại đây tôi rất ấn tượng với hệ thống giao thông đô thị ở đó. Họ có hạ tầng cực kỳ thân thiện với môi trường, như đường đi bộ riêng, làn đường dành riêng cho xe đạp. Trong khi đó, tại Hà Nội, tôi thấy hiện tượng người đi bộ vẫn còn rất ít, hạ tầng chưa đáp ứng được nhu cầu chuyển đổi này", GS Cơ lấy ví dụ.

GS.TS Hoàng Xuân Cơ, Trưởng ban Khoa học Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam.

Dù vậy, GS Cơ tin tưởng, với quyết tâm và định hướng rõ ràng, Hà Nội hoàn toàn có thể thực hiện được những mục tiêu mà chúng ta đã đặt ra – từng bước hình thành hệ thống giao thông đô thị bền vững, xanh và an toàn hơn. Điều quan trọng là phải có lộ trình cụ thể và các biện pháp thực tiễn đi kèm. Việc chỉ đề ra mục tiêu mà thiếu nghiên cứu và giải pháp cụ thể sẽ khiến chính sách không hiệu quả".

GS Cơ cũng khẳng định lộ trình chuyển đổi này chắc chắn không thể đơn giản hay thực hiện trong một sớm một chiều, mà cần được hoạch định dựa trên các nghiên cứu khoa học, phân tích khả thi và phản hồi thực tế từ người dân.

"Tóm lại, quá trình chuyển đổi sang phương tiện giao thông thân thiện môi trường là xu thế không thể đảo ngược, nhưng để thành công, cần có chính sách cụ thể, lộ trình rõ ràng, và sự đồng hành thực chất từ phía Nhà nước. Chúng ta không chỉ đang nói về công nghệ, mà còn đang nói về cách làm – làm sao để chuyển đổi một cách có trách nhiệm, không làm gián đoạn cuộc sống người dân, mà vẫn thúc đẩy được mục tiêu xanh hóa nền kinh tế", Trưởng ban Khoa học Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam nhấn mạnh.

×