Lợi ích kép từ mô hình nông nghiệp xanh

Nông nghiệp xanh không chỉ là câu chuyện về sản xuất an toàn, mà còn là bước chuyển mình chiến lược, mang lại hiệu quả kinh tế bền vững và góp phần cải thiện chất lượng môi trường sống. Những mô hình tiêu biểu trên địa bàn Hà Nội đã chứng minh rõ ràng cho “lợi ích kép” – vừa gia tăng thu nhập cho nông dân, vừa giảm áp lực lên môi trường sinh thái.

Một ví dụ điển hình là mô hình chăn nuôi giun quế tại trang trại của bà Nguyễn Thị Liên ở xã Phú Cường (huyện Sóc Sơn, Hà Nội). Thoạt nghe, việc “nuôi giun làm thức ăn” hay “cho lợn nghe nhạc” tưởng như một trò đùa, nhưng thực tế, đây là mô hình hoàn toàn nghiêm túc và hiệu quả. Giun quế được nuôi từ nguồn phân hữu cơ ủ men vi sinh, không chỉ tái chế chất thải mà còn tạo ra nguồn protein chất lượng cao để nuôi lợn, gà, cá.

Việc cho lợn nghe nhạc giúp giảm căng thẳng, kích thích tăng trưởng, cải thiện chất lượng thịt. Nhờ đó, mỗi tháng trang trại xuất ra thị trường tới 4 tấn thịt lợn, cùng 1 tấn giun giống và 1 tạ giun khô, đạt doanh thu gần 2 tỷ đồng/năm. Quan trọng hơn, toàn bộ quá trình chăn nuôi khép kín, chất thải được xử lý sinh học, không thải ra môi trường.

Không chỉ ở lĩnh vực chăn nuôi, trong trồng trọt, những mô hình canh tác xanh cũng đang khẳng định hiệu quả vượt trội. Vườn nho hạ đen của ông Nguyễn Văn Mỡ tại xã Thượng Cốc (huyện Phúc Thọ) là một ví dụ tiêu biểu.

Với diện tích chỉ 1.500m² nhưng ứng dụng công nghệ cao – từ hệ thống tưới nhỏ giọt tiết kiệm nước, đến giàn lưới chống côn trùng và kiểm soát ánh sáng – vườn nho không chỉ đạt chuẩn VietGAP mà còn cho năng suất vượt trội: 2 vụ/năm, mỗi vụ 15-20 tấn, doanh thu hơn 500 triệu đồng. Toàn bộ quy trình trồng đều không sử dụng thuốc hóa học độc hại, giúp giữ gìn môi trường đất, nước và sức khỏe người sản xuất lẫn tiêu dùng.

Ngoài lợi ích kinh tế và môi trường, mô hình nông nghiệp xanh còn góp phần định hình một tư duy sản xuất mới – nơi nông dân là người chủ động trong việc tiếp cận khoa học kỹ thuật, ứng dụng công nghệ, tạo giá trị gia tăng thay vì chỉ chạy theo sản lượng. Đây là nền tảng quan trọng để xây dựng thương hiệu nông sản Hà Nội trên thị trường trong nước và quốc tế.

Năm vừa qua, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đã triển khai 18 mô hình khuyến nông, bao gồm 10 mô hình trồng trọt, 4 mô hình chăn nuôi và 4 mô hình thủy sản. Các mô hình này tập trung vào sản xuất rau, hoa, quả theo hướng hữu cơ, VietGAP, ứng dụng công nghệ cao; sản xuất nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường, phù hợp với nhu cầu thị trường.

Hội Nông dân TP Hà Nội cũng đã xây dựng nhiều mô hình bảo vệ môi trường, xử lý rác thải hữu cơ như mô hình nuôi lợn, nuôi gà trên nền đệm lót sinh học; mô hình thu gom, phân loại xử lý rác thải tại nguồn làm phân bón hữu cơ cho cây trồng; mô hình cánh đồng không vỏ bao vì thuốc bảo vệ thực vật; mô hình xử lý phân và chất thải hữu cơ bằng phương pháp nuôi trùn quế và nuôi sâu canxi; mô hình cánh đồng không đốt rơm rạ.

Thách thức và giải pháp: Hướng tới tương lai bền vững

Dù tiềm năng lớn, hành trình xây dựng nền nông nghiệp xanh tại Hà Nội vẫn đối mặt nhiều rào cản. Trở ngại lớn nhất là quy mô sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Phần lớn hộ nông dân vẫn canh tác theo kiểu truyền thống, thiếu liên kết với nhau và với doanh nghiệp. Điều này khiến việc áp dụng công nghệ cao, tiêu chuẩn hóa sản phẩm hay truy xuất nguồn gốc gặp khó khăn.

Thiếu vốn đầu tư cũng là một vấn đề nan giải. Các mô hình nông nghiệp xanh, nhất là theo hướng công nghệ cao hay hữu cơ, cần chi phí đầu tư ban đầu lớn: hệ thống tưới tiết kiệm, nhà màng, phân bón hữu cơ, máy móc xử lý chất thải… Trong khi đó, việc tiếp cận các nguồn vốn hỗ trợ còn hạn chế, thủ tục phức tạp, thời gian giải ngân kéo dài, khiến nhiều nông hộ nản lòng.

Chính sách hỗ trợ còn dàn trải, thiếu tập trung. Việc lồng ghép nông nghiệp xanh trong các chương trình phát triển nông thôn mới, OCOP hay ứng dụng công nghệ cao vẫn mang tính hình thức, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành, các cấp. Nhiều địa phương chưa thực sự coi nông nghiệp xanh là định hướng chủ đạo mà chỉ triển khai ở mức thí điểm.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Đình Hoa cho rằng, việc thay đổi tư duy sản xuất, hướng tới nền nông nghiệp xanh đang là xu thế tất yếu của nông dân. Ngành Nông nghiệp Hà Nội đang tập trung thực hiện cơ cấu lại sản xuất, nâng cao chất lượng, giá trị và hiệu quả các sản phẩm nông nghiệp chủ lực, đặc trưng; đẩy mạnh Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) và chuyển đổi số trong nông nghiệp; thực hiện hiệu quả các cơ chế, chính sách để thúc đẩy sản xuất; tăng cường ứng dụng, chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ; chuyển đổi từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế, hướng tới những giá trị xanh được tạo nên từ chuyển đổi xanh, tiêu dùng xanh, kinh tế xanh.

Để tháo gỡ những điểm nghẽn này, cần một chiến lược tổng thể và nhất quán. Thứ nhất, Hà Nội cần đẩy mạnh hỗ trợ tài chính cho các hợp tác xã, doanh nghiệp và nông hộ sản xuất xanh, đặc biệt từ các nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.

Thứ hai, thúc đẩy liên kết sản xuất theo chuỗi, đặc biệt giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp – nhà phân phối. Thứ ba, tăng cường đào tạo, chuyển giao kỹ thuật canh tác an toàn, hữu cơ, IPM, 4 đúng trong sử dụng thuốc BVTV…

Thứ tư, xây dựng hạ tầng hỗ trợ tiêu thụ: sàn giao dịch nông sản an toàn, kênh bán hàng trực tuyến, hội chợ xúc tiến thương mại. Cuối cùng, cần có những chính sách khuyến khích tiêu dùng xanh: ưu đãi thuế cho doanh nghiệp phân phối nông sản sạch, chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức người tiêu dùng, đưa sản phẩm nông nghiệp xanh vào hệ thống trường học, bệnh viện...

Sản xuất nông nghiệp theo hướng xanh, sạch, an toàn là xu hướng tất yếu, song việc chuyển đổi sản xuất cần có lộ trình, phù hợp với điều kiện của từng địa phương và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Với sự hỗ trợ từ chính quyền và các tổ chức, cùng với nỗ lực của người nông dân, Hà Nội đang từng bước xây dựng nền nông nghiệp xanh, bền vững, góp phần nâng cao chất lượng nông sản và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Giám đốc Hợp tác xã Rau quả an toàn Hồng Hà (huyện Phú Xuyên) Đồng Thị Vinh: "Để nhân rộng các mô hình nông nghiệp xanh, các ngành chức năng cần bố trí nguồn vốn ưu tiên, nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới hằng năm để hỗ trợ hợp tác xã sản xuất theo hướng nông nghiệp xanh. Đồng thời, hướng dẫn hợp tác xã đăng ký quy trình, hoàn thiện nhãn mác, bao bì và tem truy xuất, góp phần xây dựng nhãn hiệu hàng hóa cho nông sản; xây dựng, triển khai sàn giao dịch chuyên về nông sản an toàn để kết nối giữa nhà sản xuất, HTX với người tiêu dùng".

×