Xe máy cũ nát: Căn nguyên gây ô nhiễm môi trường và nguy cơ tai nạn

Theo nghiên cứu về chất lượng không khí Việt Nam do Trung tâm Phát triển Sáng tạo xanh GreenID thực hiện, trong 3 tháng đầu năm 2017, số ngày chất lượng không khí ở mức “rất có hại cho sức khoẻ” gia tăng so với cùng kỳ năm 2016.

Chỉ số nhiễm môi trường không khí AQI trung bình của thành phố là 123(ở mức kém), nồng độ bụi minh PM2,5 gấp 2 lần tiêu chuẩn quốc gia làm hạn chế chất lượng cuộc sống, giảm khả năng thu hút đầu tư, ảnh hưởng đến phát triển du lịch...

Trong đó, ô nhiễm không khí trong đô thị chủ yếu là do hoạt động của các loại xe cơ giới sử dụng nhiên liệu hoá thạch, chiếm 70-90%; chỉ 10-30% là do công nghiệp và sinh hoạt. Nghiên cứu cũng cho thấy, xe môtô, xe gắn máy đang sử dụng tham gia giao thông là nguồn thải ra phần lớn các chất gây ô nhiễm do chưa được kiểm soát khí thải.

Hà Nội đề xuất thu hồi, loại bỏ xe máy cũ nát không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, khí thải từ tháng 7-2018.

Theo tính toán thì xe môtô, xe gắn máy đang lưu hành chiếm 95% về số lượng, chỉ tiêu thụ 56% xăng, nhưng lại thải ra cỡ 94% HC; 87% CO; 57% Nox và 33% PM10 trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới kể cả chạy bằng xăng và diezen.

Theo thống kê của Cục Cảnh sát giao thông, đến ngày 31-12-2016, trên toàn quốc có hơn 49 triệu xe môtô, xe gắn máy được đăng ký mà đại đa số là môtô 2 bánh, chiếm 95% tổng số xe cơ giới đang lưu hành trên cả nước.

Riêng tại Hà Nội, hiên có 5,2 triệu xe máy; 10.686 xe máy điện, 30 xe môtô 3 bánh được cấp đăng ký và 4.367 xe môtô 3,4 bánh tự chế (không được cấp đăng ký). Trong đó, có gần ½ số lượng xe máy đã sử dụng lâu năm, nhiều xe sản xuất từ những năm 90 của thế kỷ trước vẫn đang tham gia giao thông.

Bên cạnh đó, xe máy cũ không đủ điều kiện về an toàn kỹ thuật cũng là nguyên nhân gây ra nhiều TNGT. Trước tình hình ô nhiễm môi trường, nguy cơ tai nạn, Hà Nội cho rằng, cần thiết phải ban hành lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải và niên hạn sử dụng đối với xe môtô tham giao thông.

Sau năm 2020 sẽ thu phí môi trường đối với xe máy

Hà Nội đề xuất cơ chế xử lý và lộ trình triển khai trong thời gian tới gồm 2 bước. Một là tiến hành kiểm soát khí thải xe môtô, xe gắn máy tham gia giao thông tại TP Hà Nội. Không phân biệt xe có biển số đăng ký tham gia giao thông trên địa bàn để đảm bảo công bằng.

Việc kiểm soát được thực hiện theo tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn khí thải ở các mức độ: Thu phí môi trường thông qua dán tem môi trường các mức xanh, vàng, đỏ đối với phương tiện xe môtô, xe gắn máy; thu hồi, kiên quyết loại bỏ xe môtô, xe gắn máy không đủ điều kiện an toàn kỹ thuật tham gia giao thông đối với phương tiện có mức phát thải môi trường vượt quá mức cho phép không có các biện pháp khắc phục.

Hai là đề xuất không quy định niên hạn sử dụng đối với xe môtô, xe gắn máy nhằm phù hợp với kinh nghiệm thế giới và phù hợp với các giải pháp của đề án “Tăng cường quản lý phương tiện giao thông và ô nhiễm môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2017-2020 tầm nhìn 2030” do thành phố Hà Nội đang xây dựng (phân vùng hạn chế hoạt động của xe máy, dừng hoạt động đối với xe máy trên địa bàn các quận nội thành vào năm 2030, thu phí phương tiện ra vào khu vực trung tâm thành phố...).

Với các cơ chế, chính sách trên, Hà Nội cũng đưa ra lộ trình triển khai là 3 giai đoạn. Từ năm 2017 đến 30-6-2018, sẽ hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, tiêu chuẩn quy định kỹ thuật đối với xe môtô, xe gắn máy.

Điều tra, rà soát, thống kê số lương xe môtô, xe gắn máy (theo năm sản xuất); đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền, phổ biến, vận động cộng đồng; hình thành bước đầu một số sơ sở kiểm định khí thải, tổ chức đào tạo cho kỹ thuật viên, nhân viên nghiệp vụ đáp ứng theo yêu cầu.

Giai đoạn 2 từ 1-7-2018 đến 31-12-2019, sẽ tiến hành thực hiện kiểm tra khí thải đối với xe môtô loại có dung tích xylanh từ 175cm3 trở lên tham gia giao thông tại thành phố Hà Nội; xây dựng bộ máy quản lý kiểm tra khí thải xe môtô tại cơ quan Trung ương; thu hồi, loại bỏ đối với những phương tiện cũ nát, không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn khí thải.

Giai đoạn 3 là sau năm 2020, sẽ tổ chức kiểm tra, đánh giá, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiệnl căn cứ vào điều kiện thực tế nghiên cứu, đề xuất phương án triển khai giai đoạn tiếp theo đối với xe môtô, loại có dung tích xylanh động cơ dưới 175cm3 và xe gắn máy tham gia giao thông; phát triển hệ thống, mạng lưới các cơ sở kiểm tra khí thải theo phương án đề xuất; thu hồi loại bỏ đối với những phương tiện cũ nát, không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn khí thải.

Nhằm có căn cứ xử lý các phương tiện xe môtô, xe gắn máy không đảm bảo an toàn giao thông và giảm ô nhiễm môi trường, Hà Nội cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT từng bước xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định quy định về lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với xe môtô, xe gắn máy tham gia giao thông cho phù hợp; Hà Nội cũng đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu, xây dựng cơ chế hỗ trợ của Nhà nước để có thể mua lại phương tiện cũ không đảm bảo các điều kiện về quy định khí thải của người dân đang sử dụng để mưu sinh.

Hoặc kết hợp với các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp xe máy để thực hiện chương trình đổi xe cũ lấy xe mới trong đó có hỗ trợ tài chính cho người dân. Thậm chí, hỗ trợ chuyển đổi phương tiện, việc làm đối với thương binh, bệnh binh, người khuyết tật đang sử dụng xe môtô ba bánh kinh doanh vận chuyển hàng hoá để kiểm sống...

×