Với những tính chất, quy mô, nội dung văn hóa độc đáo của bàu, các nhà khảo cổ học đã đặt tên cho các di chỉ phân bố dọc ven biển Nghệ Tĩnh (Nghệ An, Hà Tĩnh), Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế trong hậu kỳ đá mới là văn hóa Bàu Tró.

Không chỉ là hồ nước ngọt tự nhiên cung cấp nguồn nước ngọt cho TP Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình), Bàu Tró còn là một di chỉ khảo cổ học.

Trắc diện của hố khai quật lộ rõ tầng văn hóa với nhiều lớp được ngăn cách bởi những lớp cát trắng mỏng. Chứng tỏ, đây là nơi cư trú, sinh hoạt của nhiều thế hệ cư dân nguyên thủy thời đá mới hậu kỳ.

Tầng văn hóa dày nhất là 50cm, bao gồm vô số vỏ sò, ốc, lẫn lộn với cát có màu đen thẩm… Trong những đống vỏ sò, ốc đó còn có các công cụ bằng đá, mảnh vỡ của đồ gốm, đặc biệt những chiếc bôn đá có mặt lưỡi vát.

Theo E. Patte, đây là loại hình rất giống với công cụ đá thời nguyên thủy ở vùng đông nam nước Pháp và bán đảo Ban Căng. E. Patte còn thu được các loại như hòn ghè, dụng cụ để tu chỉnh ép bàn mài, bàn nghiền, chì lưới và tìm thấy 2 công cụ bằng đá (viên thứ nhất bằng sa thạch, viên thứ 2 bằng thạch anh). Ông cho rằng đó là những hòn ghè để chế tác công cụ…

Gốm được trang trí theo hình văn thừng thô, thừng mịn, thừng chéo. Có những mảnh được trang trí hoa văn khắc vạch, cắt vạch ô vuông và vạch song song uốn sóng. Một số mảnh gốm được tô màu. Loại hình đồ gốm khá phong phú, gồm đồ đựng, đồ đun nấu…

Một loại hình di chỉ cồn đất và một loại hình di chỉ cồn sò điệp. Điều này phản ánh được phần nào về các phương thức sinh hoạt kinh tế của cư dân nguyên thủy lúc ấy.

Trình độ tư duy, thẩm mỹ của con người phát triển khá cao thể hiện về kỹ thuật chế tác đồ đá, đồ trang sức, mô típ hoa văn, các loại hình gốm. Cuộc sống của họ không chỉ biết làm ăn mà còn biết làm đẹp cho mình và những đồ dùng quanh họ.

Kỹ thuật chế tạo gốm cũng đạt được những thành tựu đáng chú ý, chất liệu gốm thuần nhất, gốm chín đều, loại hình phong phú, đa dạng, hoa văn trang trí đẹp. Điều đó khẳng định nghề thủ công làm gốm thời ấy khá phát triển.

Với quy mô, ý nghĩa khoa học to lớn của nó mà các nhà khảo cổ học đã lấy tên di chỉ này đặt tên cho nền văn hóa hậu kỳ đá mới gồm các di chỉ phân bố ở vùng ven biển Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế là văn hóa Bàu Tró, vì đây là di tích kiểu văn hóa này được khai quật và nghiên cứu sớm hơn cả.

Do vậy, có thể nói, di chỉ Bàu Tró nói riêng, hay loại hình văn hóa Bàu Tró phân bố ở ven biển Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế nói chung là một trong những bằng chứng của giao thoa văn hóa liên quan đến quá trình hình thành và phát triển của nền văn hóa Sa Huỳnh nổi tiếng sau đó.

Bàu Tró cùng di chỉ Bàu Tró gắn liền quá khứ với hiện tại tạo thành một quần thể đậm đặc dấu ấn văn hóa. Có thể nói, di chỉ Bàu Tró nói riêng, văn hóa Bàu Tró nói chung góp phần khắc họa bức tranh toàn cảnh giai đoạn tiền sử của Việt Nam. 

Tìm hiểu văn hóa Bàu Tró là để giữ gìn, bảo tồn những giá trị của di sản văn hóa vốn có của Đồng Hới và tỉnh Quảng Bình. Vì vậy, nơi đây cần được gìn giữ và bảo vệ để di sản văn hóa Bàu Tró phát huy được giá trị trong đời sống tinh thần của nhân dân.

×