Những người phụ nữ Iran che mặt cầm chân dung của thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah trong lễ tưởng niệm Nasrallah và Tướng IRGC Abbas Nilforoushan tại Tehran ngày 2/10. Ảnh AP

Tehran đã tuyên bố rằng trong diễn biến như vậy, họ sẽ trả đũa tương tự. Nếu vậy, một cuộc hạ cánh nhẹ nhàng thoát khỏi cuộc khủng hoảng mới nhất này có thể sẽ không thể xảy ra. Vào tháng 4, lần cuối cùng Iran và Israel tham gia vào một vòng trả đũa có rủi ro cao, cả hai bên đều nhanh chóng chọn cách dừng lại, có lẽ là do tác động của Tổng thống Mỹ Biden, người đã thúc giục Israel "chiếm lấy chiến thắng" và tiến lên phía trước. Vẫn chưa biết liệu xung đột lần này có thể hạ nhiệt căng thẳng hay không.

Nhưng có một điều rõ ràng. Chính phủ của Thủ tướng Benjamin Netanyahu đang gây áp lực buộc Tehran phải lựa chọn giữa sự phản kháng về mặt ý thức hệ đối với quyền tồn tại của Israel và các lợi ích quốc gia cốt lõi của Iran, vốn không liên quan đến cuộc xung đột Ả Rập-Israel. Nhưng Israel không mong đợi Tehran sẽ lùi bước. Trong thông điệp mới nhất gửi đến người dân Iran, ông Netanyahu đã thề rằng Iran sẽ thoát khỏi chế độ Hồi giáo "sớm hơn mọi người nghĩ", một tuyên bố mà giới lãnh đạo Iran sẽ hiểu là Israel đang chuẩn bị tấn công vào điểm yếu của chế độ này. Tóm lại, kể từ tháng 10 năm ngoái, Tehran đã muốn tiếp tục trò chơi dài hạn là siết chặt Israel đến kiệt sức thông qua một cuộc chiến tranh tiêu hao kéo dài với các lực lượng ủy nhiệm Ả Rập của Iran. Tuy nhiên, người Israel đang phá hỏng mọi kế hoạch và hy vọng sẽ làm chệch hướng các kế hoạch của Tehran. 

Tại sao Iran lại tấn công lần nữa

Trong một năm kể từ cuộc tấn công của Hamas vào Israel vào ngày 7/10/2023, Iran và Israel đã tham gia vào một chu kỳ leo thang chiến thuật với hy vọng giảm leo thang ở cấp độ chiến lược. Trong số những thứ khác, đồng minh ủy nhiệm hàng đầu của Iran là Hezbollah ở Lebanon, đã bắt đầu bắn tên lửa vào miền bắc Israel. Để ngăn chặn các cuộc tấn công của mình, Hezbollah yêu cầu Israel chấm dứt các hoạt động chống lại Hamas ở Gaza. Những nhà tài trợ chính của cả hai nhóm chiến binh ở Iran, đã sử dụng một thành viên của Trục kháng chiến để cứu một thành viên khác. Nhưng Israel đã chọn không tham gia.

Jerusalem không chỉ từ chối liên kết các hoạt động quân sự của mình ở Gaza với yêu cầu Hezbollah ngừng bắn tên lửa vào Israel, mà còn chọn cách tấn công khiến Tehran bất ngờ. Từ vụ tấn công vào lãnh sự quán Iran tại Damascus vào tháng 4 đến vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh tại Tehran vào tháng 7 cho đến vụ ám sát thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah vào tuần trước, Jerusalem đã liên tục vượt qua lằn ranh đỏ của Iran. Giống như trường hợp trả đũa của Iran vào tháng 4, Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei miễn cưỡng cảm thấy buộc phải đáp trả mặc dù ông rất lo ngại về việc lôi kéo người Israel vào một cuộc xung đột trực tiếp.

Trong suy nghĩ của Đại giáo chủ Khamenei, Jerusalem đã giăng bẫy để Tehran buộc phải trả đũa với hy vọng rằng nó sẽ mở rộng xung đột và lôi kéo Mỹ vào, một kết quả mà Tehran muốn tránh. Tuy nhiên, Khamenei đã chấp thuận bắn loạt tên lửa thứ hai vào Israel.Iran cần giành lại sự tôn trọng của các nhóm chiến binh Ả Rập - đáng chú ý nhất là Hezbollah ở Lebanon - trong Trục kháng chiến và trả lời lời kêu gọi trả thù của những người theo đường lối cứng rắn ở Tehran. Suy cho cùng, Israel đã giết hàng nghìn thành viên của Trục kháng chiến trong vài năm qua, bao gồm hàng chục thành viên cấp cao của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran.

Nhưng mục tiêu chính của Tehran trong cuộc tấn công bằng tên lửa mới nhất chính xác là những gì Iran tuyên bố: Tái khẳng định sự răn đe và cho Jerusalem lý do để suy nghĩ kỹ trước khi cân nhắc tấn công vào quê hương Iran. Đây là những gì các quan chức ở Tehran coi là quỹ đạo tự nhiên của các sự kiện khi Israel gây áp lực lên Iran. Chỉ có thời gian và các sự kiện mới cho thấy liệu Iran có thể ngăn chặn được Israel hay không.

Tehran không thể có cả hai cách

Có hai lý do chính khiến Iran hy vọng có thể ngăn chặn Israel ngay lúc này, ngay cả khi thế giới đang mong đợi phản ứng của Israel. Trong ngắn hạn, giới lãnh đạo Iran cần phải sắp xếp lại trật tự trong nước. Người Israel đã chứng minh hết lần này đến lần khác rằng họ có ưu thế về tình báo và đã xâm nhập không chỉ Iran mà còn cả các nhóm đại diện của Iran trên khắp Trung Đông. Để tìm ra cách Israel xoay xở để thực hiện một cuộc tấn công chính xác sau một cuộc tấn công khác, cần có thời gian để chính quyền Iran trước tiên thực hiện một số cuộc thanh trừng nghiêm túc các điệp viên Israel.

Trong cuộc xung đột đang lan rộng nhanh chóng này với Israel, không có nhiều chỗ cho sai lầm của Tehran. Cộng hòa Hồi giáo đã chi hàng tỷ đô la để xây dựng năng lực quân sự của Hezbollah, chỉ để chứng kiến tổ chức này bị tàn phá nặng nề sau vài tuần hành động dữ dội của Israel. Bài học cho Tehran là tránh vượt quá giới hạn bằng mọi giá, ít nhất là trong ngắn hạn.

Lý do thứ hai khiến Iran tránh chiến tranh liên quan đến vấn đề nhạy cảm; chế độ ở Tehran, theo hầu hết các báo cáo, phải đối mặt với sự phản đối gay gắt từ công chúng Iran. Họ cho rằng chế độ ở Tehran chịu trách nhiệm đưa đất nước đến bờ vực của một cuộc chiến tranh mới. Đại giáo chủ Ali Khamenei và Lực lượng Vệ binh Cách mạng đã theo đuổi một chương trình nghị sự chính sách đối ngoại đã cô lập Iran và tàn phá nền kinh tế của nước này trong 3 thập kỷ qua.

Thừa nhận những sự thật này và hứa sẽ thay đổi hướng đi là phương châm của tân tổng thống Iran, Masoud Pezeshkian, trong chuyến thăm gần đây của ông tới New York. Không có gì bí mật khi ông Khamenei ủng hộ nỗ lực tranh cử tổng thống của Pezeshkian với hy vọng rằng ông có thể giảm căng thẳng với phương Tây, đàm phán một thỏa thuận hạt nhân mới và đạt được sự nới lỏng lệnh trừng phạt, điều mà nền kinh tế Iran rất cần.

Nhưng điều mà Đại giáo chủ Khamenei chưa bao giờ chấp nhận trong thực tế là bất kỳ cành ô liu nào của Iran trong lĩnh vực hạt nhân cũng khó có thể dẫn đến sự hòa hoãn có ý nghĩa với phương Tây chừng nào Tehran vẫn tiếp tục coi sự kết thúc của Israel là một mục cốt lõi trong chương trình nghị sự khu vực của mình. Đây là sự lựa chọn đau đớn mà chế độ ở Tehran phải đối mặt, và nó sẽ không biến mất ngay cả khi vòng căng thẳng mới nhất bằng cách nào đó kết thúc một cách kỳ diệu mà không có xung đột khu vực rộng lớn hơn.

×