Bình luận
0
Mạc Đĩnh Chi (1280-1346) có tên tự là Tiết Phu, hiệu là Tích Am, ông là dòng dõi của Mạc Hiển Tích – Người từng đỗ Thái học sinh thời vua Lý Nhân Tông.
Theo "Lịch triều hiến chương loại chí", sau khi đỗ trạng nguyên ở khoa thi năm 1304 thời Trần Anh Tông, ông ra làm quan, thăng dần đến chức Tả Bộc xạ (Tể tướng). Nhờ có tài năng uyên bác trên nhiều lĩnh vực, khả năng ứng biến hơn người, Mạc Đĩnh Chi nhiều lần được vua Trần cử đi sứ để bang giao với các nước lân cận như triều Nguyên (Trung Quốc) và Cao Ly (CH DCND Triều Tiên và Hàn Quốc ngày nay).
Theo "Đại Việt sử ký toàn thư", chuyến đi sứ đầu tiên của Mạc Đĩnh Chi diễn ra năm 1308. Đó là khi khi sứ nhà Nguyên sang báo Nguyên Vũ Tông lên ngôi năm 1307.
Trên đường đi, do gặp thời tiết bất lợi, đoàn sứ bộ đến cửa ải chậm một ngày so với ngày hẹn trước. Viên quan giữ cửa ải không cho mở cửa để sứ bộ qua, dù Mạc Đĩnh Chi nói mãi.
Sau đó, viên quan này thả từ trên cao xuống một vế đối và bảo đối lại, nếu đối được sẽ mở cửa cho qua ải. Vế đối có nội dung: "Quá quan trì, quan quan bế, nguyện quá khách quá quan" - Nghĩa là: "Qua cửa ải trễ, cửa quan đóng, mời khách qua đường qua cửa quan".
Mạc Đĩnh Chi nghĩ đây quả thật là một vế đối quá hiểm hóc, rất khó đối lại, bởi chỉ 11 chữ mà có tới 4 lần nhắc lại chữ "quan", còn chữ "quá" được nhắc tới ba lần. Tuy nhiên, không thể im lặng, vì đây là chuyện thể diện quốc gia.
Suy nghĩ một lát, ông ứng khẩu: "Xuất đối dị, đối đối nan, thỉnh tiên sinh tiên đối". Nghĩa là: "Ra câu đối dễ, đối câu đối khó, mời tiên sinh đối trước). Cái hay ở chỗ vế đối lại cũng gồm mười một chữ, cũng dùng tới bốn chữ "đối" trong vế, còn chữ "tiên" được nhắc 2 lần. Ý đối rất chỉnh và ứng đối lại rất nhanh, khiến quan quân phải chịu mở cửa ải để Mạc Đĩnh Chi và đoàn sứ bộ đi qua.
Bìa sách Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi. Ảnh minh họa: ITN.
Khi đoàn sứ bộ diện kiến hoàng đế nhà Nguyên, để "nắn gân" quan trạng Đại Việt, vua Nguyên đọc một vế đối: "Nhật: hỏa; vân: yên; bạch đàn thiêu tàn ngọc thỏ" - Nghĩa là: "Mặt trời là lửa, mây là khói, ban ngày đốt cháy vầng trăng".
Vế đối của hoàng đế nhà Nguyên có ý tự phụ, xem mình là vua "thiên triều", là bậc quân tử, như "Mặt trời đỏ có thể thiêu cháy tất cả", còn các nước lân bang chỉ là "Mặt trăng" yếu ớt, chỉ sáng vào ban đêm, còn ban ngày sẽ bị Mặt trời thiêu cháy.
Hiểu rõ dụng ý kẻ cả nước lớn và cả bóng gió đe dọa của vua Nguyên, bằng trí thông minh, mẫn tiệp, Mạc Đĩnh Chi ứng khẩu: "Nguyệt: cung; tinh: đạn; hoàng hôn xạ lạc kim ô" - Nghĩa là: "Trăng là cung, sao là đạn, hoàng hôn bắn rơi Mặt trời".
Vế đối lại của Mạc Đĩnh Chi rất chỉnh, ý tự mạnh mẽ, câu đối tỏ rõ bản lĩnh của sứ thần, chẳng khác nào khẳng định mình có thể bắn thẳng vào mặt vua Nguyên. Nhận thấy một vế đối vừa táo bạo, vừa bản lĩnh, uyên bác, hoàng đế triều Nguyên dù hậm hực vẫn chẳng thể nào bắt bẻ được ông.
Cũng theo "Đại Việt sử ký toàn thư", một hôm viên Tể tướng nhà Nguyên mời Mạc Đĩnh Chi vào phủ ngồi. Bấy giờ đương hồi tháng 5, tháng 6. Trong phủ có bức trướng mỏng thêu hình con chim tước (chim sẻ) vàng đậu cành trúc. Mạc Đĩnh Chi giả lầm là con chim tước thực, vội chạy đến bắt. Quan lại nhà Nguyên cười ồ lên, cho là người phương xa bỉ lậu, không biết gì. Thấy vậy, Đĩnh Chi liền kéo bức trướng xuống xé đi. Mọi người đều lấy làm lạ hỏi tại sao?
Ông điềm tĩnh trả lời: "Tôi nghe người xưa vẽ cành mai và chim tước (tước đậu cành mai), chứ chưa thấy ai vẽ chim tước đậu cành trúc bao giờ. Nay trong bức trướng của Tể tướng lại thêu cành trúc với chim tước… Trúc là bậc quân tử, tước là kẻ tiểu nhân. Tể tướng thêu như vậy là để tiểu nhân trên quân tử, sợ rằng đạo của tiểu nhân sẽ mạnh, đạo của quân tử sẽ suy nên tôi trừ giúp bọn tiểu nhân cho thánh triều". Mọi người nghe vậy, ai nấy đều phục tài của ông.
Đền thờ Mạc Đĩnh Chi (Nam Sách. Hải Dương). Ảnh minh họa: ITN.
Cũng theo các tài liệu lịch sử, khi đi sứ phương Bắc, thấy Mạc Đĩnh Chi dung mạo xấu xí, vua quan triều Nguyên nhiều lần tỏ ý dè bỉu, chê bai "nắn gân nắn cốt" ông nhưng bằng tài trí cùng khả năng ứng biến hơn người, Mạc Đĩnh Chi luôn khiến triều đình nhà Nguyên khâm phục, phong ông làm "Lưỡng quốc trạng nguyên" – Trạng nguyên của 2 nước.
Trước khi về nước, Mạc Đĩnh Chi và sứ bộ vào triều yết kiến vua Nguyên lần cuối. Vẫn muốn thử tài quan trạng nước Việt, lần này Vua Nguyên không ra vế đối nữa mà hỏi những câu hỏi "mẹo", đòi hỏi người trả lời phải ứng biến nhanh bằng câu hỏi: "Từ khi đến Yên Kinh, ngày nào nhà ngươi cũng cưỡi ngựa đi trên đường thăm phong cảnh, thế ngươi có biết mỗi ngày có bao nhiêu người qua lại trên đường không?".
Câu hỏi thật là bất ngờ, vua không thử tài văn học mà muốn thử tài quan sát. Hằng ngày đi lại trên đường ở Kinh đô thì có biết bao nhiêu người, ai có công để ý mà đếm. Sau một lát suy nghĩ, Mạc Đĩnh Chi liền trả lời: "Muôn tâu bệ hạ, hàng ngày trên đường Kinh đô chỉ có hai người đi lại". Vua Nguyên thấy làm lạ bèn hỏi lại: "Nhà ngươi nói không đúng, sao lại chỉ có hai người?". Mạc Đĩnh Chi trả lời: "Muôn tâu bệ hạ, thần nói chỉ có hai người là rất đúng ạ. Vì hằng ngày, phàm những người qua lại trên đường thì chẳng vì "danh" cũng vì "lợi" mà thôi. Vậy là, rõ ràng chỉ có hai người là cầu danh và cầu lợi".
Câu trả lời bất ngờ nhưng sâu sắc cả trạng nguyên Đại Việt đã khiến triều đình nhà Nguyên đều phải nể phục trí thông minh và tài ứng đối của ông.
Sau chuyến đi sứ trở về, Mạc Đĩnh Chi tiếp tục được vua Trần Anh Tông và các vua Trần về sau tin dùng, ông được giao nhiều chức vụ quan trọng trong triều. Ngoài tài năng, Mạc Đĩnh Chi còn nổi tiếng là vị quan ngay thẳng, thanh liêm. Dù làm quan to, ông cũng chỉ sống trong căn nhà sơ sài ở đất Thăng Long kinh kỳ.
"Mạc Đĩnh Chi làm quan rất liêm khiết, thẳng thắn. Trần Minh Tông có lần sai người đem 10 quan tiền đến đặt ở cửa nhà ông. Hôm sau vào chầu, ông liền mang việc ấy tâu lên. Vua bảo: Không ai đến nhận, cho khanh lấy mà tiêu" - (Theo Lịch triều hiến chương loại chí).
Hậu Tấn Cao Tổ Thạch Kính Đường là hoàng đế mang vết nhơ "cõng rắn cắn gà nhà”, thậm chí bị coi là hoàng đế bán nước nhục nhã nhất trong lịch sử Trung Hoa, khi nhượng 16 châu cho người Khiết Đan ở phương bắc.
Từ năm 2025, Nghị định 70/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, yêu cầu các hộ và cá nhân kinh doanh phải áp dụng hóa đơn điện tử, đồng thời từng bước chuyển đổi mô hình hoạt động theo hướng minh bạch, chuyên nghiệp hơn.
Chia sẻ
CLB Ninh Bình đang có sự tăng cường lực lượng vô cùng mạnh mẽ để sẵn sàng cho mùa giải 2025/2026 với hàng loạt sự thay đổi, bổ sung từ quân đến tướng, khi họ sẽ tranh tài tại V.League.
Chia sẻ
Sau hơn một năm thực hiện thu phí tạm thời khi sử dụng một phần vỉa hè, lòng đường, TP.HCM đã chính thức tạm ngưng mô hình này từ tháng 6/2024. Nguyên nhân là do Chính phủ ban hành Nghị định 165/2024/NĐ-CP, có hiệu lực từ 1/1/2025, không còn cho phép UBND cấp tỉnh quy định về sử dụng vỉa hè và cấm hoàn toàn hoạt động kinh doanh trên vỉa hè.
Chia sẻ
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đoạn qua TP.Đà Nẵng dự kiến cần thu hồi hơn 843ha đất, ảnh hưởng khoảng 2.139 hộ dân và xây dựng 35 khu tái định cư với tổng kinh phí giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, bồi thường hơn 16.600 tỷ đồng.
Chia sẻ
Ngoại giao đã góp phần nâng cao vị thế đất nước, đưa Việt Nam có vai trò ngày càng tăng trong nền chính trị thế giới, nền kinh tế toàn cầu, nền văn minh nhân loại; từ thân cô thế cô trở thành chưa bao giờ có tiềm lực cơ đồ như ngày hôm nay - Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nói.
Chia sẻ
Thị trường tín chỉ carbon: Ít nhất sẽ có khoảng 4.200 doanh nghiệp từ 95 quốc gia tham gia thị trường do đã cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0.
Chia sẻ
Giá gốc 16,3 triệu đồng/m2 nhưng bị hét tới 60 triệu đồng/m2, nhà ở xã hội Đông Ngạc đang trở thành “sân chơi” của giới đầu cơ, khiến giấc mơ an cư của người thu nhập thấp ngày càng xa vời.
Chia sẻ
Đây là tuần may mắn của con giáp tuổi Hợi, Ngọ, Thân, còn con giáp Tuất, Mùi, Tỵ lại gánh vác nhiều rủi ro, không mất tiền cũng vướng vào rắc rối
Chia sẻ
Giá thép cây trên sàn giao dịch tương lai Thượng Hải (SHFE) giảm sâu xuống mức 3.219 Nhân dân tệ/tấn ngay khi mở phiên giao dịch đầu tuần.
Chia sẻ
Ngày 27/7, Đoàn công tác của Thường trực Tỉnh ủy Phú Thọ do đồng chí Đặng Xuân Phong, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy làm trưởng đoàn đã kiểm tra tiến độ triển khai các dự án trọng điểm tại khu vực tỉnh Hòa Bình (cũ).
Chia sẻ
Sáp nhập với Bạc Liêu, Cà Mau trở thành tỉnh có diện tích nuôi tôm lớn nhất cả nước. Mới đây, Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau đã ký ban hành kế hoạch phát triển sản xuất đột phá ngành tôm của tỉnh.
Chia sẻ
Tổng thống Ukraine Zelensky đã đệ trình lên Quốc hội một dự luật về việc khôi phục tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng sau sự phẫn nộ của các thượng nghị sĩ Mỹ, cựu Thủ tướng Ukraine Mykola Azarov cho biết trên Telegram.
Chia sẻ
Vĩnh Thanh là xã duy nhất đạt chuẩn xã nông thôn mới kiểu mẫu của tỉnh Cà Mau mới (sau sáp nhập tỉnh Bạc Liêu). Thành tựu ấy là kết quả của quá trình nỗ lực không ngừng nghỉ của cả hệ thống chính trị và Nhân dân trên địa bàn, đặc biệt là trong việc đổi mới phương thức sản xuất theo hướng cơ giới hoá toàn diện, ứng dụng công nghệ cao.
Chia sẻ
HAGL ký hợp đồng có thời hạn khó tin với “siêu nhân” Trần Gia Huy; Antony không muốn trở lại Brazil; Arsenal bất hợp tác với Real Madrid về trường hợp Saliba; 3 CLB Premier League theo đuổi Douglas Luiz; Vợ Messi vừa tạo ra “kỳ nghỉ của các cô gái”.
Chia sẻ
113 hộ dân xã Tân Minh, huyện Yên Mỹ (nay là xã Yên Mỹ mới, tỉnh Hưng Yên) mòn mỏi chờ được nhận tiền đền bù sau gần 2 năm bị thu hồi hàng nghìn m2 đất nông nghiệp. Điều đáng nói, dù không có tên trong danh sách bị thu hồi nhưng ruộng của họ vẫn bị san lấp và người dân cũng không hề hay biết UBND xã đã chuyển đổi toàn bộ diện tích đất trên sang đất công ích từ lúc nào không hay?
Chia sẻ
Giá USD hôm nay 28/7 trong nước, tỷ giá trung tâm mức 25.182 VND/USD, tăng 18 đồng so với chốt phiên tuần trước. Trong khi đó, thị trường tự do cũng tăng 20 đồng, lên mức 26.460 VND/USD.
Chia sẻ
Sau sáp nhập Tây Ninh - Long An, tỉnh Tây Ninh (mới) là vùng đất giàu tiềm năng nông nghiệp. Mô hình nuôi cá lăng khép kín không xả thải ra môi trường của anh Võ Thanh Liêm (ngụ ấp Trảng Cỏ, xã Hưng Thuận; trước đây là xã Đôn Thuận, Hưng Thuận, thị xã Trảng Bàng, Tây Ninh cũ) là một điển hình tiêu biểu.
Chia sẻ
Chính quyền xã Kiều Phú, TP.Hà Nội xác định việc chăm lo về nhà ở cho người có công, thân nhân người có công với cách mạng là công tác quan trọng.
Chia sẻ
Chiến dịch Lam Sơn 719 – của quân đội Sài Gòn dưới sự chỉ huy và yểm trợ của Mỹ – đã sụp đổ trước “bão lửa” phản công từ lực lượng Quân giải phóng và cách mạng Lào trên chiến trường Đường 9 – Nam Lào. Gần 50 ngày đêm, từ Khe Sanh đến Bản Đông, pháo binh trút lửa, bộ binh siết chặt vòng vây, biến cuộc hành quân quy mô thành thảm họa quân sự lớn nhất của ngụy trong chiến tranh Việt Nam.
Chia sẻ
Thống đốc Aleksandr Drozdenko cho biết trong một loạt bài đăng trên Telegram rằng một cuộc tấn công của Ukraine vào khu vực Leningrad của Nga đã khiến một thường dân thiệt mạng và 3 người khác bị thương. Ông cho biết lực lượng Kiev đã sử dụng hơn 50 máy bay không người lái (UAV) trong cuộc tấn công.
Chia sẻ
Ô tô biển số 51L.133.24 đang lưu thông trên cao tốc Trung Lương - TP.HCM đến xã Thủ Thừa (Tây Ninh), bất ngờ một người đàn ông trong trạng thái say rượu có hành vi giật tay lái khiến tài xế phải cho xe tấp vào làn dừng khẩn cấp.
Chia sẻ
Tối 27/7, đội tuyển U23 Việt Nam đã trở lại sân tập để chuẩn bị cho trận chung kết giải vô địch U23 Đông Nam Á 2025, gặp đội chủ nhà U23 Indonesia.
Chia sẻ
Giá xăng dầu hôm nay ngày 28/7, hai ngày sau khi lao dốc mạnh, giá dầu thô thế giới hồi phục nhẹ với hy vọng lấy đà tăng trong tuần mới.
Chia sẻ
Mới đây, diễn viên Tiến Luật đã chia sẻ trên trang cá nhân một tình huống dở khóc dở cười khi suýt trở thành nạn nhân của một chiêu trò lừa đảo tinh vi.
Chia sẻ
Việc chia, nhập, thành lập hay giải thể đơn vị hành chính (xã, huyện, tỉnh…) là một trong những nội dung trọng tâm trong công cuộc cải cách bộ máy nhà nước. Từ ngày 1/7/2025, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 chính thức có hiệu lực, bổ sung nhiều điểm mới liên quan đến điều kiện và thủ tục chia, nhập, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính. Dưới đây là những điểm nổi bật.
Chia sẻ
Các nhà lãnh đạo Thái Lan và Campuchia sẽ gặp nhau tại Malaysia trong ngày 28/7 để đàm phán chấm dứt xung đột, người phát ngôn của văn phòng thủ tướng Thái Lan cho biết.
Chia sẻ
4 vị trí này được đánh giá có diện tích mặt bằng đủ rộng để vừa làm bãi đỗ xe cho xe máy, ô tô vừa lắp đặt trạm sạc cho xe điện khi Hà Nội triển khai cấm xe máy xăng vào khu vực Vành đai 1 bắt đầu từ tháng 7/2026.
Chia sẻ
Những ngày gần đây, thông tin BKAV bị cưỡng chế thuế xuất hiện trên mạng xã hội. Người ta nói về khoản nợ hơn 10 tỷ đồng, nói về sự sa sút, thậm chí có người còn gọi đây là "hồi kết" cho một giấc mơ công nghệ Việt. Trước tất cả, ông Nguyễn Tử Quảng vẫn chọn xuất hiện và trò chuyện với Dân Việt.
Chia sẻ
Với cây cảnh này, bạn có thể vừa ngắm lá, chơi hoa, vừa có quả bổ dưỡng để thưởng thức, là thú vui mới của người yêu cây cảnh.
Chia sẻ
Ngộ độc xảy ra khi bệnh nhi vui chơi tại nhà, phát hiện một chai dầu thắp đèn chưa được cất dọn, tưởng nhầm là nước ngọt nên đã uống một ngụm.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nguyễn Thanh Điệp 
