Phan Công Hải-Phan Văn Phúc (Cổng TTĐT Bảo tàng TP Đà Nẵng)
Thứ tư, ngày 10/08/2022 20:07 GMT+7
Bình luận
0
Mộ cổ có văn bia ghi "Bình hương sử sĩ Mạc công mộ" (nghĩa là: mộ của người họ Mạc là kẻ sĩ ở ẩn). Đây là ngôi mộ có giá trị về lịch sử, văn hóa gắn liền với dòng họ Mạc vùng Quảng Nam – Đà Nẵng và những giai thoại về một kẻ sĩ ở ẩn có công giúp vua Gia Long.
Mộ xây bằng hợp chất, thành phần chủ yếu là hợp chất vôi, mật, vỏ nhuyễn thể, cát, sỏi nhỏ, đầu quay về hướng Bắc có tọa độ 15°59’49.1″N, 108°04’39.4″E thuộc làng Hội Vực, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng, cách Trung tâm Hành chính Đà Nẵng khoảng 25 km về hướng Tây – Nam.
Bản vẽ Mặt bằng chi tiết ngôi mộ. (Nguồn: BTĐN)
Bản vẽ Mặt cắt của ngôi mộ. (Nguồn: BTĐN)
Ảnh Ngôi mộ. (Nguồn: PCH)
Ảnh Bia mộ. (Nguồn: PCH)
Mộ tọa lạc trên một đồi cao ở làng Hội Vực, nhân dân gọi là gò Bàu Cau.
Nhìn tổng thể, mộ bao gồm các thành phần chính:
Tường thành (thành ngoài) hình chữ nhật là bờ bao chạy quanh bên ngoài ngôi mộ là giới hạn địa phận mộ với không gian bên ngoài.
Vòng thành (thành trong) hình vòng cung được đắp liếp tròn nằm phía trong tường thành bao quanh nấm mộ.
Nấm mộ đắp nổi dạng hình bán noãn (hình trứng cắt dọc) phía trên đầu của nấm mộ được đắp cao hơn, thấp và nhỏ dần về phần chân mộ. Bên ngoài có bố trí liếp mộ hình chữ nhật.
Sân bái đình được bố trí ngay phía trước cửa của vòng thành và được che chắn bởi bình phong phía trước. Giới hạn của khu vực sân bái đình cũng được đắp nổi những đoạn tường ngắn; bố trí vuông góc nhau ở phía trong, phía ngoài là một vòng cung úp ngược lại với vòng thành nhưng có độ cao thấp hơn và tạo thành hình bán nguyệt ngay trước nấm mộ. Sân bái đình là nơi để con cháu đến dâng hương và cúng bái.
Đáng chú ý là phía hai đầu của vòng cung bán nguyệt khu vực sân bái đình có đắp nổi hai đầu rồng ẩn bên trong với tư thế vươn hình ra phía trước trông rất uy nghi. Điều này cho thấy chủ nhân ngôi mộ tuy với tước hiệu ẩn sĩ nhưng cũng đầy những hoài vọng hay để ngầm ý nhắc nhở con cháu về ký ức của một dòng tộc vương triều trong quá khứ?
Bình phong có dạng hình chữ nhật được vút bạt hai góc trên nhằm bố trí án giữ phía trước, chính giữa lối vào và được xây lùi vào trong ở khoảng giữa tường thành và trước sân bái đình. Bình phong được đắp đơn giản không có trang trí.
Văn Bia đặt phía trên đầu ngôi mộ và gắn liền với tường thành ngoài nhưng được bố trí nhô cao tạo thành một dạng bình phong hậu che chắn đỉnh đầu của ngôi mộ. Bia bằng đá sa thạch, được trang trí đường diềm với họa tiết hoa lá xung quanh, nội dung văn bia khắc chữ Hán Nôm:
Hàng ngang, đọc từ phải sang trái: 越 故 (Việt Cố).
Hàng dọc khắc giữa bia, đọc từ trên xuống: 平 鄉 處 士 莫 公 墓 (Bình hương xử sĩ Mạc công mộ).
2. Về chủ nhân và niên đại của ngôi mộ
Năm 1919, trong quá trình điền giã, khảo cứu vùng Bà Nà – Núi Chúa, Albert Sallet có ghi chép lại một số câu chuyện kể về Nguyễn Phúc Ánh trong thời gian lánh nạn vùng núi phía Nam đèo Hải Vân, trong đó có chép câu chuyện về một người họ Mạc là chủ nhân ngôi mộ “Bình hương xử sĩ Mạc công mộ” tại làng Hội Vực: “…
Chính khi trú ngụ tại đây, hoàng tử Nguyễn Ánh đã tìm đến một người họ Mạc ở tại làng Hội Vực. Ông họ Mạc này cung cấp trâu bò, lương thực, lúa, nếp cho đoàn quân của hoàng tử. Khi vua Gia Long lên ngôi, nhớ đến công lao của bề tôi trung thành nên muốn ban một chức quan cho ông. Song ông họ Mạc cảm ơn nhà vua và từ chối ân huệ này.
Ông muốn sống tại vùng rừng núi này, với cách sống nông thôn. Ông chỉ nhận tước “Bình hương xử sĩ”. Khi mất, ngôi mộ của ông được chăm sóc chu đáo nằm trong khu vực Hội Vực, chẳng khác gì ngôi mộ của các quan chức sắc.
Nơi đây được gọi là Bàn Cao. Ngôi mộ có diện tích (8m x 12m) có phiến đá và một tấm bia khắc dòng chữ Cố Việt Bình Hương Xử Sĩ Mạc Công Mộ”.
Theo lời truyền kể của con cháu dòng họ Mạc làng Hội Vực, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng thì vào cuối Thế kỷ XVII, nhà Mạc bị quân nhà Lê – Trịnh truy sát, con cháu hoàng thất và dòng họ phải thay tên đổi họ và di trú khắp nơi, trong đó có Thủy tổ họ Mạc làng Hội Vực di cư từ Bắc Hà vào định cư tại vùng đất Bà Nà – Núi Chúa, phía Nam chân đèo Hải Vân.
Trong thời kỳ chiến tranh giữa quân chúa Nguyễn và quân Tây Sơn, khi bị truy lùng, Nguyễn Phúc Ánh có thời kỳ ẩn trú tại vùng đất Bà Nà – Núi Chúa và được ông họ Mạc giúp cung cấp lương thực. Sau khi giành thắng lợi, lên ngôi hoàng đế lấy niên hiệu Gia Long, Nguyễn Phúc Ánh có nhã ý ban chức tước, bổng lộc nhưng ông họ Mạc đã từ chối, chỉ xin nhận tước hiệu “Bình hương xử sĩ”. Sau khi chết, mộ ông được táng tại Bàu Cau xứ, Sơn Động (nay thuộc làng Hội Vực).
Ngày nay, tại nhà thờ tộc Mạc, thôn Hội Phước, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng, trên bài vị có ghi dòng chữ Hán – Nôm: 奉 為 先公 莫 族 第 五 世 祖 諱 長 成 之 位. (Phụng vị tiên công Mạc tộc đệ ngũ thế tổ húy Trường Thành chi vị). Trong văn tuế có ghi: “Bình hương xử sĩ Mạc quý công phong tặng linh phò dực bảo trung hưng chi thần”
Và trong Tộc phổ họ Mạc Như (làng Hội Vực) phụng biên năm Kỷ Dậu (?) bằng chữ Hán – Nôm có ghi: 顯 祖 考 平 鄉 處 士 莫 貴 公 諱 長 成 (第 伍 世). (Hiển tổ khảo, Bình hương xử sĩ Mạc quý công, húy Trường Thành (đời thứ năm).
Như vậy, có thể thấy chủ nhân ngôi mộ là ông Mạc Trường Thành (hậu duệ đời thứ năm của gia tộc họ Mạc di cư từ Bắc Hà vào Quảng Nam) có công giúp Nguyễn Phúc Ánh và được phong tước hiệu “Bình hương xử sĩ”, quê làng Hội Vực, tổng Phước Tường, huyện Hòa Vang, Phủ Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam (nay thuộc xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng).
Về thời điểm gặp gỡ và giúp đỡ Nguyễn Phúc Ánh của ngài “Bình hương xử sĩ” có thể diễn ra vào giai đoạn khi Tây Sơn khởi nghĩa (1773), Nguyễn Phúc Ánh theo chúa Nguyễn Phúc Thuần rời Thừa Thiên Huế vào Quảng Nam.
Mùa Thu nǎm Đinh Dậu (1777) chúa Nguyễn Phúc Thuần tử trận, Nguyễn Phúc Ánh ra đảo Thổ Chu, rồi sau chạy sang ẩn náu nhờ bên đất Xiêm. Sau khi củng cố thế lực lớn mạnh, trở lại phản công quân Tây Sơn và giành lại ngai vàng (những năm 1792 – 1802).
Về niên đại của ngôi mộ, trên bia có hai chữ: 越 故 (Việt Cố) thường thấy trên bia mộ ở xứ Đàng trong thời các Chúa Nguyễn và muộn nhất là đến thời điểm Vua Gia Long đổi đặt Quốc hiệu Việt Nam (1804). Qua đó, có thể nhận định rằng thời điểm dựng bia rơi vào những năm 1802 – 1804 hoặc muộn nhất là đến hết thời kỳ trị vì của vua Gia Long (1820).
Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy rằng ngôi mộ cổ này có giá trị góp phần trong việc nghiên cứu về lịch sử và di sản văn hóa của vùng đất Quảng Nam – Đà Nẵng.
Bên cạnh giá trị về di sản văn hóa, kiến trúc nghệ thuật của ngôi mộ cổ Ngài“Bình hương xử sĩ” còn ý nghĩa rất quan trọng trong việc nghiên cứu, tìm hiểu về lịch sử các dòng họ của người Việt và quá trình Nam tiến, khai hoang, lập làng, canh tác nông nghiệp và xác lập chủ quyền lãnh thổ của tiền nhân.
Đây là di tích có giá trị cần sớm được xếp hạng và bảo vệ theo Luật Di sản văn hóa.
Theo bản tin bão mới nhất của Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, hồi 04 giờ ngày 21/7, tâm bão ở trên khu vực phía Bắc bán đảo Lôi Châu (Trung Quốc), cách Quảng Ninh–Hải Phòng khoảng 275km về phía Đông.
Cách dạy dỗ của bố theo tôi suốt cuộc đời.
Chia sẻ
Ngày 21/7, trường Tiểu học Nguyễn Huệ - 117 Quang Trung – Hồng Bàng – TP Hải Phòng sẵn sàng đón người dân tránh trú bão số 3 ( Wipha ).
Chia sẻ
Từ khoảng 22h30 tối nay, tại Hà Nội đã có gió rất mạnh, rít liên hồi. Người dân ở các chung cư cao tầng bật dậy chằng chống, gia cố thêm nhà cửa. Các chuyên gia nhận định rằng, do có nhiều nhà cao tầng, tại Hà Nội, hiệu ứng tăng tốc gió khi luồng gió lùa qua các khu vực có thể khiến thực tế gió mạnh hơn nhiều so với ghi nhận tại trạm quan trắc.
Chia sẻ
Lo sợ bị anh rể lúc đó đang kiểm soát binh quyền của nhà hậu Lê sát hại nên Nguyễn Hoàng đã cho người tìm đến Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm để xin lời khuyên. Trạng Trình đã nhìn hòn non bộ và ngâm rằng: Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân.
Chia sẻ
Theo thông tin độc giả phản ánh, chiều tối 21/7, khu tòa nhà chung cư GHOMES Hạ Long trên địa bàn phường Hà Lầm (Quảng Ninh) xuất hiện tình trạng trông giữ xe trái phép và thu phí giữ xe qua đêm 500.000 đồng/xe.
Chia sẻ
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, khi chỉ còn cách Quảng Ninh khoảng 80km thì bão số 3 đột nhiên tăng cấp.
Chia sẻ
Theo bản tin bão mới nhất của Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, lúc 22h tối nay, bão số 3 đang ở cách Quảng Ninh khoảng 80km về phía đông nam, cách Hải Phòng khoảng 180km về phía đông, cách Hưng Yên khoảng 190km, cách Ninh Bình khoảng 220km về phía đông đông bắc.
Chia sẻ
Câu chuyện về nước Cổ Thục không chỉ là sử ký địa phương mà còn là mắt xích quan trọng trong tiến trình hình thành các nhà nước cổ đại trên lưu vực sông Trường Giang, và đặc biệt, là tiền đề về mặt địa – chính trị cho sự ra đời của Thục Hán do Lưu Bị dựng nên hơn 500 năm sau.
Chia sẻ
Những người sinh ngày Âm lịch dưới đây luôn toát ra khí chất cao quý, có mục tiêu phấn đấu và thành công đến với họ chỉ là vấn đề thời gian.
Chia sẻ
Chiều ngày 21/7, khi bão số 3 (Wipha) đang rục rịch đổ bộ vào đất liền, người dân nuôi ong tại Ninh Bình khẩn trương di chuyển hàng trăm thùng ong đến nơi an toàn, chạy đua với thời gian để tránh những thiệt hại nặng nề do cơn bão có thể gây ra.
Chia sẻ
Do ảnh hưởng của bão số 3, ngay trong đêm 21/7, lực lượng chức năng của phường Sa Pa, tỉnh Lào Cai đã xuống các thôn, tổ dân phố tuyên truyền, vận động di dời các hộ dân ra khỏi khu vực nguy hiểm.
Chia sẻ
Sáng 21/7, Công an xã Bát Xát, tỉnh Lào Cai đã tiếp nhận một bé gái sơ sinh bị bỏ rơi bên lề đường do người dân phát hiện, trình báo.
Chia sẻ
Do ảnh hưởng của cơn bão số 3, nhà máy nước tại thôn An Thạch, xã Tân Minh (xã Kiến Thiết cũ), TP.Hải Phòng thông báo tạm dừng việc cấp nước sinh hoạt cho nhân dân trên địa bàn.
Chia sẻ
Ở cuộc đọ sức tại lượt trận cuối cùng bảng A giải U23 Đông Nam Á 2025, U23 Indonesia thi đấu lấn lướt nhưng vẫn bị U23 Malaysia cầm hòa 0-0. Thế nhưng, kết quả này cũng giúp đội chủ nhà đứng đầu bảng.
Chia sẻ
Nhiều trường đại học ở Hà Nội đã cho sinh viên nghỉ học trực tiếp trong ngày 22/7, chuyển sang học online nhằm tránh cơn bão số 3 WIPHA với cường độ mạnh đang chuẩn bị đổ bộ vào đất liền.
Chia sẻ
Trước diễn biến phức tạp của bão số 3 (bão WIPHA), Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã ban hành công điện khẩn, yêu cầu toàn thành phố khẩn trương triển khai các biện pháp ứng phó với thiên tai, đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản cho Nhân dân.
Chia sẻ
Nhằm đảm bảo an toàn hàng không do ảnh hưởng từ cơn bão số 3 (bão Wipha), Cục Hàng không Việt Nam quyết định tạm ngừng tiếp thu, khai thác máy bay tại các sân bay Vân Đồn, sân bay Cát Bi.
Chia sẻ
Điện Kremlin hôm thứ Hai lần đầu thừa nhận, quan hệ song phương giữa Nga và nước láng giềng Azerbaijan đang trải qua một “giai đoạn khó khăn”.
Chia sẻ
Tổng công ty Khánh Việt đã gửi văn bản đề nghị UBND tỉnh Khánh Hòa chấm dứt hoạt động câu lạc bộ (CLB) Khatoco Khánh Hòa dựa trên kết luận của Kiểm toán Nhà nước.
Chia sẻ
Lê Phan Đức Mân, học sinh Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, đã được lãnh đạo TP.HCM thưởng nóng 50 triệu đồng sau khi xuất sắc giành Huy chương Bạc tại Olympic Toán quốc tế 2025 (IMO).
Chia sẻ
Nhằm ứng phó với cơn bão số 3 - WIPHA, nhiều địa phương, đơn vị trên địa bàn Hà Nội đã chủ động đồng bộ để ứng phó với diễn biến khó lường của một trong những cơn bão mạnh nhất mùa mưa bão năm nay.
Chia sẻ
Bà Francesca Albanese, Báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc về tình hình nhân quyền tại các vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng hôm Chủ nhật đã đưa ra tuyên bố gây chấn động khi cáo buộc Israel tạo ra "vực sâu tàn bạo mới" khi cố ý bỏ đói 2 triệu người dân Gaza và giết hại trẻ em, đồng thời ví những hành động này với các tội ác của Đức Quốc xã.
Chia sẻ
Theo bản tin bão mới nhất của Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, hồi 19 giờ ngày 21/7, tâm bão ở vào khoảng 20,9°N; 108,5°E, cách Quảng Ninh khoảng 90km, Hải Phòng 210km.
Chia sẻ
Hồng Lĩnh Hà Tĩnh chiêu mộ cựu sao U17 Croatia?; Rashford tới Barcelona kiểm tra y tế; Xuân Trường hé lộ lý do gia nhập Trường Tươi Bình Phước; Juventus nhảy vào cuộc đua giành Nunez; Beckham gây sốc với kiểu tóc tự cắt.
Chia sẻ
Bangladesh quyết định tổ chức quốc tang tưởng niệm các nạn nhân vụ máy bay huấn luyện rơi xuống trường học ở thủ đô Dhaka, khiến ít nhất 18 người thiệt mạng và 164 người bị thương, phần lớn là học sinh.
Chia sẻ
Để đối phó với cơn bão số 3 Wipha, các chung cư tại Hà Nội đã sử dụng các bao cát, thanh gỗ, dây thừng… để gia cố các tấm cửa kính, tránh rung lắc va đập.
Chia sẻ
Theo Sở Xây dựng TP.HCM, tình trạng lấn chiếm lòng đường, vỉa hè để buôn bán, đậu đỗ xe không đúng quy định vẫn diễn ra phổ biến tại nhiều địa phương, gây cản trở giao thông, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn và làm mất mỹ quan đô thị.
Chia sẻ
Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, có 19 địa phương trên toàn tỉnh bị ảnh hưởng bởi bão Wipha, ước tính thiệt hại khoảng 3 tỷ đồng.
Chia sẻ
Sau khi có thông tin CLB Quảng Nam sáp nhập với CLB SHB Đà Nẵng từ mùa giải 2025/2026, trên nhiều diễn đàn bóng đá, đông đảo người hâm mộ đã có các quan điểm khác nhau.
Chia sẻ
Nỗ lực của EU nhằm “hủy hoại” nước Nga là một “ý tưởng đe dọa đến sự sống”, theo lời ông Gunter Verheugen – cựu Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
