Chủ trương tinh gọn bộ máy, sáp nhập một số tỉnh và xã nhằm xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp là một chủ trương đúng. Điều này đặc biệt đúng vào thời đại chuyển đổi số, khi công nghệ thông tin cho phép nâng cao hiệu quả xử lý và lưu trữ dữ liệu phục vụ công tác quản lý nhà nước.

Tuy nhiên, đây là một công việc phức tạp, có thể làm nảy sinh nhiều vấn đề mà nếu không giải quyết thấu đáo sẽ dẫn đến những hậu quả lâu dài.

Gần đây, trên các phương tiện truyền thông chính thức cũng như các mạng xã hội xuất hiện nhiều ý kiến đóng góp, thể hiện sự quan tâm và tinh thần trách nhiệm của công dân đối với đất nước.

Về phía chính quyền, một số cơ quan nhà nước cũng chủ động xin ý kiến nhân dân. Đó là một điều rất đáng trân trọng.

Một trong những vấn đề được bàn luận nhiều nhất là việc đặt tên các đơn vị hành chính mới và bỏ tên cũ của một số địa phương sau khi sáp nhập.

Đáng quan tâm là tên của hàng trăm thành phố, thị xã, quận, huyện trực thuộc tỉnh, trong đó có những địa danh lâu đời như Nam Định, Hải Dương, Việt Trì, Thái Nguyên, Mỹ Tho, Đà Lạt…

Sự quan tâm của nhân dân là hoàn toàn dễ hiểu. Các địa danh truyền thống không đơn giản chỉ là một dữ liệu để nhập vào máy tính, mà là kết tinh những giá trị văn hóa, lịch sử hàng trăm năm của dân tộc.

Địa danh là biểu tượng tinh thần của những cộng đồng địa phương, làm nên nền tảng cho bản sắc và niềm tự hào của họ. Địa danh gắn liền với ký ức thăng trầm của đất nước, không thể thiếu trong những cuốn sách giáo khoa lịch sử.

Địa danh cũng gắn liền và là một phần giá trị thẩm mỹ của hàng ngàn câu ca dao, hàng ngàn tác phẩm nghệ thuật, từ thơ, truyện, đến tranh vẽ và bài hát. Có những cái tên như Kẻ Noi, Kẻ Sặt, hay Đắk Lắk, Đắk Glong... còn có giá trị khoa học, cho phép các nhà nghiên cứu khảo cứu sự biến đổi của các ngôn ngữ...

Liệu có cách nào để hoàn thành chủ trương tinh gọn bộ máy, vừa không đánh mất những địa danh truyền thống quý giá ấy?

Theo tôi, vấn đề sẽ được giải quyết thỏa đáng, nếu chúng ta phân biệt giữa một bên là các địa phương lịch sử - văn hóa truyền thống (tỉnh, huyện, quận, xã, phường...), với bên kia là các đơn vị quản lý hành chính gồm hai cấp: cấp 1 (có thể gọi là “vùng”, “khu” hay dùng một trong những từ cha ông ta đã dùng trong lịch sử như “đạo”, “trấn”...) và cấp 2 (có thể gọi “tiểu khu” hay dùng những từ đã có trong lịch sử như “lộ”, “phủ”...).

Cần phải phân biệt: Chỉ các đơn vị hành chính mới có chức năng quản lý nhà nước, còn các địa phương truyền thống chỉ có vai trò văn hóa.

Giả sử, chúng ta chọn tên gọi hai cấp là “Khu” và “Tiểu khu” với số lượng tương ứng là 34 và 4000. Khi đó, sau khi tinh giản và sáp nhập, cả nước sẽ có 34 “khu” với 4.000 “tiểu khu”. Các khu có thể đánh số các khu từ 1 đến 34 hoặc đặt trên. Cũng vậy, các “tiểu khu” có thể được đánh số từ 1 đến 4000 hoặc đặt tên.

Mỗi “khu” có thể bao gồm một hoặc vài tỉnh, chẳng hạn:

“Khu 1” (có thể gọi là “Khu Hà Nội”) chỉ bao gồm thành phố Hà Nội;

“Khu 2” (có thể gọi là “Khu Kinh Bắc”) bao gồm hai tỉnh là Bắc Ninh và Bắc Giang (tỉnh không có chức năng quản lý hành chính).

“Khu 3” gồm thành phố Hải Phòng và tỉnh Hải Dương....

Tương tự như vậy, “Tiểu khu” có thể bao gồm một hoặc nhiều xã, phường với đầy đủ địa danh truyền thống (nhưng không còn chức năng quản lý hành chính).

Cách gọi này cũng cho phép giữ nguyên tên truyền thống của các thành phố, thị xã, quận, huyện trước đây. Chẳng hạn, thành phố Nam Định sẽ gồm 8 tiểu khu có chức năng quản lý hành chính, mỗi tiểu khu gồm một số phường mang đầy đủ địa danh truyền thống nhưng không có chức năng quản lý.

Với cách làm này, hầu như mọi giấy tờ trước đây cũng không cần thay đổi. Điều khác biệt duy nhất là cơ quan có thẩm quyền xử lý các giấy tờ đó.

Cách làm này thực ra không mới, thực ra đã được áp dụng ở nhiều nước, trong đó có Việt Nam: Cho đến nay, nhiều người vẫn còn quen gọi nhau là “Dân Khu 4”, “Người Khu 5”....

×