Liên kết nông dân nuôi giống gà nhiều cựa quý hiếm

Gà chín cựa (hay còn gọi là gà nhiều cựa) là giống gà bản địa, được xem là đặc sản quý của vùng núi Xuân Sơn (huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ). Tương truyền, gà chín cựa là một trong những sính lễ mà Sơn Tinh dâng tiến lên Vua Hùng, nhờ đó được vua gả con gái cho.

Theo người Mường ở huyện Tân Sơn, gà chín cựa thực chất là con gà có nhiều ngón chân thừa, nên được người dân bản địa gọi là gà nhiều cựa hay gà nhiều ngón. Gà nhiều cựa có màu lông sặc sỡ, mắt tinh nhanh, tiếng gáy vang, thịt nạc, thơm ngon. Gà nhiều cựa đã được Bộ NNPTNT công nhận là một nguồn gen vật nuôi quý hiếm cần được bảo tồn vào năm 2012.

Đặc biệt, từ nhiều năm nay, anh Nguyễn Văn Đức (người dân tộc Mường, ở xã Tân Phú, huyện Tân Sơn) - Giám đốc HTX Gà nhiều cựa Tân Sơn Phú Thọ đã phục tráng thành công giống gà quý hiếm gắn truyền thuyết "voi chín ngà, gà chín cựa" này. 

Đồng thời, anh Nguyễn Văn Đức còn truyền cảm hứng cho nhiều bà con thay đổi tư duy, từ chăn thả tự nhiên, nhỏ lẻ gà nhiều cựa sang chăn nuôi quy mô hàng hóa theo hướng hữu cơ, đem lại thu nhập cao

Thông qua Huyện đoàn Tân Sơn, anh Đức còn nhờ cầu thủ Hà Đức Chinh - một người con xứ Mường Tân Sơn chính hiệu làm đại sứ thương hiệu của sản phẩm gà chín cựa sau một trận bóng giao lưu. Ngay lập tức, chàng cầu thủ nổi tiếng nhận lời mời và bức ảnh Hà Đức Chinh ôm gà chín cựa ra đời...

Anh Đức cho biết, HTX Gà nhiều cựa Tân Sơn hiện gồm 32 thành viên, sản lượng gà nhiều cựa thương phẩm năm 2023 đạt 1,2 vạn con; năm nay dự kiến sẽ đạt khoảng 3 vạn con.

Theo anh Đức, toàn bộ trang trại gà nhiều cựa được chăm sóc theo hướng hữu cơ với thức ăn chủ yếu là ngô và cám. Bên cạnh gà thương phẩm, HTX Gà nhiều cựa Tân Sơn Phú Thọ còn bán gà giống 1 ngày tuổi với giá 52.000 đồng/con, gà bạch tạng làm cảnh giá 3,5 triệu đồng/con…

Chỉ vào con gà trống hoa mơ chín cựa, anh Đức định giá 30 triệu đồng, còn con trống tía mười cựa thì không định giá. Anh Đức bảo: "Trước đây từng có một con 10 cựa bán 30 triệu đồng, về sau cứ tiếc mãi nên con này anh sẽ không bán vì sợ hết nguồn gen, không có gì để nhân giống".

Anh Đức cũng đang ấp ủ thử nghiệm nuôi gà thảo dược, gà vi sinh, gà thuận tự nhiên và dự tính chế biến sâu gà đóng hộp với hạt sen, với tổ yến để bồi bổ sức khỏe.

Ông Hoàng Văn Lượng (xã Tân Phú, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ) - Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cũng tham gia vào HTX Gà nhiều cựa Tân Sơn Phú Thọ từ năm 2022.

Ông Lượng cho biết: "Gà giống nhiều cựa được HTX cung cấp, hướng dẫn chăn nuôi theo hướng hữu cơ. Sau khi nhận gà giống về nuôi, tự tay tôi tiêm phòng, chăm sóc đàn gà quý. Gà giống được cho ăn bằng cám công nghiệp đến 2 tháng tuổi rồi thay bằng thức ăn trộn gồm thân chuối, cám gạo, bỗng rượu, cho uống nước lá ổi, lá quế để phòng bệnh".

Mỗi năm, ông Lượng nuôi 4 lứa gối nhau, mỗi lứa 200 con, trung bình sau 6 tháng gà trống đạt 2-2,5kg/con, gà mái 1,5-2kg/con. Năm 2023, gia đình ông xuất bán gà nhiều cựa gia bình quân 170.000 đồng/kg, trong khi gà thường chỉ được 120.000 đồng/kg.

Quảng bá du lịch địa phương gắn với gà nhiều cựa quý hiếm

Hiện nay, để nhân rộng giống gà quý, anh Nguyễn Văn Đức đang liên kết với các hộ dân trong khu vực, mở rộng quy mô chăn nuôi; thực hiện cung cấp gà nhiều cựa giống, hướng dẫn, chuyển giao kỹ thuật chăn nuôi và bao tiêu đầu ra gà thương phẩm cho bà con. Cùng với đó, anh Đức còn lập trang thông tin điện tử, mở các kênh bán hàng trên mạng xã hội để quảng bá, bán gà nhiều cựa đến khách hàng mọi miền Tổ quốc.

Từ nhiều năm nay, huyện Tân Sơn đã triển khai đồng bộ các giải pháp để bảo tồn, phát triển giống gà nhiều cựa. Trong đó, huyện Tân Sơn tập trung hỗ trợ chính sách; xây dựng thương hiệu; liên kết, quảng bá và mở rộng thị trường tiêu thụ…

Đặc biệt, năm 2016, huyện Tân Sơn triển khai dự án tạo lập, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể "Gà nhiều cựa Tân Sơn" và được UBND tỉnh Phú Thọ phê duyệt. Sau hai năm triển khai, năm 2018, "Gà nhiều cựa Tân Sơn" được Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận.

Ông Nguyễn Xuân Toản – Chủ tịch UBND huyện Tân Sơn cho biết, hiện toàn huyện có khoảng 30 vạn con gà nhiều cựa. Trong đó có khoảng gần 20 hộ nuôi tập trung từ 300 con trở lên, còn lại hàng trăm hộ nuôi xen với gà thả vườn, tập trung tại các xã Tân Phú, Xuân Đài, Kiệt Sơn, Minh Đài, Xuân Đài...

Năm 2023, huyện Tân Sơn tiếp tục hỗ trợ 30% chi phí giống và thức ăn ban đầu, tăng số hộ tham gia nuôi gà nhiều cựa tập trung. Huyện Tân Sơn cũng tranh thủ nguồn vốn các chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, đề nghị ngân sách tỉnh hỗ trợ để nhân rộng mô hình trong cộng đồng gắn với chuyển giao, ứng dụng công nghệ thụ tinh nhân tạo trên gà, giúp nhân giống nhanh, giảm giá thành...

Đáng chú ý, công tác truyền thông, xây dựng hình ảnh quảng bá cho gà nhiều cựa Tân Sơn được huyện rất quan tâm. Theo đó, năm 2022, Huyện Đoàn Tân Sơn phối hợp với Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện công bố cầu thủ bóng đá Hà Đức Chinh làm đại sứ thương hiệu "Gà nhiều cựa Tân Sơn".

"Việc triển khai đồng bộ giải pháp bảo tồn và phát triển mô hình chăn nuôi gà nhiều cựa theo quy mô hàng hóa đã đem lại những thành công, hiệu quả rõ rệt. Đồng thời mang đến những tín hiệu tích cực trong thay đổi tư duy của người dân trong phát triển kinh tế gia đình hướng hàng hóa, nâng cao thu nhập từ mô hình gà nhiều cựa" - ông Nguyễn Xuân Toản nhấn mạnh.

×