Thời Tam Quốc, dưới sự lãnh đạo của Lưu Bị, Thục Hán từng có thời kỳ phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, sau khi Lưu Bị qua đời, vận mệnh Thục Hán dần suy yếu. Gia Cát Lượng với tư cách là đại thần tin cậy của Lưu Bị, đã dốc hết sức lực để bảo vệ Thục Hán. Thế nhưng, theo cách sử dụng nhân tài của ông lại gây nhiều tranh cãi, đặc biệt là việc giết oan hai vị tướng tài Lưu Phong và Mã Tắc, khiến hậu thế bàn luận không ngớt.

Nhiều người đặt ra câu hỏi, nếu Lưu Phong hoặc Mã Tắc còn sống, liệu vận mệnh Thục Hán có thay đổi, thậm chí thống nhất Tam Quốc hay không?

2 tướng tài Thục Hán mà Gia Cát Lượng không nên giết

Lưu Phong: Vị tướng có tài năng và lòng dũng cảm

Lưu Phong là con nuôi của Lưu Bị, trên danh nghĩa là được nhận nuôi, nhưng thân phận của ông lại khá tế nhị. Lưu Bị nhận Lưu Phong làm con nuôi là vì muốn mượn sức mạnh của ông, biến ông thành binh lực của mình, xông pha trận mạc.

Tuy nhiên, Lưu Phong không phải là nhân vật tầm thường. Ông nổi tiếng từ khi còn trẻ, do tính cách cương trực, võ nghệ cao cường, trên chiến trường xông pha chiến trận, từng được coi là mãnh tướng của Thục Hán, được binh lính và dân chúng ủng hộ.

Dưới trướng Lưu Bị, Lưu Phong ban đầu được giao trọng trách trấn giữ Thượng Dung, một vùng đất quan trọng. Thượng Dung là căn cứ quân sự then chốt của Thục Hán để chống lại Đông Ngô và Tào Ngụy, tầm quan trọng của nó là điều không cần bàn cãi. Tuy nhiên, sự thể hiện mạnh mẽ của Lưu Phong cũng khiến nhiều đại thần lo lắng, đặc biệt là khi quyền lực nội bộ Thục Hán dần ổn định và Lưu Bị có con trai ruột là Lưu Thiện, sự tồn tại của Lưu Phong dường như trở nên "không còn phù hợp".

Trong thời đại loạn lạc ấy, người chủ đối với thuộc hạ có năng lực luôn mang tâm trạng mâu thuẫn, một mặt mong muốn họ có thể tận dụng được, mặt khác lại lo lắng bị phản lại.

Khi đó, sự cai trị của Lưu Phong ở Thượng Dung có thể nói là rất có uy nghiêm và được lòng dân. Là một vị thống soái lấy võ lực làm trọng, ông tính tình cương trực, xử sự quyết đoán, gặp việc thẳng thắn không dây dưa. Dưới sự nhòm ngó của Đông Ngô, Lưu Bị đã trao cho Lưu Phong quyền lực rất lớn, mong ông có thể giữ vững Thượng Dung, trọng trấn biên cương vô cùng quan trọng đối với Thục Hán.

Thế nhưng, sau khi Quan Vũ bại trận ở Mạch Thành, đối mặt với áp lực từ cha nuôi Lưu Bị và Đông Ngô, Lưu Phong đã lựa chọn im lặng, không đến cứu viện. Lưu Bị vì vậy mà mất đi người anh em Quan Vũ, cũng hoàn toàn mất Kinh Châu. Có thể tưởng tượng, Lưu Bị khi đó đau lòng và thất vọng đến nhường nào, ngay cả Gia Cát Lượng cũng không thể xoay chuyển được tình thế, cuối cùng khiến Lưu Bị lạnh nhạt với người con nuôi này.

Lúc này, Lưu Phong vẫn chưa hoàn toàn nhận thức được tai họa mình sắp phải đối mặt. Khi ông đầy tự tin trở về nước Thục, muốn dựa vào chiến công để được tha thứ, thì điều chờ đợi ông lại là sự thật tàn khốc: Lưu Bị đã mất niềm tin vào ông. Gia Cát Lượng nhận thấy Lưu Phong có thể ảnh hưởng đến địa vị của Lưu Thiện nên đã khuyên Lưu Bị loại bỏ "mối họa ngầm" này. Tam Quốc Chí có ghi chép: "Lưu Phong tính cách cương trực, đến khi bị cô lập ở Thượng Dung, không biết quyền biến, tự chuốc lấy diệt vong". Chính vì tính cách cương trực của mình, ông bị gán cho tội danh "không biết cách thích ứng với sự thay đổi", cuối cùng khó tránh khỏi cái chết.

Khoảnh khắc Lưu Phong bị xử tử, rất nhiều người dân Thục Hán đều cảm thấy tiếc nuối. Binh lính trong doanh trại thì thầm bàn tán, tuy không dám nói thẳng nhưng trong lòng vẫn không cam tâm với kết cục của Lưu Phong. Nếu ông còn sống, có lẽ trong những cuộc giao tranh giữa Thục và Ngụy sau này, sự dũng mãnh của Lưu Phong có thể giúp Thục Hán chiếm được nhiều lợi thế hơn.

Về phần Lưu Bị, ông cũng không khỏi hối hận, dù sao ban đầu ông chỉ vì đề phòng bị phản lại nhưng việc mất Lưu Phong cũng khiến Thục Hán mất đi một trụ cột quan trọng cho việc Bắc phạt.

Cái chết của Lưu Phong không chỉ là tổn thất của Thục Hán mà còn là một bi kịch. Khi còn sống, ông đã lập được nhiều công lao cho Thục Hán, là một vị tướng dũng cảm không thể thiếu. Thế nhưng, vào thời khắc sinh tử, Lưu Bị cuối cùng lại chọn từ bỏ người con trai này. Cái chết của ông khiến hậu nhân phải tiếc nuối, nếu ông được sống, liệu Thục Hán có thêm hy vọng cho sự hưng thịnh không?

Mã Tắc - Nhà quân sự tài năng nhưng bạc mệnh

Mã Tắc xuất thân từ Kinh Châu, là em trai của Mã Lương, một trong Tứ đại tài tử Kinh Châu, từ nhỏ đã có tài năng hơn người. Trong quá trình Lưu Bị vào Thục, anh em Mã Tắc cùng gia nhập, Mã Lương ra sức bày mưu tính kế cho Lưu Bị, còn Mã Tắc dưới trướng Khổng Minh cũng được trọng dụng. Sử sách đánh giá rất cao về Mã Tắc, Tam Quốc Chí có viết: "Mã Tắc tài năng hơn người, thích bàn luận quân kế".

Trước khi mất, Lưu Bị từng dặn dò Gia Cát Lượng đừng quá tin tưởng Mã Tắc, nhưng Khổng Minh không nghe theo, vẫn trọng dụng Mã Tắc, để ông đảm nhiệm các chức vụ quan trọng.

Tài năng của Mã Tắc quả thực rất đáng kinh ngạc. Ông không chỉ tinh thông binh pháp mà còn có kiến giải độc đáo về chiến lược. Lý luận "đánh vào tâm không đánh vào thành" của ông từng được Gia Cát Lượng áp dụng, đạt được hiệu quả rõ rệt trong cuộc Nam chinh Mạnh Hoạch.

Thời điểm đó, Mã Tắc khí thế ngút trời, trẻ trung và tự tin, trò chuyện rất ăn ý với Gia Cát Lượng, tài năng bộc lộ hết. Khổng Minh không tiếc lời khen ngợi ông, thậm chí có ý định để Mã Tắc trở thành người kế nhiệm của mình. Tuy nhiên, tài năng trên lý thuyết tuy quan trọng nhưng trên chiến trường chưa chắc đã áp dụng được. Sự tự tin của Mã Tắc dần dần biến thành tự phụ, chính tính cách này cuối cùng đã dẫn đến thất bại của ông.

Trận chiến ở Nhai Đình, Gia Cát Lượng đặt rất nhiều kỳ vọng vào Mã Tắc, giao cho ông trọng trách. Tuy nhiên, Mã Tắc lại chọn cách đi ngược lại với sự sắp xếp của Khổng Minh, đóng quân trên vùng núi không có nước, bỏ qua lẽ thường của binh gia, phạm phải sai lầm chết người.

Khi đó có một vị tướng khuyên ông: "Tướng quân không nên khinh địch, trên núi tuy cao nhưng không có nguồn nước, nếu địch cắt nước, chúng ta sẽ không có chỗ dựa". Thế nhưng Mã Tắc lại tự tin đáp: "Không cần lo lắng, địch tự nhiên sẽ rút lui". Chính sự tự tin mù quáng này đã khiến Mã Tắc cuối cùng đại bại, quân Thục bị quân Ngụy của Trương Cáp đánh tan, tổn thất nặng nề.

Thất bại của Mã Tắc khiến kế hoạch Bắc phạt của Thục Hán bị trì hoãn, Gia Cát Lượng tức giận vô cùng nhưng đành phải "xử tử Mã Tắc trong nước mắt". Đối với người học trò đắc ý mà ông luôn coi trọng này, trong lòng Gia Cát Lượng trăm mối cảm xúc.

Theo ghi chép của Tư trị thông giám: "Gia Cát Lượng trái ý mọi người, cất nhắc Mã Tắc làm tướng, tự trách mình hối hận". Trong trận chiến quyết định này, thất bại thảm hại của Mã Tắc không chỉ khiến quân Thục mất đi trọng trấn Nhai Đình, mà còn khiến chiến lược Bắc phạt của Khổng Minh gặp trở ngại. Thục Hán đã mất đi một cơ hội có thể chống lại Tào Ngụy, thất bại này gần như đã định sẵn Thục Hán khó có thể vực dậy sau đó.

Tin Mã Tắc bị chém truyền khắp thành Đô, kinh đô của Thục Hán, rất nhiều người tiếc nuối cho cái chết của vị tướng tài này, thậm chí có người cảm thán: "Nếu có thể được tôi luyện nhiều hơn, nhất định có thể lập đại công cho Thục Hán".

Trong triều đình Thục Hán, cái chết của Mã Tắc cũng mang đến một bầu không khí im lặng, Gia Cát Lượng biết rõ mình cương quyết dùng người mới dẫn đến kết quả này. Trong lòng ông không khỏi dấy lên một tia hối hận, nếu Mã Tắc có cơ hội tích lũy kinh nghiệm trong những trận chiến nhỏ, có lẽ bi kịch này đã có thể tránh được. Tuy nhiên, lịch sử không có chữ "nếu", cái chết của Mã Tắc đã viết nên một trang sử đầy tiếc nuối cho lịch sử Thục Hán.

Sau khi Mã Tắc chết, Thục Hán mất đi một nhà quân sự đầy tiềm năng. Đối với Thục Hán, thất bại của Mã Tắc không chỉ là thất bại của một trận chiến, mà còn là tổn thất cho việc tiếp tục chống lại Ngụy quốc trong tương lai. Khổng Minh cũng từ đó thay đổi thái độ dùng người, bắt đầu thận trọng hơn, không còn dễ dàng tin tưởng những nhà lý luận chỉ giỏi nói suông. Cái chết của Mã Tắc khiến ông hiểu ra rằng, mỗi một quyết sách trong quân đội, không chỉ liên quan đến sự sống chết của cá nhân, mà còn là vận mệnh của cả Thục Hán.

Cái chết của hai vị tướng đã tạo ra ảnh hưởng sâu rộng đến Thục Hán

Năng lực của Lưu Phong và Mã Tắc là điều không cần bàn cãi, một người trên chiến trường xông pha trận mạc, oai phong lẫm liệt, người kia tài trí hơn người, giỏi bày mưu tính kế. Nếu Lưu Phong còn sống, Thục Hán nhất định có thể giành được lợi thế lớn hơn khi đối đầu trực diện với quân Ngụy.

Sử sách ghi lại "Lưu Phong dũng cảm vô song, dũng mãnh hơn người", nếu Lưu Phong dẫn quân trấn giữ Kinh Châu, mảnh đất chiến lược này sẽ không rơi vào tay Đông Ngô, Thục Hán cũng sẽ không vì vậy mà mất đi một cứ điểm quan trọng.

Những lần Bắc phạt sau này của Khổng Minh luôn gặp trở ngại, nếu có võ tướng như Lưu Phong xông pha trận mạc, thì sẽ không đến nỗi liên tục thất bại trong những cuộc giao tranh trực diện, thậm chí có thể giành được những cứ điểm chiến lược thuận lợi hơn cho Thục Hán. Có thể nói, cái chết của Lưu Phong không chỉ làm suy yếu lực lượng quân sự của Thục Hán, mà còn khiến nội bộ Thục Hán dao động về quyết sách dùng người, vì vậy Bắc phạt của Khổng Minh đã gặp phải trở lực rất lớn.

Tài trí của Mã Tắc không phải là lời nói quá, mưu kế "tâm công vi thượng" của ông nếu được thực hiện hiệu quả, sẽ có lợi thế cực lớn trong việc nắm bắt tâm lý chiến của đối phương. Đối với Thục Hán, thất bại trong trận Nhai Đình không chỉ là mất đi một cứ điểm, mà còn là đòn giáng mạnh vào niềm tin Bắc phạt. Binh lính trên chiến tuyến Bắc phạt, sau khi Nhai Đình thất thủ, đều nản lòng thoái chí, dần dần nảy sinh nghi ngờ về năng lực chỉ huy của Khổng Minh, sức mạnh đoàn kết vốn có của Thục Hán dần tan rã.

Cái chết của Mã Tắc, tượng trưng cho việc Thục Hán mất đi một chiến lược dám nghĩ dám làm, Khổng Minh vì thất bại này mà trở nên thận trọng hơn, không còn dễ dàng tin tưởng người khác, dẫn đến các hành động quân sự sau này của Thục Hán dần trở nên bảo thủ.

Đúng như câu nói "nhân vô thập toàn", những lựa chọn của Gia Cát Lượng đầy khó khăn, cuối cùng vẫn không thể xoay chuyển vận mệnh của Thục Hán. Hậu nhân có thể thở dài tiếc nuối, nhưng cũng nên hiểu rằng trong thời đại loạn lạc đó, đằng sau những quyết sách này là sự cân nhắc và bất lực.

×