Địa giới hành chính tỉnh Hải Dương trong lịch sử: Kéo dài ra tận biển, bao gồm một số huyện của TP.Hải Phòng ngày nay

Theo thông tin từ Cổng Thông tin điện tử tỉnh Hải Dương, Hải Dương là vùng đất được hình thành trong thời đồ đá. Cùng với những biến thiên, thăng trầm của lịch sử, vùng đất này cũng có những thay đổi về tên gọi, địa giới hành chính. 

Tỉnh Hải Dương chính thức được thành lập năm 1831, khi đó còn có tên gọi là tỉnh Ðông, bao gồm 3 phủ. Phủ Thượng Hồng có các huyện: Ðường Hào, Dương Yên, Cẩm Giàng, Thanh Miện, Tứ Kỳ, Vĩnh Bảo. 

Phủ Nam Sách có các huyện: Nam Sách, Chí Linh, Thanh Hà, Tiên Lãng. Phủ Kinh Môn có các huyện: Giáp Sơn, Ðông Triều, Thuỷ Ðường, An Lão, Nghi Dương, Kim Thành, An Dương.

Thời phong kiến (trước năm 1887), Hải Dương là một miền đất rộng lớn, phía tây đến Bần Yên Nhân, Đạo Khê - bên cầu Lực Điền (thuộc Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên), phía Đông kéo đến vùng biển An Dương (nay thuộc TP.Hải Phòng), phía bắc từ Trạm Điền xuống núi Tam Ban, Yên Tử (nay thuộc tỉnh Quảng Ninh), phía nam đến Tứ Kỳ, Vĩnh Bảo.

Năm 1887, huyện An Dương, An Lão và một phần đất của huyện Thuỷ Ðường được tách ra, thành lập tỉnh Hải Phòng.

Năm 1889, cắt toàn bộ huyện Thuỷ Ðường và năm 1893 cắt tiếp huyện Tiên Lãng cùng một phần đất huyện Kim Thành, Kinh Môn về Hải Phòng.

Như vậy, trong lịch sử, đất Hải Dương từng kéo dài tới biển, sau đó mới tách một số vùng, lập thành tỉnh Hải Phòng (nay là TP.Hải Phòng). 

Tháng 3/1968, theo Nghị quyết số 504/NQ-TVQH của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, tỉnh Hải Dương hợp nhất với tỉnh Hưng Yên thành tỉnh Hải Hưng. 

Toàn tỉnh lúc này có 20 huyện và 2 thị xã, tỉnh lỵ là thị xã Hải Dương. Đến tháng 1/1997, tỉnh Hải Hưng tách ra thành 2 tỉnh Hải Dương và Hưng Yên.

Hải Dương hôm nay là một tỉnh năng động, phát triển. Năm 2024, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Hải Dương có bước đột phá, ước đạt 28.813 tỷ đồng, tăng 46,7% so với dự toán. 

Trong đó, tổng kim ngạch xuất khẩu ước đạt 10,3 tỷ USD, tăng 8,6%; tổng kim ngạch nhập khẩu ước 8,3 tỷ USD, tăng 10,4% so với năm 2023.

Đáng chú ý, giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản năm 2024 toàn tỉnh Hải Dương ước đạt gần 22.940 tỷ đồng, đạt 99,3% kế hoạch năm, tăng 1,9% so với năm 2023. 

Hết năm 2024 toàn tỉnh sẽ có khoảng 77 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 32 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, đạt tỷ lệ 18%, vượt 16,8% so với mục tiêu đã đề ra.

Hải Phòng - vùng đất cổ

Theo Cổng cơ sở dữ liệu thông tin kinh tế - xã hội TP.Hải Phòng, Hải Phòng là vùng đất cổ đã nổi tiếng trong lịch sử khi nữ tướng Lê Chân khai phá lập nên trang An Biên ở đây, và được gắn với các cái tên Hải tần phòng thủ.

Thời kỳ độc lập tự chủ của các triều đại phong kiến Việt Nam, vùng này lại nổi tiếng với các chiến thắng trên sông Bạch Đằng: trận Bạch Đằng, 938 của Ngô Quyền, trận Bạch Đằng, 981 của Lê Hoàn, trận Bạch Đằng, 1288 của Trần Hưng Đạo. Đến triều đại nhà Hậu Lê (giai đoạn Lê sơ), vùng này nằm trong xứ Hải Dương (là miền cực đông duyên hải của xứ này).

Tới nhà Mạc vì đây là quê hương của nhà Mạc nên vùng này được chú ý xây dựng thành kinh đô thứ hai gọi là Dương Kinh. Sau đó, từ nhà Lê trung hưng đến nhà Nguyễn vùng này đều thuộc trấn Hải Dương và sau này là tỉnh Hải Dương (1831).

Năm 1870 - 1873, Bùi Viện, được sự tiến cử với vua Tự Đức của Doanh điền sứ Doãn Khuê, đã thực hiện việc xây dựng một bến cảng bên cửa sông Cấm mang tên Ninh Hải và một căn cứ phòng ngự bờ biển ở liền kế bên, gọi là nha Hải phòng sứ.

Khi Pháp đánh chiến Bắc Kỳ lần thứ nhất năm 1873-1874, nhà Nguyễn phải ký hòa ước Giáp Tuất, trong đó quy định nhà Nguyễn phải mở cửa thông thương các cảng Ninh Hải (Hải Phòng) thuộc tỉnh Hải Dương và Thị Nại tỉnh Bình Định, để đổi lấy việc Pháp rút quân khỏi Bắc Kỳ. Sau đó tại cảng Ninh Hải, nhà Nguyễn và Pháp lập nên một cơ quan thuế vụ chung, quản lý việc thương mại ở vùng cảng này gọi là Hải Dương thương chính quan phòng.

Năm 1887, người Pháp cho thành lập tỉnh Hải Phòng, trên cơ sở tách vùng lân cận cảng Ninh Hải ra từ tỉnh Hải Dương. 

Ngày nay, Hải Phòng là một thành phố phát triển mạnh mẽ. Năm 2024, Hải Phòng tiếp tục lọt vào danh sách Câu lạc bộ thu ngân sách trên 100.000 nghìn tỷ đồng. Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn Thành phố ước đạt hơn 109 nghìn tỷ đồng, vượt kế hoạch, đạt 111,8% dự toán Trung ương giao. 

Tốc độ tăng GRDP năm 2024 ước đạt 11%, là địa phương có năm thứ 10 liên tiếp đạt tăng trưởng ở mức 2 con số. Tốc độ tăng trưởng này thể hiện sự phát triển bền vững của Thành phố và vai trò động lực tăng trưởng của vùng đồng bằng sông Hồng. Trong đó, khu vực công nghiệp - xây dựng dự kiến đạt 13,8%, cao hơn mục tiêu (13,3-13,75%) cho thấy ngành công nghiệp tiếp tục phục hồi và phát triển ổn định, giữa vai trò động lực chính trong nền kinh tế.

Năm 2024, xuất nhập khẩu là một trong những điểm sáng của thành phố Hải Phòng. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt 33,25 tỷ USD, tăng 9,5% so với năm 2023 và đạt 100,77% kế hoạch năm; tổng kim ngạch xuất khẩu ước đạt 25,75 tỷ đô la Mỹ, tăng 4,6% so với năm 2023. 

×