Nghề cổ hơn 1.000 năm tuổi ở Hải Phòng, nông dân nay vẫn làm, "nhận lương" cao 25-30 triệu/tháng

Một trưa cuối tháng 7/2025, chúng tôi tìm về làng nghề làm bánh đa Lạng Côn ở xã Kiến Minh, Tp Hải Phòng (trước thời điểm sáp nhập tỉnh Hải Dương, Hải Phòng, xã Kiến Minh là một xã của huyện Kiến Thụy, Tp Hải Phòng cũ). Tranh thủ trời nắng, các hộ làm nghề đưa những mẻ bánh đa mới hấp chín ra phơi khô.

Theo các hộ dân nơi đây, làng nghề bánh đa Lạng Côn có lịch sử hình thành từ hàng ngàn năm trước.

Tương truyền, vào thế kỷ 10, khi binh lính ra trận bị thiếu lương thực, ông Chu Xích Công đã dạy người làng Lạng Côn cách làm bánh đa nướng để binh lính thuận tiện đem theo. Trải qua bao biến động thăng trầm, làng nghề vẫn giữ được vẻ đẹp mộc mạc, truyền thống với hình ảnh những phên bánh đa trải khắp các ngõ nhỏ, sân nhà.

Sau này, người làng Lạng Côn giữ nghề và truyền lại đến ngày nay. Từ “lương khô” dành cho binh lính ra trận, bánh đa nướng Lạng Côn trở thành món ăn vặt được ưa chuộng trong và ngoài xã Kiến Minh, Tp Hải Phòng.

Người dân phơi bánh đa ở làng Lạng Côn, xã Kiến Minh, Tp Hải Phòng đã hơn 1,000 năm tuổi. Ảnh ND.

Bánh đa Lạng Côn được làm từ những nguyên liệu đơn giản như gạo ngon, đường trầm, gừng, mè (vừng), gấc… nhưng lại đậm đà hương vị riêng biệt. Muốn bánh ngon phải đảm bảo được các yếu tố cơ bản như gạo phải chuẩn, bột phải mịn, đủ nhiệt độ; người làm bánh phải làm việc cẩn thận, tỷ mỷ…

Gạo sau khi được ngâm kỹ sẽ được xay nhuyễn thành bột mịn, sau đó tráng bằng máy để tạo thành từng lớp bánh mỏng đều, mềm dẻo. Bánh sau khi tráng được hấp chín, gỡ ra và trải lên phên để phơi dưới nắng.

Để có thể cho ra lò những phiên bánh đa vào buổi sáng sớm người làm bánh phải thức dậy từ 2 giờ sáng để chuẩn bị xay bột, tráng bánh làm liên tục đến 9-10h trưa. Công đoạn phơi bánh là khó khăn và vất vả nhất vì phải phụ thuộc vào thời tiết nhiệt độ, nắng, mưa, nếu không cẩn thận bánh sẽ bị nứt, mốc, phải bỏ đi.

Nếu trời nắng tốt, sau 20-30 phút bánh sẽ được lật và phơi thêm vài tiếng là có thể sử dụng. Bánh đa khi chín có màu vàng ruộm, thơm mùi gạo quyện với vị gừng, mè rang và chút béo bùi của gấc.

Khi nướng lên, bánh giòn rụm, thơm phức, ăn cùng bún chả, lẩu hay chan nước dùng đều rất ngon miệng. Những chiếc bánh đa sau khi được phơi khô sẽ được đóng gói để thương lái đến thu mua giao đi khắp nơi. Giá mỗi chiếc bánh là 2.000 đồng/cái.

Nét đặc trưng cuả bánh đa Lạng Côn, xã Kiến Minh, Tp Hải Phòng là được quạt tay trên than hoa chứ không nướng bằng máy để bánh giòn và giữ nguyên được mùi thơm đặc trưng của bánh. Ảnh ND.

Trao đổi với PV Báo Dân Việt điện tử, anh Phạm Văn Phác một người theo nghề làm bánh đa ở Lạng Côn trên 20 năm cho biết, nhà anh đã ba đời làm nghề bánh đa.

Nét đặc trưng của bánh đa Lạng Côn là được quạt tay trên than hoa chứ không nướng bằng máy để bánh giòn và giữ nguyên được mùi thơm đặc trưng của bánh.

Anh Phạm Văn Phác cũng cho biết thêm, trước kia, người dân chủ yếu làm bánh đa thủ công bằng tay rất vất vả mỗi ngày chỉ được vài trăm cái bánh.

Nhưng những năm gần đây việc làm bánh đã được thay thế bằng máy trộn, máy tráng… một hộ tráng được trên 4000 bánh một ngày nên cũng phần nào giúp cho người dân đỡ vất vả, giảm sức lao động và năng suất cũng được tăng lên đáng kể.

“Làng nghề không chỉ mang lại thu nhập ổn định từ 25-30 triệu đồng/tháng cho mỗi hộ mà còn góp phần tạo việc làm, nâng cao đời sống người dân trong làng”, anh Phạm Văn Phác cho biết.

Thông tin với PV Dân Việt, anh Hoàng Văn Lượng cho biết, để làm bánh đa phải dậy từ lúc 2 – 3 h sáng, tráng bánh liên tục đến 9 – 10 h trưa, sau đó đưa bánh ra phơi. Nếu trời nắng to, chỉ khoảng 4 tiếng là bánh khô. Còn trời mưa, phải đưa bánh đi sấy.

“Khi tráng tay, mỗi ngày gia đình tôi chỉ làm được khoảng 500 – 600 chiếc bánh. Từ khi chuyển sang tráng máy, vợ chồng tôi thuê thêm người làm, mỗi ngày có thể tráng được 5.500 – 6.000 chiếc bánh”, anh Lượng thông tin.

Được biết, ngoài các gia đình sản xuất bánh đa, nhiều hộ ở thôn Lạng Côn làm dịch vụ thu mua rồi giao tới các cửa hàng, đại lý hoặc nướng bánh theo đặt hàng của người mua.

Nghề làm bánh đa đem lại đời sống ấm no cho nhiều gia đình ở địa phương. Nhiều hộ làm nghề có mức thu nhập hơn 25 đến 30 triệu đồng/hộ/tháng.

Năm 2014, làng nghề bánh đa Lạng Côn được Cục Sở hữu trí tuệ thuộc Bộ khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu làng nghề.

Hiện nay, làng chỉ còn khoảng 28 hộ giữ được nghề, với tinh thần gìn giữ và tự hào về di sản ông cha để lại. Mỗi ngày, cả làng cho ra thị trường hàng vạn chiếc bánh đa, phục vụ nhu cầu của địa phương và các tỉnh thành khác.

Để phát triển làng nghề bánh đa Lạng Côn, cán bộ khuyến nông Hải Phòng, Hội Nông dân và các hộ sản xuất còn tổ chức các hoạt động trải nghiệm làng nghề cho du khách, đặc biệt là học sinh các trường trong và ngoài thành phố.

Thông qua các chương trình trải nghiệm, du khách – nhất là các bạn nhỏ – sẽ được tận tay tham gia vào từng công đoạn của quy trình làm bánh đa truyền thống như học cách xay gạo thành bột và pha chế bột theo đúng tỷ lệ truyền thống...

Học sinh, du khách được trải nghiệm công đoạn tráng bánh nóng hổi trên khuôn tròn bằng vải lụa; Gỡ bánh ra phên, đem ra sân phơi nắng; Lật bánh, đóng gói và thưởng thức thành phẩm do chính tay mình làm ra.

Không chỉ mang đến niềm vui và sự hứng khởi, hoạt động này còn giúp các em hiểu thêm về giá trị của lao động thủ công, trân trọng nghề truyền thống và khơi dậy lòng tự hào về quê hương.

×