Nghệ sĩ Ưu tú mang hàm Đại tá từng “khuynh đảo màn ảnh” kể về thời làm phim nhựa đầy gian khổ cách đây 50 năm

"Bài ca ra trận" từng đạt Giải Bông sen Bạc tại LHP Việt Nam năm 1975

Tuần này, chương trình “Cine 7 - Ký ức phim Việt” ngoài phát sóng lại bộ phim này còn gặp gỡ và trò chuyện với Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Loan (vai diễn Lê) để sống lại những năm tháng lịch sử hào hùng đó trong tác phẩm điện ảnh “Bài ca ra trận”.

Chương trình sẽ phát sóng vào 21h10 tngày 19/07 trên VTV3 và ứng dụng VTV Go - Đài Truyền hình Việt Nam.

Lấy đề tài chiến tranh, bộ phim "Bài ca ra trận" đã truyền tải câu chuyện về lòng yêu nước và nghị lực phi thường của thế hệ thanh niên trong những năm tháng chống Mỹ cứu nước dưới góc nhìn lãng mạn của cố đạo diễn Trần Đắc.

Lý tưởng “sống - chiến đấu - hy sinh” cùng nỗ lực sống đẹp, sống có ích của những người trẻ tuổi thời bấy giờ đã nuôi dưỡng sức sống của bộ phim trong lòng công chúng suốt hơn nửa thế kỷ qua.

Phim "Bài ca ra trận” xoay quanh một chiến sĩ trẻ là Nam (do Nghệ sĩ Ưu tú Dũng Nhi đóng) - một chiến sĩ trẻ dũng cảm được đưa từ chiến trường về quân y viện, đang phải đối mặt với thử thách nghiệt ngã khi đôi mắt không còn nhìn thấy ánh sáng, chỉ nghe được tiếng kêu đau đớn của các thương binh nặng xung quanh suốt ngày đêm.

Tưởng chừng như lý tưởng chiến đấu vì Tổ quốc phải gác lại nhưng những hồi ức trong sáng cùng sự chăm sóc tận tình của cô y tá xinh đẹp Mai (do Nghệ sĩ Nhân dân Như Quỳnh đóng) đã khơi dậy ngọn lửa ý chí trong người chiến sĩ trẻ, giúp anh vượt qua cú sốc tinh thần và cả những vết thương do chiến tranh để lại trên cơ thể để tiếp tục thực hiện lý tưởng của mình.

Bên cạnh đó, phim cũng khắc hoạ rõ nét về một thế hệ trẻ mong muốn bước ra thế giới, lĩnh hội những kiến thức mới để quay trở lại đóng góp cho quê hương, thông qua vai diễn Lê do Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Loan thủ vai.

Là một bộ phim về chiến tranh, nhưng tâm điểm của “Bài ca ra trận” không nằm ở những trận chiến khốc liệt mà tập trung truyền tải lòng yêu nước, nghị lực phi thường, sức mạnh của tình yêu, niềm tin và nỗ lực sống đẹp, sống có ích của những người trẻ tuổi.

“Bài ca ra trận” đã sử dụng nhiều thủ pháp điện ảnh lần đầu tiên xuất hiện trong phim Việt Nam. Phim giành được Giải Bông sen bạc tại LHP Việt Nam lần thứ III năm 1975.

Ký ức của Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Loan về những ngày làm phim nhựa đầy gian khổ

Trong ký ức của Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Loan, thời gian làm phim nhựa gắn liền với những thử thách về thời tiết, đặc biệt là những cảnh quay ngoài trời.

“Chúng tôi phải phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết. Tạo bối cảnh mưa còn dễ dàng hơn, nhưng nắng thì rất khó kiểm soát, nhất là khi không thể “đuổi mây” để mặt trời xuất hiện đúng lúc nên “ngày nào không có nắng là chúng tôi phải chờ vễu mặt ra”, Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Loan hoài niệm.

Một trong những cảnh quay đặc biệt khiến Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Loan nhớ mãi là cảnh bên dòng sông lúc trời chập choạng tối. Đó là cảnh sử dụng kỹ thuật quay hoàng hôn với sự tương phản màu sắc mạnh mẽ trong khung hình.

Để có được bối cảnh này, ê-kíp lúc đó phải chờ rất lâu, “phải chuẩn bị từ chiều, dàn quân như nào, góc độ ánh sáng ra làm sao để làm cho mảng chân trời hiện lên thật đẹp, dòng sông phải ánh bạc lên”.

Quá trình tập luyện và chuẩn bị kỳ công nhưng diễn lại rất nhanh vì thời gian hoàng hôn ngắn ngủi, không thể quay nhiều lần. Cũng chính từ vai diễn của bộ phim “Bài ca ra trận” mà Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Loan được Nhà hát Kịch Quân đội lúc bấy giờ đánh giá cao và được nhận thêm nhiều vai diễn. Chính bà cũng nhận định rằng, bộ phim đánh dấu sự trưởng thành trong quãng đời làm nghề của mình.

Mặc dù phải đối mặt với điều kiện sản xuất thời điểm bấy giờ vô cùng khó khăn, từ sự phụ thuộc vào thời tiết đến những hạn chế về trang thiết bị, đoàn phim vẫn tạo ra một tác phẩm điện ảnh có sức sống lâu dài, để lại dấu ấn trong nền điện ảnh nước nhà. Những thước phim ấy, dù sản xuất trong gian khó, minh chứng cho tình yêu nghề, sự kiên trì sự tận hiến của những người làm điện ảnh Việt Nam lúc đó.

Trong ký ức của Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Loan, một câu nói đã ăn sâu vào tâm trí thế hệ thanh niên lúc bấy giờ: "Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến đánh quân thù". Bộ phim "Bài ca ra trận" đã khắc họa rõ nét lý tưởng sống cao đẹp của thế hệ thanh niên Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh, khi họ gác bút lên đường ra chiến trận, sống, chiến đấu và hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc.

Tuy nhiên, bộ phim không chỉ thể hiện hình ảnh những chiến sĩ trên chiến trường mà còn khắc họa một bộ phận thế hệ trẻ khác - những học sinh, sinh viên ưu tú không trực tiếp tham gia chiến đấu ở chiến trường, nhưng lại khao khát bước ra thế giới, lĩnh hội tri thức mới để quay về đóng góp cho sự nghiệp đấu tranh bảo vệ vẹn toàn lãnh thổ và chung tay xây dựng phát triển đất nước.

Dù ở trên mặt trận bom đạn hay trên mặt trận tri thức, họ đều là những người trẻ - những chiến sĩ thể hiện tinh thần đoàn kết và khát vọng cống hiến cho quê hương. Chính tinh thần đó đã giúp bộ phim có sức sống cho đến tận ngày nay.

"Bài ca ra trận" đã ra mắt năm 1974, được chiếu ở các rạp chiếu bóng, trường học, và các đơn vị. Công chúng đều đón nhận bộ phim như một sự khích lệ tinh thần. Một phân cảnh đáng nhớ trong bộ phim, khi nhân vật Lê nhận tin chiến thắng qua tivi khi đang học ở nước ngoài, lúc đó phân cảnh được quay tại trường Đại học Bách khoa Hà Nội và có sự tham gia của các diễn viên quần chúng là sinh viên nước ngoài đang theo học tại Việt Nam.

Cảnh quay bạn bè quốc tế ăn mừng tin chiến thắng của Việt Nam trong phim “Bài ca ra trận”

Những người bạn nước ngoài cũng reo vui và chúc mừng chiến thắng, thốt lên những câu chúc mừng và cảm thán bằng cả tiếng mẹ đẻ, tất cả tạo nên một không khí như chiến thắng thực sự. Điều này càng có ý nghĩa hơn khi phim ra mắt trước đại thắng mùa Xuân 1975 chỉ một năm, gợi nhắc đến tinh thần đoàn kết quốc tế và niềm hy vọng vào chiến thắng của Việt Nam.

×