Đình Đại Phùng có gì đặc biệt khi sắp được đón nhận Bằng xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt?

Ngày 10/2, trao đổi với PV Dân Việt, bà Nguyễn Thị Quỳnh Lâm, Trưởng phòng VH&TT huyện Đan Phượng (Hà Nội) cho biết, 15/2 (tức 18 tháng Giêng) tới đây, tại Di tích quốc gia đặc biệt đình Đại Phùng, xã Đan Phượng sẽ diễn ra lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt.

Theo bà Lâm, đình Đại Phùng là một trong những ngôi đình cổ, có quy mô lớn ở Việt Nam. Đình được xây dựng vào nửa cuối thế kỷ XVII. Ngôi đình thờ Đức Thánh Tích Lịch Hoả Quang Thượng đẳng thần và tướng quân Vũ Hùng người có công dẹp giặc dưới thời nhà Trần ở thế kỷ XIV.

Đình Đại Phùng có từ thời vua Trần Nghệ Tông (Hoàng đế thứ 8 nhà Trần, trị vì năm 1370 - 1372). Đình thờ vọng thiên thần Tích Lịch Hỏa Quang (Ánh sáng lửa của tia chớp), tức là Pháp Điện (một trong tứ pháp: pháp vân, pháp vũ, pháp lôi và pháp điện), ngài được cả tổng Phùng xưa tôn thờ thành hoàng (gồm 8 làng: Đại Phùng, Đông Khê, Đoài Khê, Phượng Trì, Tháp Thượng, Thụy Ứng, Thu Quế và Thuận Thượng); và thờ tướng Vũ Hùng (nhân thần) - vị tướng đã có công dẹp giặc đời vua Trần Nghệ Tông.

Ông được nhà Trần truy tặng danh hiệu: Trần triều Trung quân Ngã Bốn, Vũ Hùng Đại Vương. Làng Đại Phùng là nơi ông đã từng đóng quân. Nhớ ơn ông, dân làng lập đền thờ, lấy ngày 18 tháng Giêng âm lịch làm ngày hóa của thành hoàng làng Đại Phùng. Xung quanh đình còn nguyên những tên gọi: Ao Đồn, Nha Môn, Ngõ Phủ, Xóm Cừ…

Bà Lâm thông tin, khu di tích nằm ở trung tâm làng Đại Phùng, trên một khuôn viên rộng hơn 2.500m2 ở vị trí thoáng đẹp, trông theo hướng Tây. Kiến trúc Đình Đại Phùng gồm ba hạng mục chính là tiền tế, đại bái và hậu cung; đầu hồi phía phải là một giếng cổ, nguồn nước đá ong bốn mùa trong xanh.

Đình Đại Phùng là di tích đặc biệt độc đáo ở chỗ toàn bộ cấu kiện nguyên thuỷ được làm bằng gỗ xoan với mái lớn, thân thấp, phù hợp với cả không gian, khí hậu, hoàn cảnh, cho thấy đây là một sáng tạo của cư dân địa phương. Kết cấu ngôi đình theo kiểu "chồng giường - giá chiêng - hạ kẻ" với 6 hàng chân, toàn bộ ngôi đình có 64 cột, đường kính cột lớn nhất trên 0,6m.

"Giá trị lớn nhất ở đình Đại Phùng chính là trang trí kiến trúc còn giữ nguyên giá trị điêu khắc nghệ thuật thế kỷ XVII, các mảng chạm khắc dày đặc với gần 1.000 hoạ tiết có giá trị văn hoá nghệ thuật cao. Nghệ thuật tạo hình ở đình Đại Phùng đạt đến trình độ rất cao hiếm thấy ở nước ta nói chung, thế kỷ XVII nói riêng.

Ở nơi đây, nghệ nhân đã thao diễn kỹ thuật một cách điêu luyện dưới dạng chạm bong, lộng với rất nhiều đề tài và bố cục sống động, phản ánh đời sống xã hội đương thời. Tiêu biểu như hình tượng "Vinh quy bái tổ", "Mả táng hàm rồng", "Tiên tắm đầm sen", "Đấu vật"… các hoạ tiết được chạm khắc hết sức tinh xảo, đậm nét tài hoa của những nghệ nhân", bà Lâm nhấn mạnh. 

Đình Đại Phùng - "kho" bảo tồn và lưu trữ một khối di vật phong phú 

Trưởng phòng VH&TT huyện Đan Phượng nêu rõ, nét đặc biệt có một không hai của ngôi đình này là không một chi tiết nào giống nhau, từ họa tiết kẻ liền bẩy bốn góc, kẻ liền bẩy vì chính, đến các đầu dư đầu duôi, xà thượng, các chồng rường, bát đỡ, câu đầu... đều là những tác phẩm nghệ thuật kiệt tác.

Ngày 9/12/1966, Thủ tướng Phạm Văn Đồng về dự và chỉ đạo Hội nghị Tổng kết công tác cán bộ thủy lợi chuyên toàn miền Bắc do Bộ Thủy Lợi tổ chức tại đình Đại Phùng. Thủ tướng đi thăm di tích, thấy đình Đại Phùng là di sản văn hóa có giá trị đặc biệt, lại đang xuống cấp, Thủ tướng đã đề nghị cấp kinh phí để tu sửa cấp tốc. Đình Đại Phùng cũng là nơi tổ chức Đại hội Đảng bộ huyện Đan Phượng lần thứ X (ngày 23/10/1970), lần thứ XI (ngày 20/4/1973).

Năm 2010, đình Đại Phùng được tu bổ, tôn tạo tổng thể. Một số cột gỗ xoan được thay thế bằng gỗ lim. Các họa tiết đặc biệt quý hiếm của đình Đại Phùng vẫn được bảo tồn nguyên giá trị vốn có. Việc trùng tu đã đảm bảo kỹ thuật tốt, đảm bảo độ bền vững của ngôi đình. Cũng trong năm 2010, đình Đại Phùng được gắn biển Công trình kỷ niệm Đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội.

"Đình Đại Phùng còn là kho bảo tồn và lưu trữ một khối di vật phong phú như long ngai bài vị, bát hương, hương án, y môn, cửa võng, bát bửu, kiệu… cùng một số đồ thờ tự có giá trị có niên đại trải dài từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XIX... Đình Đại Phùng được Bộ Văn hóa, thể thao và Du lịch công nhận xếp hàng Di tích quốc gia năm 1991, được Thủ tướng Chính phủ Việt Nam quyết định và công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 1954/QĐ-TTg ngày 31/12/2019. Đình nổi tiếng được biết đến với nghệ thuật kiến trúc gỗ cổ được coi là kinh điển quý hiếm ở Việt Nam", bà Lâm thông tin.

Lễ hội đình Đại Phùng được tổ chức vào ngày 18 tháng Giêng hàng năm là dịp bày tỏ lòng nhớ ơn các vị tiền nhân có công với làng với nước, cầu cho "nhân khang – vật thịnh" đồng thời thỏa mãn sự giao lưu, sáng tạo làm phong phú đời sống văn hóa của cộng đồng.

Những năm mở hội lớn, làng Đại Phùng mời các làng trong xã như: Đông Khê, Đoài Khê, Phượng Trì… tham gia hội đồng rước. Đoàn rước kiệu của các làng hoành tráng, cờ biển rợp trời, trống chiêng rộn rã. Nam, phụ, lão, ấu đủ các thành phần đoàn thể cùng vào hội. 

Đám rước lớn xuất phát từ sân đình Đại Phùng, đi qua làng Đông Khê, Đoài Khê vượt lên triền đê, vòng qua chùa Tam Giáo rồi trở về tập kết ở sân đình. Khí thế hùng dũng oai nghiêm của đoàn rước mô phỏng cảnh xuất quân lịch sử năm xưa của tướng Vũ Hùng đánh tan giặc rợ Cao, giành lại thanh bình cho đất nước.

Cuộc hội quân quy mô lớn của lễ hội Đại Phùng cũng là sự biểu dương sức mạnh tổng hợp của con người và cảnh vật nơi đây. Đó là hình ảnh của "nhân khang vật thịnh". Lễ và hội ở đình Đại Phùng có sự hòa đồng, trong khi ở trong đình diễn ra các tuần tế trang nghiêm thành kính theo nghi thức cổ truyền, thì ở phía ngoài đình diễn ra rất nhiều trò vui náo nhiệt. Ngày xưa còn có trò: đánh đạp, tổ tôm điếm, leo cầu cần, bắt vịt… Ngày nay vẫn duy trì trò chơi thi đấu cờ người, thi thả chim bồ câu...

×