Ngưỡng mộ ngành lúa gạo Việt Nam, nhiều nước châu Phi mong muốn hợp tác sâu rộng lĩnh vực nông nghiệp

Các nước đối thoại cởi mở về ngành lúa gạo

Tại Đại hội Lúa gạo quốc tế lần thứ 6 – IRC 2023 do IRRI (Viện Nghiên cứu Lúa gạo quốc tế) và Bộ Nông nghiệp Philippines đồng tổ chức, ông Bas Bouman, Giám đốc Nghiên cứu IRRI nhấn mạnh. "Nông nghiệp toàn cầu đang phải đối mặt với những thách thức phức tạp khi phải đảm bảo nhu cầu lương thực, dinh dưỡng, trong khi cùng lúc chịu áp lực gia tăng dân số, mất tài nguyên, biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường".

Ứng phó và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu được coi là thách thức lớn nhất đối với ngành lúa gạo. Hiện nay, thiên tai, hạn hán làm giảm đáng kể lượng gạo dự trữ, khiến nhiều quốc gia phải công bố hạn chế hoặc ngừng xuất khẩu gạo. Việc hạn chế xuất khẩu có khả năng gây mất an ninh lương thực của các quốc gia vốn phụ thuộc vào gạo nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước.

Nguyên Bộ trưởng Bộ NNPTNT Cao Đức Phát, Chủ tịch Hội đồng thành viên IRRI gửi thông điệp tới Đại hội: "Lúa gạo là nguồn lương thực chính của hơn nửa dân số thế giới, đảm bảo nguồn cung, phân phối gạo bền vững, giá cả phải chăng là yếu tố then chốt để duy trì ổn định chính trị xã hội ở nhiều quốc gia. Đồng thời, cải thiện ngành lúa gạo là giải pháp tối ưu để tăng thu nhập, sinh kế của hàng trăm triệu nông dân trồng lúa quy mô nhỏ. Chúng ta đang đối mặt với nhiều thách thức lớn khi biến đổi khí hậu đang tác động tiêu cực tới hệ thống lương thực, thực phẩm toàn cầu. Một tương lai không có nạn đói đòi hỏi nỗ lực tập thể, cần tất cả các quốc gia cùng hợp tác".

Tại phiên thảo luận cấp cao với chủ đề "Xu hướng, chính sách, cơ hội cho ngành lúa gạo toàn cầu" trong khuôn khổ đại hội, bà Shirley Mustafa, đại diện FAO nhấn mạnh tầm quan trọng của trao đổi chính sách đa quốc gia. Trong thời điểm giá gạo xuất khẩu thất thường, không đồng đều trên thị trường quốc tế, bà cho rằng các nhà quản lý cần đối thoại cởi mở về định hướng toàn ngành.

Đại diện Tanzania cho biết, quốc gia này hiện đứng thứ hai sau Madagascar về sản xuất lúa gạo ở Nam Phi. Nhằm mở rộng diện tích đất trồng lúa, Tanzania đang triển khai chiến lược phát triển lúa gạo quốc gia, tập trung định hướng thị trường và đa dạng hóa giống cây trồng. 

Bên cạnh mở rộng xuất khẩu gạo trong khu vực ngành nông nghiệp nước này cũng đang xây dựng hệ thống thủy lợi. Như các quốc gia châu Phi khác, Tanzania vốn phụ thuộc vào nước trời. Nhận thấy hiệu quả của thủy lợi trong phục vụ sản xuất nông nghiệp, Tanzania đang tích cực khuyến khích nông dân áp dụng kỹ thuật tưới tiêu.

Đối với Campuchia, để hiện thực hóa mục tiêu trở thành nước xuất khẩu gạo lớn, quốc gia này hướng tới mạng lưới hợp tác xã - nhà máy xay xát - doanh nghiệp xuất khẩu bền vững. Ngoài ra, tăng cường nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ; sàng lọc, khai thác giống lúa mới, tập trung vào các giống ngắn ngày, chất lượng, có mùi thơm thay cho các giống truyền thống.

Chia sẻ kinh nghiệm quản lý, chính sách Việt Nam, ông Bùi Bá Bổng – nguyên Thứ trưởng Bộ NNPTNT nói: "Việt Nam từng là nước có nền nông nghiệp lạc hậu, đứng sau các "ông lớn" Ấn Độ, Thái Lan. Ngày nay, chúng tôi tự hào về những thành tựu của ngành lúa gạo. Chúng tôi đã giảm 30% hóa chất, 30% phân bón, 30% giá cả đầu vào, nhưng đang đạt lợi nhuận cao nhất từ trước đến nay. Không chỉ thế, thử nghiệm trên 200.000 ha lúa đã thành công giảm 10% phát thải khí metan, và Bộ NNPTNT đang đặt mục tiêu 1 triệu ha lúa phát thải thấp".

Nông nghiệp châu Phi mong muốn hợp tác với Việt Nam

Tại đại hội, qua các phiên thảo luận, nhiều đại biểu đến từ châu Phi thể hiện mong muốn được trao đổi kinh nghiệm, kiến thức với Việt Nam, qua đó chuyển đổi hệ thống lương thực. Vai trò của ngành lúa gạo Việt Nam được khẳng định trên bình diện chung về nghiên cứu khoa học nông nghiệp, trọng tâm là lúa gạo. Hiện tổng lượng gạo xuất khẩu của Ấn Độ và Việt Nam chiếm khoảng 55% thị trường thế giới. Bên cạnh đó, các thành tựu nghiên cứu trong lĩnh vực lúa gạo của Việt Nam được công nhận, rất nhiều đại biểu được mời thuyết trình tại Đại hội.

Một trong những chủ đề được thảo luận sôi nổi là phương thức, hỗ trợ nhằm thúc đẩy sản xuất lúa gạo ở châu Phi, nơi chiếm 60% diện tích canh tác đất nông nghiệp của thế giới nhưng chưa được khai thác hiệu quả. Với tình trạng biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, nhiều quốc gia ngừng xuất khẩu gạo, diện tích đất trồng trọt hiện có ở châu Phi chính là tài nguyên quan trọng để đảm bảo an ninh lương thực.

Đối với ngành lúa gạo châu Phi, sự chuyển đổi của Việt Nam từ quốc gia nhập khẩu gạo thành tự chủ, xuất khẩu gạo chủ lực của thế giới là một điều đáng ngưỡng mộ. Nhiều quốc gia châu Phi bày tỏ quan tâm là tìm hiểu con đường, quá trình chuyển đổi, rút kinh nghiệm và cải thiện những điều Việt Nam còn thiếu.

Các chuyên gia lúa gạo châu Phi nhận định, thay đổi chính sách góp phần quyết định bước tăng trưởng "ngoạn mục" của ngành lúa gạo Việt Nam. Bộ máy quản lý hỗ trợ nông dân ở mức cao nhất, từ gieo trồng, canh tác, sản xuất đến tiếp thị… đã góp phần nâng cao toàn chuỗi giá trị, tạo thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường thế giới.

Tiến sĩ Abdelbagi Ismail, Giám đốc Viện Nghiên cứu Lúa quốc tế - khu vực châu Phi (IRRI-Africa) nhấn mạnh tầm quan trọng về trao đổi, tư vấn chính sách, ông bày tỏ mong muốn Việt Nam hỗ trợ đào tạo nhân lực nông nghiệp châu Phi, qua đó phát triển đội ngũ tiến sĩ, thạc sĩ, khuyến nông, kỹ thuật viên dày dặn, nhiều kinh nghiệm. 

Ngoài ra, các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội mở rộng hoạt động kinh doanh ở châu Phi trên cơ sở đôi bên cùng có lợi, nhập khẩu máy móc, thiết bị kỹ thuật, nguyên liệu thô và cây trồng vào lục địa này. Khi cơ chế thị trường được thiết lập, các nước châu Phi có khả năng xuất khẩu các mặt hàng nông sản chất lượng cao, tiếp cận thị trường Việt Nam.

Về phía Việt Nam, ông Đào Thế Anh, Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp bày tỏ: "Tiềm năng hợp tác giữa châu Phi và Việt Nam về khuyến nông, nghiên cứu khoa học, đầu tư thủy lợi, canh tác bền vững… đều khả thi. Hằng năm, thông qua hoạt động của Viện, nhiều chuyên gia nước ta đã sang tham gia nghiên cứu, hỗ trợ đào tạo ở châu Phi".

×