Thông tin này được đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) cho biết tại Tọa đàm “Ứng phó thuế đối ứng của Mỹ”, do Báo Tiền Phong tổ chức, sáng 8/4.

Gỗ, thủy sản trước nguy cơ một lúc bị siết "2 vòng kim cô"

Ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch VIFOREST cho hay, ngày 10/3, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) đã khởi xướng cuộc điều tra theo Mục 232, Đạo luật Thương mại mở rộng năm 1962, xem việc nhập khẩu gỗ (bao gồm gỗ, gỗ xẻ và các sản phẩm phái sinh như sản phẩm giấy, đồ nội thất và tủ gỗ) vào Mỹ, có đe dọa đến an ninh quốc gia hay không và có cần các hành động nhằm đảm bảo chuỗi cung trong nước đáng tin cậy, an toàn và bền vững hay không.

Ông Hoài cho biết, hạn ngạch nhập khẩu với mặt hàng đe doạ an ninh Mỹ thường 25%. Mấy ngày gần đây, nhận thêm thông tin về thuế đối ứng, điều này khiến các doanh nghiệp gỗ sống trong những thời điểm rất “sốc”.

Năm 2024, giá trị kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Mỹ đạt mức 119,5 tỷ USD. Mặt hàng gỗ và sản phẩm gỗ đứng thứ 5 về giá trị xuất khẩu sang thị trường Mỹ với kim ngạch đạt 9,1 tỷ USD, chủ yếu là hàng tinh chế và đồ nội thất, với thuế suất được hưởng chủ yếu là 0% hoặc rất thấp.

Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ Mỹ 332 triệu USD, trong đó có 301 triệu USD là gỗ tròn và gỗ xẻ nguyên liệu với mức thuế bằng 0%, còn lại trên 20 triệu USD sản phẩm gỗ với mức thuế từ 15-25%.

Theo ông Hoài, nếu như từ ngày 9/4, Mỹ chính thức áp thuế 46% với hàng hóa Việt Nam sẽ khiến doanh nghiệp xuất khẩu gỗ không còn biên độ lợi nhuận.

"Sở dĩ chúng ta xuất vào Mỹ vì "cần nhau". Chúng tôi tính khoảng 4.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ có chế biến sản phẩm xuất khẩu, 1 triệu hộ nông dân, toàn bộ chuỗi cung ứng này chắc chắn bị tác động", ông Hoài nói.

Chúng tôi đều hiểu trong kinh doanh bỏ trứng vào 1 giỏ vô cùng nguy hiểm. Hiện, Việt Nam đang xuất khẩu gỗ tới 161 quốc gia và vùng lãnh thổ, 5 thị trường lớn nhất, Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU. Tuy nhiên, Nhật Bản chỉ xuất dăm gỗ, viên nén gỗ; Hàn Quốc viên nén gỗ; Trung Quốc, dăm gỗ. Thị trường Mỹ vừa là lớn nhất, nhóm đồ nội thất gia tăng cao nhất.

"Đa dạng hóa thị trường nhưng không phải dễ", ông Hoài nói thêm rằng, thực sự ngành gỗ chỉ còn ngày hôm nay, mai nữa mà không thay đổi gì, đoàn đàm phán không đạt thoả thuận gì sẽ bị "dồn vào chân tường".

Cùng 1 lúc "2 vòng kim cô", thuế đối ứng hầu hết đồ nội thất 46%, 1 phần xuất khẩu vào Mỹ trị giá 800 triệu USD đang chờ kết quả điều tra, dự kiến sẽ có kết quả trong 270 ngày.

Chúng tôi khó lượng hoá con số thiệt hại tuy nhiên là rất lớn. Hiện, nhiều đối tác nhập khẩu đề nghị hoãn một số đơn hàng. Chắc họ không ký đơn hàng mới. Chúng tôi đang đẩy mạnh tìm kiếm mở rộng thị trường xuất khẩu.

"Lâu nay chúng ta xuất sang Nhật là dăm gỗ. Đại sứ Nhật gợi ý nghiên cứu thị hiếu người Nhật có thể xuất khẩu đồ gỗ không chỉ dăm gỗ. Một số doanh nghiệp Việt vươn lên đi vào phân khúc cao hơn, xuất khẩu đấu thầu cả 1 cung điện, khách sạn cao cấp. Đây là công việc lợi nhuận cao hơn. Dĩ nhiên không phải ai cũng làm được", ông Hoài nêu khó khăn.

Xuất khẩu thủy sản Việt Nam cũng đang đứng trước những khó khăn rất lớn, bà Lê Hằng - Phó Tổng Thư ký VASEP nói: "Ngay sau khi nhận thông tin Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế đối ứng 46% đối với các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam, các doanh nghiệp trong ngành thủy sản như "ngồi trên đống lửa" với tâm trạng hoang mang và lo lắng".

Tại thời điểm ông Trump công bố áp thuế (ngày 2/4, giờ Mỹ) đang có gần 40.000 tấn thủy hải sản của Việt Nam đang trên đường đến Mỹ và các doanh nghiệp lo ngại rằng không biết số hàng hóa này có bị áp thuế 46% ngay hay không.

Các mặt hàng thủy sản của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ không chỉ chịu riêng mức thuế 46% mà còn phải chịu nhiều loại thuế khác như thuế trợ cấp, thuế chống phá giá... nên tổng thuế phải chịu tối đa lên đến 75%. Mặt khác, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam thường sử dụng phương thức giao hàng CIF - chịu toàn bộ chi phí vận tải, bảo hiểm và thuế trước khi giao hàng cho đối tác - do đó, mức thuế mới của Mỹ tác động trực tiếp lên các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.

Doanh nghiệp thủy sản Việt Nam lo lắng không biết các hợp đồng đã ký kết sẽ phải tính toán lại như thế nào với mức thuế đối ứng mới. Hiện tại, nhiều doanh nghiệp trong ngành đã dừng ngay việc ký hợp đồng và tạm dừng xuất khẩu, điều này dẫn đến việc họ phải chịu phạt vì vi phạm hợp đồng.

Các doanh nghiệp thủy sản đang e ngại việc sẽ mất thị trường Mỹ trong khi đây là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, nhất là với các mặt hàng như tôm sú, cá tra... vì thị trường này chiếm tới 1,8 - 2,1 tỷ USD tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành hàng, tác động đến cuộc sống của hàng triệu nông - ngư dân và doanh nghiệp trong ngành.

Bài học "không thể bỏ trứng vào 1 giỏ"

Ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho hay, nếu Mỹ chính thức áp thuế 46%, tính riêng mặt hàng thủy sản, khu vực Tây Nam Bộ sẽ bị ảnh hưởng rất lớn; nông sản bị ảnh hưởng đến các tỉnh Tây Nguyên, Tây Bắc.

Theo ông Sơn, thời gian qua Chính phủ đã ban hành các chính sách, tạo ra sức bật cho nền kinh tế nói chung và doanh nghiệp trong nước. Trong đó, Nghị định 73 ngày 31/3/2025, đã giảm thuế suất nhập khẩu nhiều mặt hàng của đối tác thương mại lớn, trong đó có Mỹ, trong đó có nhiều dòng thuế về 0%.

Theo đó, có 16 nhóm mặt hàng nhập về Việt Nam được giảm thuế như ô tô, sản phẩm nông nghiệp, than, gỗ… Đây là bước thiện chí lớn ngay từ đầu của Chính phủ Việt Nam nỗ lực cân bằng cán cân thương mại 2 nước, giúp người tiêu dùng Việt Nam tăng cường sử dụng hàng hoá nhập khẩu từ Mỹ.

Ngoài ra, chúng ta có nhiều chính sách giúp các doanh nghiệp. Cụ thể, Nghị định 81 được Chính phủ ban hành mới đây, ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước được gia hạn thời hạn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt của kỳ tính thuế từ tháng 2 đến tháng 6 năm nay; Nghị định số 82 gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và tiền thuê đất trong năm 2025.

Ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch VIFOREST: Ở nhiệm kỳ trước của ông Trump, nước Mỹ đã điều tra rất kỹ về vấn đề có hay không việc thao túng tiền tệ và vận chuyển gỗ bất hợp pháp của ngành gỗ Việt Nam. Chúng ta có nhiều phiên điều trần với Mỹ, và đã chứng minh được chúng ta không có gian lận thương mại hay xuất khẩu gỗ bất hợp pháp. Theo tôi, việc tự chứng minh sự minh bạch là mô hình hợp tác rất tốt, giúp cải thiện mối quan hệ thương mại, để đạt được mức “win - win” (2 bên cùng thắng).

"Trước chính sách thuế quan mới của Mỹ, chúng ta cần cơ cấu lại ngành hàng, thậm chí nếu đưa xuất khẩu về 0 cũng chấp nhận để đạt được bước tăng trưởng mới", ông Hoài cho hay.

Bà Lê Hằng - Phó Tổng Thư ký VASEP: Kịch bản có thể tháo gỡ hay đi theo hướng xấu nhất, đây cũng là bài học để cho các doanh nghiệp tỉnh giấc, không thể bỏ trứng vào một giỏ. Doanh nghiệp cần chủ động, linh hoạt cơ cấu lại ngành nghề, chuyển hướng thị trường phù hợp. Chúng tôi cũng rất cần sự vào cuộc, hỗ trợ của Chính phủ để thị trường được khơi thông, gỡ các rào cản về kỹ thuật. Chúng tôi rất mong muốn Chính phủ nhanh chóng vào cuộc để thúc đẩy xuất khẩu tại các thị trường tiềm năng khác như thị trường EU, Trung Đông...

×