Bà có thể chia sẻ cụ thể hơn về yếu tố “kinh nghiệm trận mạc” của ngành y tế Việt Nam?
- Tôi phải khẳng định, riêng chuyện phòng chống dịch mới nổi và hệ thống kiểm soát bệnh dịch dựa vào cộng đồng và mạng lưới y tế cơ sở, Việt Nam là một trong những nước được quốc tế đánh giá là có nhiều kinh nghiệm.
Thời tôi làm Bộ trưởng, nhiều hội nghị quốc tế thế giới, khu vực, Việt Nam thường xuyên được mời tham luận về kinh nghiệm giám sát phòng chống dịch bệnh gắn với hệ thống y tế đặc biệt y tế cơ sở.
Chúng ta đã xây dựng được kịch bản phòng chống dịch với 4 cấp vô cùng bài bản, cụ thể để khi có dịch Việt Nam sẽ “áp” vào thực hiện ngay, không lúng túng, vấp váp. Những năm qua, anh em ngành y tế từ Trung ương, tỉnh, huyện, xã đều đã “xông pha” trận mạc rất nhiều lần, diễn tập nhiều lần. Dịch Covid-19 lần này có thể coi là “thực chiến” và chúng ta đã bước đầu thành công.
Có thể kể đến đợt dịch MERS-CoV (hội chứng viêm đường hô hấp cấp Trung Đông) cũng là bệnh do virus corona gây ra, xảy ra từ năm 2012, hiện nay vẫn còn rình rập với khoảng 2.500 ca mắc và gần 900 ca tử vong. Riêng ở châu Á các nước như Philippines, Malaysia, Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan đều có ca bệnh.
Vào thời điểm năm 2015, lúc dịch MERs-CoV bùng phát ở Hàn Quốc khiến hàng trăm người mắc và hàng chục người tử vong, Việt Nam đã yêu cầu y tế các cấp từ Trung ương tới địa phương xây dựng Kịch bản phòng chống dịch 4 cấp tỉ mỉ, cụ thể để ứng phó với MERS-CoV. Từ việc chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị, thuốc men, nhân lực, rồi hướng dẫn chẩn đoán, thu dung, điều trị; giám sát ca bệnh thế nào, cách ly ra sao; vận chuyển bệnh nhân, thu gom rác thải, khử trùng địa phương…
Ngành y tế đã tập dượt, ứng phó cấp độ 1, cấp độ 2, cấp độ 3 một cách bài bản. Các lực lượng cũng đều được huy động, từ quân đội, công an, du lịch, hàng không… Các đoàn kiểm tra ráo riết các nhà kho, bến cảng, sân bay, đi xuống từng nhà dân có các đối tượng nghi vấn; giám sát 14 ngày đối với tất cả những người đến từ các nước Trung Đông, đặc biệt người đến từ Hàn Quốc, đặt máy đo thân nhiệt tại tất cả các địa điểm công cộng, nhạy cảm…
Nhờ kiểm soát tốt và cũng may mắn, chúng ta đã không có ca bệnh MERS nào. Quốc tế đánh giá đây là một thành công lớn của Việt Nam.
Riêng về virus corona, Việt Nam cũng có nhiều kinh nghiệm khi đối phó với các bệnh viêm đường hô hấp như dịch SARs 2003, dịch cúm A/H1N1 2009, dịch Ebola (2018-2019)…
Hay như đợt dịch Zika (2016) tuy không phải là bệnh viêm đường hô hấp nhưng cũng là bệnh dịch mới nổi, gây nguy hại đến cộng đồng… Rồi dịch sởi nếu không làm tốt việc phòng chống dịch thì việc lây lan sẽ rất kinh khủng và nguy hiểm không kém bất cứ dịch mới nổi nào. Trong khi năm 2018-2019 các nước trên thế giới, kể cả các nước châu Âu, Mỹ đều bùng phát dữ dội. Việt Nam nhờ vận động người dân tiêm vắc xin mà số ca bệnh đã giảm rõ rệt.
Phải nói rằng, trong mặt trận chống dịch như chống giặc, chúng ta đã có rất nhiều kinh nghiệm "trận mạc", nhờ vậy các trận ra quân đều đã thành công.
Và đến nay, đối với dịch Covid1-19 đang đe dọa nhiều nước trên thế giới, trong đó có nhiều nước có nền y học phát triển, kinh tế giàu có như Hàn Quốc, Nhật Bản... Nhưng Việt Nam bước đầu đã có những thành công, chúng ta chỉ có 16 ca bệnh Covid-19 và 16 ca đã đều được điều trị khỏi, 14 ngày qua chúng ta không có ca bệnh mới.