Đến với chế độ Ngô Đình Diệm nhưng không "hồi chánh"

Từng làm Trung đoàn trưởng, Trưởng phòng Mật vụ kháng chiến Nam Bộ, nhưng sau Hiệp định Genève, ông Phạm Ngọc Thảo được Bí thư Xứ ủy Lê Duẩn phân công ở lại miền Nam làm tình báo chiến lược với nhiệm vụ "phục vụ cho mục tiêu thống nhất đất nước". Đó là nhiệm vụ ông Lê Duẩn trực tiếp giao cho ông, không ai biết đó là nhiệm vụ cụ thể gì, kể cả những nhà lãnh đạo kháng chiến và chỉ huy tình báo như ông Mười Hương, ông Mai Chí Thọ hay ông Võ Văn Kiệt. Ông không có trách nhiệm nhận chỉ thị của bất kỳ ai, không phải báo cáo với bất cứ cấp trên nào. Theo ông Võ Văn Kiệt, khi có việc cần thiết có thể trao đổi với người lãnh đạo nào mà ông Thảo thấy đủ tin tưởng, nếu không thấy cần thiết thì không trao đổi.

Sau này ta mới thấy tầm nhìn xa tít tắp của ông Lê Duẩn. Nhiệm vụ của ông Phạm Ngọc Thảo là thâm nhập sâu vào hàng ngũ đối phương, tạo thế để biến Việt Nam cộng hòa thành một chế độ tôn trọng dân chủ và hòa bình, thoát khỏi sự khống chế điều khiển của người Mỹ nhằm tiến tới thống nhất đất nước bằng con đường hòa bình. Nếu cuộc đảo chính tháng 2/1965 thành công, ông Thảo trở thành Thủ tướng, rất có khả năng ngăn chặn được Mỹ mang quân xâm lược nước ta và sự nghiệp thống nhất đất nước có thể sớm hơn nhiều, đỡ tốn biết bao xương máu.

Khi về Sài Gòn sau năm 1954, sau khi thu xếp nơi ăn chốn ở cho gia đình, ông Phạm Ngọc Thảo không vội tiếp cận với gia đình họ Ngô mà ung dung đi dạy học. Vợ ông cũng vậy. Nhưng Sài Gòn lúc đó rất rối ren. Chính quyền Ngô Đình Diệm một mặt phải đối phó với lực lượng của các giáo phái và các lực lượng thân Pháp, một mặt ráo riết lùng bắt những cán bộ Việt Minh không đi tập kết nhưng không "hồi chánh" để trừ hậu họa. Nhưng ông Phạm Ngọc Thảo không "hồi chánh", nếu "hồi chánh" sẽ trở thành một thây ma chẳng có tác dụng gì, nên tất nhiên không có giấy tờ "hồi chánh", ông bị an ninh quân đội nhiều lần truy bắt, phải rất khôn ngoan ông mới thoát.

Không thể ung dung ở Sài Gòn, ông về Vĩnh Long theo dự định ban đầu. Ông đến thăm Giám mục Ngô Đình Thục - anh ruột ông Ngô Đình Diệm và ông Ngô Đình Nhu. Đức cha Thục rất thân thiết với gia đình ông Phạm Ngọc Thảo, từng là người làm lễ rửa tội cho ông và coi ông như con nuôi. Trong kháng chiến chống Pháp, ông Phạm Ngọc Thảo từng mời Đức cha vào chiến khu để thông qua vị giám mục này mà tranh thủ đồng bào Công giáo ủng hộ kháng chiến. 

Lần này ông Phạm Ngọc Thảo đến thăm với sự lễ phép của một tín đồ ngoan đạo khiến vị giám mục vô cùng cảm động. Ngô Đình Thục đã bảo lãnh cho Phạm Ngọc Thảo vào dạy tại một trường trung học. Sau đó cũng từ sự giới thiệu của Đức cha Thục, ông Phạm Ngọc Thảo quay lại Sài Gòn làm việc tại Viện Hối đoái do ông Huỳnh Văn Lang - một học trò cũ của Đức cha Thục, làm Giám đốc.

Trở lại Sài Gòn lần này với tư cách là người của Đức cha Thục, ông hoàn toàn không bị an ninh quân đội làm khó dễ. Giám mục Ngô Đình Thục liền tiến cử ông Thảo với Ngô Đình Diệm, Ngô Đình Nhu, bảo đây là một nhân tài cần được trọng dụng. Gia đình họ Ngô vốn anh nói em nghe, Ngô Đình Diệm, Ngô Đình Nhu chấp nhận sự tiến cử này, nhưng do chưa thấy ông Thảo có tài năng gì đặc biệt nên họ cũng chỉ bố trí cho ông những chức vụ khiêm tốn: Đại úy đồng hóa, Tỉnh đoàn trưởng Bảo an.

Thể hiện tư tưởng và tài năng quân sự

Để tiếp cận và tham gia sâu vào bộ máy chính quyền Ngô Đình Diệm, ông Phạm Ngọc Thảo biết rõ nguồn gốc trí thức Công giáo và sự thân cận với Đức cha Thục là một lợi thế, nhưng chưa đủ. Cần phải hiểu chế độ ông Diệm cần gì. Theo ông Mười Hương (Trần Quốc Hương - nhà chỉ huy tình báo, sau này là Bí thư T.Ư Đảng), nếu không thừa nhận anh em Ngô Đình Diệm là những người yêu nước theo cách của họ, nếu không thừa nhận họ là những người có tinh thần dân tộc, muốn xây dựng một chế độ quốc gia không cộng sản, thì ông Phạm Ngọc Thảo khó mà dám "ngửa bài". 

Ông Mười Hương cho rằng, thực tế Ngô Đình Diệm luôn mơ ước có những trí thức yêu nước có tầm cỡ bên cạnh mình, như Cụ Hồ có những người như ông Hoàng Minh Giám hay Nguyễn Văn Huyên bên cạnh. Ông Phạm Ngọc Thảo hiểu rất rõ điều đó. Ông đã khôn ngoan biến cái lý lịch kháng chiến thành một lợi thế thứ hai, lợi hại hơn.

Mối quan hệ với ông Huỳnh Văn Lang tạo cho ông Phạm Ngọc Thảo có một công cụ thể hiện mình. Năm 1957, ông Huỳnh Văn Lang - Giám đốc Viện Hối đoái, Bí thư liên kỳ Nam Bắc Việt Nam của Đảng Cần Lao, đã cho xuất bản Tạp chí Bách Khoa. Ông Phạm Ngọc Thảo được mời làm một thành viên sáng lập và tham gia Ban Biên tập tạp chí. Tờ Bách Khoa qua nhiều thăng trầm nhưng vẫn tồn tại cho đến năm 1975. Ông Phạm Ngọc Thảo có mặt từ số đầu tiên và chỉ tính riêng trong năm 1957-1958, ông đã cho đăng liên tục và dồn dập hàng chục bài để thể hiện tài năng quân sự - chính trị của mình.

Đọc lại những bài báo của ông đăng trên tạp chí Bách Khoa ngay tại Sài Gòn hồi đó, ta kinh ngạc khi thấy những bài báo đó công khai ca ngợi Quân đội nhân dân Việt Nam trong chống Pháp và tác giả của chúng không hề che giấu niềm tự hào với tư cách là một người chỉ huy bộ đội. Không chỉ vậy, những bài báo này thể hiện tư tưởng quân sự, chiến lược, chiến thuật, mưu kế, kinh nghiệm chiến đấu, công tác tư tưởng, công tác hậu cần và thế trận chiến tranh nhân dân.

Trong bài viết "Thế nào là một quân đội mạnh?"(Bách Khoa số 1, 1957), ông lưu ý : "Dự trữ của quân đội là nhân dân. Quân đội không được lòng nhân dân có thể tạm thời mạnh trên phương diện nào đó nhưng bản chất nó là yếu vì tương lai không có dự trữ, nó sẽ đến chỗ kiệt quệ và tiêu tan". Theo ông: "Một số người quá ỷ lại về bom nguyên tử hay quá sợ loại bom ấy cho rằng quân đội có tinh thần hay không cũng vô ích. Nhưng kinh nghiệm cho ta thấy trong Đại chiến vừa qua, hai bên đều có bom vi trùng mà không ai dám dùng cả. Nếu có chiến tranh xảy ra chắc gì sẽ dùng đến bom nguyên tử. Vì dùng đến nó, một bên sẽ mất và bên kia cũng chắc gì còn".

Trong bài "Quan niệm quân sự hiện đại" (Bách khoa số 17, 1957), đề cập đến cuộc chạy đua vũ trang của các cường quốc, coi sự phát triển vũ khí tối tân là biện pháp tối thượng để đe dọa các nước khác, ông đặt vấn đề: "Bình tĩnh mà xét, phải chăng quân sự hiện đại chỉ có điểm mới mẽ về vũ khí hay sao? Còn đối với các nước chưa có nguyên tử lực, quân đội có phải bó tay chịu thua, hay đóng vai trò gác kho đạn, hay giữ sân bay, hay làm quân đội chư hầu hoàn toàn phụ thuộc hay sao?". 

Dẫn trường hợp Đại chiến thế giới lần thứ 2, theo ông thì dù bom nguyên tử thả xuống Nhật Bản không nổ đi chăng nữa thì phe đồng minh cũng nhất định sẽ thắng, chỉ chậm hơn một chút mà thôi. Vì Đức - Ý - Nhật dù vũ khí tối tân nhưng phi nghĩa, còn quân đồng minh là chính nghĩa, được nhân dân thế giới ủng hộ. Ông viết: "Lịch sử thế giới không có chứng minh vũ khí định đoạt tất cả". 

Ông khẳng định, tuy hàng ngày phải học tập kỹ thuật và chiến thuật chiến đấu quy mô và không chủ quan khinh thường vũ khí tối tân, "song nên nhớ rằng, đối với một quân đội đang trong một thế yếu, lối chiến đấu du kích, chặt chẽ nương tựa vào nhân dân, có thể tiễu trừ các ưu thế vật chất của một kẻ địch phi nghĩa mạnh cấp mười", rằng "chiến đấu du kích không có nghĩa là có tư tưởng quân sự lạc hậu đâu", rằng "nếu quân đội ta được lòng dân, ta sẽ buộc địch phải chiến đấu dưới một hình thái có lợi cho ta và không cho địch tận dụng được ưu thế vật chất của họ". Thông điệp mà ông đưa ra là, quân đội mà không dựa vào nhân dân thì dù vũ khí có tối tân tới đâu cũng chắc chắn sẽ thất bại.

Ông thẳng thắn lên án những cuộc hành quân "bình định", "tảo thanh" mà không hề sợ mất lòng anh em ông Diệm qua bài "Quân đội bình định đem lại bình an hay oán hận" (Bách Khoa số 16). Ông viết: "Quân ta hành quân tảo thanh thành công...", "Quân ta hành quân bình định thắng lợi". Những câu đó, biết bao lần ta được nghe bọn phát-xít Đức rêu rao, và cũng biết bao lần ta nghe Bộ Tham mưu Pháp thông báo trên đất Việt. Nhưng đối với trường hợp trên, thật sự, hai chữ bình định chỉ có nghĩa là giết chóc và hiếp đáp sao cho dân vùng đó không còn sức rên xiết nổi nữa; là vơ vét cho cạn sinh lực và tài sản để vùng đó trở nên có xác mà không hồn; làm sao cho nhân dân thấy bộ quân phục là phải im lặng, cắn rằng, nuốt vào lòng tất cả những gì bực tức và uất hận… 

Nếu hành quân để xâm chiếm một nước yếu hay để củng cố một quyền độc tài, thì những hành quân đó là xấu, là phi nghĩa, tức sẽ bị nhân dân chống. Trái lại, nếu hành quân để bảo vệ độc lập và tự do của một dân tộc, hay đề chống những kẻ chủ mưu độc tài, thì hành quân đó là tốt, là chánh nghĩa, tức sẽ được nhân dân ủng hộ". Ông cảnh báo: "Một oán hận đem đến một oán hận khác. Một dòng máu chảy khêu ra một dòng máu khác. Không phải trên căn bản sức mạnh và súng đạn mà có thể đem lại hòa bình và hạnh phúc cho loài người. Người lính nào trong lòng thiếu tình thương, đi bình định chỉ gieo thêm mầm rối loạn và sẽ gặt lấy mối thù oán".

"Bác không bằng lòng gọi trận đánh chết nhiều người là "đánh đẹp"/Con xóa chữ "đẹp" đi như xóa sự cạn hẹp trong lòng con/Thêm hiểu lòng Người đối với quân thù như sắt thép/Mà tình thương mênh mông ôm hết mọi linh hồn". Đọc những câu thơ của Việt Phương viết sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh từ trần (1969), ta thấy tư tưởng quân sự nhân văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 

Từ năm 1957, ông Phạm Ngọc Thảo đã thể hiện tinh thần đó qua bài viết: "Đánh giặc mà mà không giết người"(Bách Khoa số 2-1957), ông viết : "Kinh nghiệm từ xưa đến này cho biết không phải bằng cách giết thật nhiều người mà thắng được giặc… Hơn nữa chỉ khi nào mình có thành thật tin mình bênh vực một lẽ phải, mà quả thật một lẽ phải theo ý thành thật của mình, thì mình mới có thể sung sướng cầm súng đi đánh giặc. Nhưng nếu vậy thì tại sao lại không tin rằng những người mà hôm nay tạm thời là thù của mình, ngày mai sẽ là bạn mình, nếu lẽ phải của mình soi sáng được trí óc họ".

Nước cờ cao

Những bài báo "gây sốc" của ông Phạm Ngọc Thảo đã tạo một tiếng vang lớn. Chúng được giới quân sự, chính trị ở Sài Gòn cũng như các chuyên gia CIA và tình báo nước ngoài rất quan tâm. Họ soi rất kỹ để biết Phạm Ngọc Thảo là ai. Ngay cả cấp trên của ông Thảo cũng hồi hộp lo lắng về nước cờ cao nhưng liều lĩnh của ông. Nước cờ này sẽ khiến cho những kẻ chống cộng tầm thường nghĩ ông là cộng sản nằm vùng, dù bọn họ là số đông, nhưng ông không quan tâm, họ không phải là đối tượng để ông gửi thông điệp...

Quả nhiên những bài báo đó không lọt khỏi "mắt xanh" của anh em ông Ngô Đình Diệm và Trần Kim Tuyến. Đây chính là thứ mà họ Ngô cần. Muốn xây dựng một quân đội thực sự là "quân đội quốc gia" thì không thể không dựa trên lý luận quân sự được trình bày trong những bài báo của Phạm Ngọc Thảo. Và ông đã được anh em ông Diệm trọng dụng. Bi kịch của anh em ông Ngô Đình Diệm là muốn xây dựng một quân đội quốc gia độc lập nhưng hầu hết các tướng lĩnh và sĩ quan của quân đội này đều do người Pháp để lại, bọn họ sẵn sàng bán đứng hai ông (như đã thấy).

Khi làm Tỉnh trưởng Kiến Hòa, ông Thảo thả hơn 2.000 tù chính trị, trong đó có ông Võ Viết Thanh (sau này Trung tướng, Thứ trưởng Bộ Công an và Chủ tịch UBND TP.HCM), nói là thực hiện chính sách thân dân của Ngô Tổng thống, bất chấp những lời tố cáo ông là "Việt cộng" liên tục gửi về Sài Gòn. Nhưng Ngô Đình Diệm bỏ ngoài tai, khen Phạm Ngọc Thảo hết lời và nói: "Tỉnh trưởng các tỉnh toàn quốc đến Kiến Hòa học cách làm của trung tá Thảo".

×