Kết quả khả quan từ thí điểm Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp

Theo Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam, thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, Bộ đã cùng các địa phương và Viện nghiên cứu lúa gạo quốc tế tổ chức triển khai 7 mô hình thí điểm trên địa bàn 5 tỉnh, thành: Cần Thơ, Đồng Tháp, Kiên Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng.

Hiện 4/7 mô hình thí điểm vụ hè thu năm 2024 đã báo cáo kết quả đạt rất tích cực, cụ thể: giảm chi phí 20-30%; tăng năng suất 10% (năng suất trong mô hình đạt 6,3-6,6 tấn/ha so với đối chứng đạt 5,7-6 tấn/ha); tăng thu nhập cho nông dân thêm 20-25%, giảm trung bình 5-6 tấn CO2 tương đương trên 1 ha và tất cả sản lượng lúa thu hoạch đều được các doanh nghiệp đăng ký bao tiêu với giá mua cao hơn 200-300 đồng/kg thóc. Kết quả đạt được đã tạo khích lệ lớn cho các hộ nông dân và HTX tin tưởng và tiếp tục tích cực tham gia Đề án.

Đồng thời, Bộ NNPTNT đã ban hành Kế hoạch nâng cao năng lực cho các đối tác, với khoảng 620 HTX nông nghiệp phát triển liên kết chuỗi giá trị và gần 200.000 hộ nông dân trong vùng thực hiện Đề án.

Thứ trưởng Bộ NN và PTNT Trần Thanh Nam cho biết: "Với kết quả bước đầu khả quan của các mô hình thí điểm, với sự phấn khởi và đồng tình ủng hộ của nhiều hộ nông dân, HTX trồng lúa trong khu vực, Bộ đã thống nhất chủ trương với các địa phương tiếp tục nhân rộng các mô hình canh tác bền vững, giảm phát thải trên toàn bộ 12 tỉnh và áp dụng ngay trong vụ Thu - Đông 2024 và Đông - Xuân 2024-2025".

Sau gần 1 năm, các bộ, ngành, địa phương đã tập trung triển khai Đề án, trong đó, đã ban hành các văn bản pháp lý thực hiện Đề án; lựa chọn, xây dựng vùng tham gia Đề án; rà soát, áp dụng các gói kỹ thuật đảm bảo tiêu chí phát triển bền vững; đào tạo tập huấn nâng cao năng lực, tổ chức lại sản xuất và tăng cường liên kết chuỗi giá trị.

Các bộ, ngành, địa phương xây dựng Chương trình thí điểm chi trả tín chỉ carbon dựa vào kết quả cho 1 triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL; xây dựng các dự án, đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng tại vùng chuyên canh; đề xuất giải pháp huy động nguồn lực, hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ các quỹ tài chính carbon, các quỹ hỗ trợ trên thế giới cho Đề án.

Bên cạnh đó, Bộ NNPTNT đã ban hành kế hoạch nâng cao năng lực cho các đối tác, với khoảng 620 HTX và gần 200.000 hộ nông dân. Bộ cũng đã phối hợp rà soát hiện trạng cơ sở hạ tầng, tổng hợp nhu cầu đề xuất của các tỉnh, tìm kiếm nguồn lực đầu tư nâng cấp hạ tầng sản xuất tại 33 vùng sản xuất (gồm 88 huyện, 542 xã với diện tích hơn 800.000 ha).

Cũng theo ông Nam, qua rà soát, trước mắt, lĩnh vực thủy lợi cần nguồn lực nạo vét 1.924 km kênh cấp 2 trong vùng sản xuất lúa, xây mới/nâng cấp 1.628 km đê bao khép kín kết hợp với lưu thông vận chuyển hàng hóa vật tư nông nghiệp; xây dựng 724 cống hở để tưới/tiêu; xây dựng 43 công trình điều tiết nước…

Với dự kiến này, giai đoạn 2025 - 2027, ngoài nguồn vốn của Ngân hàng Thế giới (WB) và vốn đầu tư công của Nhà nước, Bộ cần huy động khoảng 20.000 tỉ đồng từ vốn đầu tư của doanh nghiệp, HTX, nông dân. Trong đó, cần gói tín dụng khoảng 10.000 tỉ đồng (tương đương 400 triệu USD) từ các ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, việc huy động nguồn lực đầu tư lại là khó khăn hàng đầu hiện nay. Nguồn đầu tư từ ngân sách ngay trong giai đoạn 2024 - 2025 chưa bố trí được nguồn.

Trên tinh thần đó, Bộ NNPTNT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương cho Bộ hoàn thiện hồ sơ thí điểm chính sách đặc thù đối với chương trình đầu tư công sử dụng nguồn vốn vay ưu đãi từ WB dự kiến khoảng 330 triệu USD. Bên cạnh đó, chỉ đạo một số Bộ phối hợp gỡ khó về vốn, các gói tín dụng. Bên cạnh đó là cho phép thí điểm chính sách chi trả tín chỉ carbon dựa trên kết quả của sản xuất lúa giảm phát thải trong khuôn khổ dự án của Quỹ TCAF giai đoạn 2025 - 2027.

Tiếp tục nhân rộng Đề án

Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, ngày 27/11/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1490/QĐ-TTg phê duyệt Đề án 1 triệu ha lúa.

Để triển khai đề án hiệu quả, Bộ NNPTNT đã triển khai nhiều giải pháp, đặc biệt là triển khai các mô hình thí điểm 7 mô hình thí điểm tại 5 tỉnh Cần Thơ, Sóc Trăng, Trà Vinh, Đồng Tháp, Kiên Giang.

Trong đó, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã phối hợp với các đơn vị có liên quan, nỗ lực tuyên truyền các nội dung, hoạt động liên quan đến đề án. Đào tạo, nâng cao năng lực cho cán bộ khuyến nông cộng đồng, nông dân và các tác nhân tham gia mô hình.

Đồng thời, tham gia hoạt động đo đạc, báo cáo, thẩm định khí phát thải nhà kính (MRV), chuyển giao kỹ thuật, quy trình công nghệ và kết nối các doanh nghiệp.

Đến thời điểm hiện tại, Đề án 1 triệu ha lúa đã triển khai được gần 1 năm và cho những tín hiệu rất khả quan. Theo báo cáo từ các địa phương triển khai các mô hình thí điểm, năng suất các mô hình vụ Hè thu 2024 đạt từ 63 – 66 tạ/ha (cao hơn ngoài mô hình từ 2 – 7 tạ/ha), vụ Thu đông đạt từ 62 – 65 tạ/ha (cao hơn ngoài mô hình từ 0 – 4 tạ/ha).

Sau khi trừ chi phí, hiệu quả kinh tế các mô hình làm thí điểm tăng từ 2,3 – 7,6 triệu đồng/ha so với ngoài ngoài mô hình và giảm phát thải khí nhà kính từ 3,9 – 12,0 tấn CO2e/ha.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Trần Thái Nghiêm - Phó Giám đốc Sở NNPTNT TP Cần Thơ nhận định, thời gian qua, mô hình thí điểm đề án 1 triệu ha lúa đã mang lại diện mạo mới cho, cách nhìn mới. Đề án luôn nhận được sự quan tâm của Thủ tướng chính phủ, do đó, thời gian tới, địa phương rất cần đội ngũ tổ khuyến nông cộng đồng, cán bộ ngành nông nghiệp các địa phương tiếp tục nhân rộng mô hình, bởi hiện nay TP.Cần Thơ mới tham gia thí điểm 50ha.

Ông Hoàng Văn Hồng - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia chia sẻ, trong suốt quá trình thực hiện, Đề án 1 triệu ha lúa luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo từ Trung ương tới địa phương, sự giúp đỡ, đồng hành của rất nhiều tổ chức trong nước và quốc tế cũng như sự vào cuộc của hệ thống khuyến nông, cán bộ cơ sở các địa phương.

Qua đó, khuyến khích và tạo sự đồng thuận của người dân, hợp tác xã, tổ hợp tác khi tham gia đề án. Góp phần thay đổi tập quán và kỹ thuật sản xuất của nông dân để giảm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất. Đặc biệt là tăng sử dụng phân bón hữu cơ, tiết kiệm nước bằng - ngập khô xen kẽ, tận dụng nguồn rơm rạ để giảm phát thải và nâng cao giá trị gia tăng cho cây lúa,...

Trong thời gian tới, ông Hồng cho biết, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia sẽ nỗ lực thực hiện các phần việc được giao, đặc biệt là công tác tuyên truyền, khuyến khích người dân phát triển, mở rộng các mô hình trong năm 2025 và những năm tiếp theo. Tuy nhiên, để thực hiện tốt nội dung trên, rất cần sự chung tay vào cuộc từ các địa phương.

×