"Ông Nông hội" cấp đất cho nông dân

Là người hoạt động trong tổ chức Hội việt kiều yêu nước ở Cămphuchia, năm 1973 ông Lê Văn Yên (đã qua đời) được tổ chức điều về nước công tác tại Hội nông dân giải phóng (HNDGP) tỉnh Tây Ninh, được phân công giải quyết cấp đất cho nông dân trong vùng giải phóng huyện Tân Biên.

Cách nay gần chục năm tôi được nghe ông Lê Văn Yên kể: “Khi xuống công tác ở Tân Biên, ngoài củng cố tổ chức Hội ở các xã vừa mới giải phóng như Tân Hội, Tân Hiệp và Tân Đông, huyện ủy chỉ đạo chúng tôi chia cấp đất cho nông dân. Mỗi hộ được tạm cấp 10.000m2”.

Không chỉ đi cấp đất cho nông dân in đậm trong ký ức người cán bộ Hội đã vào tuổi “xưa nay hiếm”, ông còn nhớ vanh vách từ chuyện vận động nông dân vào các tổ vạn, vần đổi công, tương trợ nhau sản xuất đến hướng dẫn khai vỡ đất hoang bị bom pháo và thuốc khai quang của Mỹ tàn phá để mở rộng diện tích canh tác.

Từ trong ký ức của ông Lê Văn Yên, tôi liên tưởng hình ảnh mục sở thị cách nay 52 năm.

Ấy là vào cuối mùa mưa 1973, khi tôi cúng đội bảo vệ cơ quan Cánh B Nông thôn vùng ven và ngoại thành trực thuộc Khu ủy Sài Gòn - Gia Định (T.4) tháp tùng Phó bí thư thường trực Khu ủy Nguyễn Thành Thơ từ huyện Bình Chánh trở về căn cứ của Khu ủy ở Làng 18, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương.

Du kích người dân tộc xã Lộc Khánh, huyện Lộc Ninh, (tỉnh Bình Long cũ, nay là tỉnh Bình Phước) tập bắn cung để bảo vệ vùng giải phóng. Ảnh: Tư liệu.

Khi qua ngã ba Đồng Ban sang Cà Tum huyện Tân Biên (huyện Tân Châu ngày nay), dọc các con đường đất đỏ dẫn sang suối Bà Chiêm, bên những vạt rừng nguyên sinh bị bom cháy sém loang lổ hố bom đìa một màu xanh bạt ngàn rẫy mì, bắp, đậu xanh báo hiệu sự hồi sinh của vùng đất vừa giải phóng.

Giữa trưa, thầy trò chúng tôi vào một mái lán ven đường định “hạ trại” nấu cơm. Từ ven rừng, hai vợ chồng nông dân băng ra đon dả: “Các chú khỏi nấu, tổ đổi công chúng em có sẵn cơm mới nấu còn nóng hổi, nhừơng các chú ăn trước còn hành quân. Thấy phong cách các chú, biết là dân T.4 à!”(Sài Gòn – Gia Định).

Sau giải phóng, tôi xuống Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh tìm thăm Vũ Quốc Hùng đang làm Chủ tịch Quận 1. Gặp nhau, Vũ Quốc Hùng vồn vã: “ Hôm anh và chú Mười Thơ hành quận qua rẫy tổ đổ công của chúng em, chúng em nhường cơm cho chú Mười và các anh ăn trước. Anh nhớ không?” Hùng ôn lại chuyện cũ làm tôi không dấu nổi xúc động.

Ngày ấy, Vũ Quốc Hùng trong ban bảo vệ tỉnh ủy Tây Ninh, được phân công giúp cán bộ Nông Hội vận động Hội viên nông dân giải phóng đi vỡ đất hoang, thành lập tổ đổi công, cùng ban bảo vệ tỉnh ủy sản xuất gần suối Bà Chiêm (lòng hồ Dầu Tiếng ngày nay).

Nông dân vùng giải phóng tỉnh Long An đang cân thóc, đóng góp lương thực cho cách mạng. Ảnh: Tư liệu.

Ngày gặp lại Vũ Quốc Hùng, anh còn nhắc chuyện Ông Nông hội ở Tây Ninh được cấp ủy giao nhiệm vụ cấp đất cho nông dân trong vùng giải phóng. Hùng nói: “Thời kháng chiến, mấy ông Nông hội to lắm, sau chi bộ là mấy ông Nông hội!”.

Dựng cầu vinh quang

Ông Hoàng Hồng Thất (đã nghỉ hưu) nguyên quyền Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam (khóa I), trong kháng chiến chống Mỹ, ông làm bí thư chi bộ xã Bình Chương, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi.

Năm 1970, ông Hoàng Hồng Thất được điều lên Khu ủy khu V (các tỉnh duyên hải Miền Trung và Tây Nguyên) với chức danh Chánh văn phòng ban Nông vận khu. Ông kể: Những năm chống Mỹ, khu V hình thành 3 vùng chiến lược: Vùng giải phóng do chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam quản lý; vùng tranh chấp giữa chính quyền Sài Gòn và Cách mạng; vùng bị giặc kèm kẹp.

Để phù hợp với với đặc điểm và điều kiện thực tế của chiến trường khu V, Hội nông dân giải phóng được Đảng và Mặt trận giao một số nhiệm vụ, gồm: Củng cố hoạt động Hội ỡ những vùng giải phóng, vận động nông dân và hội viên đoàn kết và hướng dẫn nông dân cùng con em hội viên của Hội phát triển sản xuất nhiều nông sản đảm bảo nông dân không những đủ ăn mà còn tiết kiệm cung cấp lương thực, thực phẩm cho Cách mạng.

Ông Hoàng Hồng Thất, nguyên quyền Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam (khóa I) kể chuyện nông dân xã Tân Đức xây "Cầu vinh quang" tiễn con em nông ân tham gia quân giải phóng. Ảnh: Khuynh Diệp chụp tại nhà riêng ông Hoàng Hồng Thất, ngày 21/5/2025 ở TP HCM.

Cùng với sản xuất, Hội đề ra chủ trương phát động trong hội viên và nông dân đưa con em ra vùng giải phóng tham gia các lực lượng vũ trang.

Ông Hoàng Hồng Thất kể: “Một lần, tại thôn Tân Đức Hội nông dân giải phóng xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi phối hợp với Hội phụ nữ và Đoàn thanh niên giải phóng tổ chức tiễn 120 thanh niên lên đường tham gia quân giải phóng đồng thời tiếp nhận 129 tấn lương thực của Hội viên và nông dân ủng hộ Cách mạng. Dù thôn Tân Đức cách thôn Châu Bình đang còn bị địch kèm kẹp chỉ một cánh đồng nhỏ lại luôn có 10 xe tăng của quân ngụy túc trực.

Thế nhưng Hội nông dân và Hội phụ nữ cùng đoàn thanh niên dựng được cây “Cầu vinh quang” để tiễn thanh niên lên đường tòng quân được đi trên “Cầu vinh quang” chào cô bác trong tiếng vỗ tay của 500 hội viên và nông dân có mặt bữa đó”.

Theo ông Hoàng Hồng Thất, trong kháng chiến chống Mỹ, chức danh chủ tịch Nông hội gọi là Bí thư Nông hội. Mọi sự chỉ đạo của Đảng đều thông qua Nông hội. Sau khi Hội nông dân giải phóng ra đời (21/4/1961), ở khu V hầu hết cac xã, thôn được giải phóng đều thành lập các tổ Hội nông dân.

Ngoài vận động đưa con em vào quân giải phóng, Nông hội được Mặt trận giao vận động nội bộ nông dân thực hiện “nhường cơm xẻ áo” về đất canh tác, vận động một số địa chủ trong vùng chia đất để Nông Hội cấp cho nông dân không có đất sản xuất.

“Trong kháng chiến, cấp đất cho nông dân và vận động con em nông dân tòng quân chiến đấu là nội dung hoạt động và nhiệm vụ nổi bật của các cấp Hội ở Miền Nam, xứng đáng với danh hiệu Đội quân chủ lực của Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, góp phần thực hiện nhiệm vụ giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước”- ông Hoàng Hồng Thất khẳng định.

*Nhà báo Khuynh Diệp, nguyên cán bộ Văn phòng Khu ủy Sài Gòn-Gia Định, nguyên thư ký riêng của đồng chí Nguyễn Thành Thơ, Phó Bí thư Thường trực Khu ủy Sài Gòn-Gia Định.

×