NSƯT Mai Châu tên thật là Mai Thị Châu, sinh năm 1927 tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. Bà theo Cách mạng Tháng Tám năm 1945, là phụ nữ Cứu Quốc sau đó là tự vệ thành phố Vinh.

NSƯT Mai Châu từng có cuộc sống trong nhung lụa

NSƯT Mai Châu là con út trong một gia đình có truyền thống kinh doanh tại thành phố Vinh. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã tạo nên bước ngoặt lớn trong cuộc đời cô tiểu thư nhà giàu Mai Châu. Đó là khi gia đình nữ nghệ sĩ được chính quyền vận động phá nhà nhằm thực hiện kế sách “vườn không nhà trống”, như lời bà kể là phá dỡ hết, viên gạch lành cũng chặt làm đôi, không để lại gì cho bọn Tây. 

NSƯT Mai Châu kể lại: “Lúc đầu, gia đình vẫn còn băn khoăn vì cơ ngơi khang trang rộng vài trăm mét vuông trên con phố đẹp nhất thành phố Vinh phải mất nhiều năm mới gây dựng được. Nhưng cuối cùng, cha mẹ tôi đồng ý”. Cô con gái út Mai Châu cũng ủng hộ cách mạng bằng hành động: Trốn nhà nhảy tàu vào Nam theo đoàn quân "Nam tiến".

“Cấp trên yêu cầu tôi phải học qua một lớp cứu thương cấp tốc thì mới cho ra chiến trường, tôi xung phong đi học ngay. Hồi ấy, chỉ cần được ra phục vụ ở chiến trường thì không ai sợ khó, sợ khổ” - NSƯT Mai Châu chia sẻ.

Tháng 12/1945, Mai Châu lên đường "Nam tiến" trong đoàn phụ nữ úy lạo chiến sĩ. Hoàn thành nhiệm vụ, nữ nghệ sĩ ở lại miền Nam, trở thành diễn viên ca múa trong Đoàn Tuyên truyền Giải phóng quân, đi phục vụ bộ đội tại khắp các chiến trường miền Nam kháng Pháp.

Năm 1947, bà là diễn viên đoàn kịch Tiền Tuyến. Năm 1956, bà chuyển về Xưởng phim Việt Nam (Hãng phim truyện VIệt Nam), lồng tiếng cho phim nước ngoài rồi trở thành diễn viên điện ảnh. Sau khi trường Điện ảnh Việt Nam mở lớp đào tạo diễn viên khóa 1, nghệ sĩ Mai Châu và một số đồng nghiệp đã đi học thêm và cũng phải trả bài như sinh viên chính quy.

Sau vai diễn đầu tiên là vai bà mẹ trong bộ phim Cô gái công trường, nghệ sĩ Mai Châu được giao đảm nhận vai chính Lệ Mỹ trong phim Cuộc chiến đấu vẫn còn tiếp diễn. Đây thực sự là bước ngoặt trong sự nghiệp diễn xuất của bà. Để được giao vai này, nghệ sĩ Mai Châu phải qua cuộc tuyển chọn khá gắt gao có sự góp ý của Bộ Công an mặc dù thời đó, diễn viên thường được mời đóng mỗi khi có phim mới.

Cùng tham gia trong Cuộc chiến đấu vẫn còn tiếp diễn với bà là các nghệ sĩ Lâm Tới, Ngô Nam. Bằng sự thông minh, có nghề cùng khả năng diễn xuất được trau dồi, nghệ sĩ Mai Châu đã hóa thân một cách xuất sắc thành nữ gián điệp xinh đẹp, ranh mãnh. Khi phim chiếu cho Bộ Công an xem, bà đã vinh dự nhận được lời khen ngợi từ cố Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn.

Và điều tuyệt vời hơn cả là sự nghiệp của bà thực sự thăng hoa từ sau vai diễn này. Các đạo diễn liên tục mời bà đảm nhận các vai phản diện. Nhớ lại điều này, bà từng chia sẻ: “Tuy cũng có lúc thèm được đóng chính diện, nhưng mà tôi vẫn rất vui”.

Với khán giả yêu phim Việt Nam xưa thì những nhân vật như bà Nghị Quế trong phim Chị Dậu, bà Phó Đoan của Sao Tháng Tám, vợ Bá Kiến trong Làng Vũ Đại ngày ấy hay Hoàng Thái Hậu trong phim Đêm hội Long Trì... là những nhân vật không dễ gì bị lãng quên trong tâm trí người xem nhờ sự “đóng đinh” của gương mặt nghệ sĩ vừa có nét quyền quý vừa sắc sảo là Mai Châu.

Với vai bà Nghị Quế trong Tắt đèn, đóng cùng diễn viên Lê Vân (vai Chị Dậu), nghệ sĩ Mai Châu cho biết, nhờ kinh nghiệm được sống trong thời Pháp thuộc nên bà hiểu không khí, tinh thần của nhân vật.

Tính đến nay, sự nghiệp diễn xuất của bà đã có bề dày với hơn 30 vai diễn trong các phim truyện điện ảnh và truyền hình, thậm chí cả phim do nước ngoài sản xuất là phim Đông Dương. 

Năm 19 tuổi, cô nữ diễn viên đoàn kịch tiền tuyến Mai Châu lập gia đình. Ngoài đóng phim, bà vẫn thường xuyên tham gia lồng tiếng cho phim nước ngoài, sau đó có kinh nghiệm thì làm đạo diễn lồng tiếng. Sự tháo vát, đảm đang của cô tiểu thư nhà giàu Mai Châu còn thể hiện ở các công việc mà bà nhận làm thêm cho các chương trình kịch truyền thanh của đài Tiếng nói Việt Nam. Bà còn là chủ thương hiệu Áo cưới Mai Châu.

Việc này do một lần bà vào Sài Gòn tham dự Liên hoan phim. Những lúc rảnh rỗi, đi dạo phố Sài Gòn ngắm nhìn các tiệm cho thuê áo cưới trên đường Đồng Khởi, bà chợt nảy ra ý tưởng kinh doanh theo kiểu này. Bà bước vào một vài cửa hàng, người chủ biết bà là diễn viên nên tiếp đón rất nhiệt tình, còn bày cho cách thức nhập hàng gốc, chọn mẫu… Và bà quyết tâm theo đuổi nghề tay trái mới này. 

Bà vào Sài Gòn mua 6 bộ váy cưới về để cho thuê dưới hình thức khuyến mãi trang điểm cô dâu. Thế rồi, tiếng lành đồn xa, khách ngày một đông, bà và 2 con gái cùng 2 người con dâu làm không xuể, phải thuê thêm người, mở rộng hệ thống cửa hàng. Áo cưới Mai Châu 1, 2, 3 ra đời – như lời bà kể thì “chỗ nào cũng đông khách”. 

Nhờ kinh doanh phát đạt, gia đình bà còn mua được một ngôi nhà ở Hàng Bông để mở cửa hàng. Hiện nay, cửa hàng vẫn hoạt động như một địa chỉ uy tín và tin cậy ở 155 Hàng Bông mà bà đã giao cho người con gái lớn quản lý.  Kể từ khi người bạn đời không còn ở bên, nghệ sĩ Mai Châu sống vui vầy với con cháu trong điều kiện sống rất tốt. 

×