Thái Bình - Hưng Yên và cuộc sáp nhập trong lịch sử, hình thành nên Thái Bình trong 135 năm qua

Theo các nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa, Thái Bình là vùng đất được hình thành mang tính chất gối sóng. Nếu như các huyện phía Tây Bắc tỉnh là Hưng Hà, Quỳnh Phụ có lịch sử hình thành từ 3.000 - 2.000 năm thì các huyện như Đông Hưng, Vũ Thư có lịch sử từ 2.000 - 1.000 năm, vùng Nam Kiến Xương và Tiền Hải có lịch sử từ 1.000 năm trở lại đây.

Với vị trí địa lý ba mặt giáp sông, một mặt giáp biển, Thái Bình được ví như một hòn đảo nổi nằm bên bờ Biển Đông. 

Đất đai Thái Bình cũng luôn có xu hướng mở rộng bởi sự bồi tụ của các dòng sông nên qua mỗi thời kỳ lại thu hút thêm các thế hệ cư dân đến khai phá, định cư: từ trung du miền núi xuống, từ miền Trung ra, từ biển vào. 

Năm 1828, lịch sử chứng kiến cuộc khẩn hoang vĩ đại do Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ lãnh đạo, thu hút dân nghèo khắp nơi hưởng ứng, đã biến dải Tiền Châu hoang vu rộng lớn trở thành huyện Tiền Hải lúa dâu tươi tốt, phồn thịnh.

Theo thông tin trên Báo Thái Bình, trước khi thành lập tỉnh, vùng đất Thái Bình ngày nay thuộc trấn Sơn Nam Hạ. Đến năm 1831, bỏ trấn thành lập tỉnh thì phủ Tiên Hưng gồm các huyện Thần Khê, Diên Hà, Hưng Nhân và Thanh Quan thuộc tỉnh Hưng Yên. 

Phủ Kiến Xương, phủ Thái Bình thuộc về tỉnh Nam Định. Vào thời kỳ ấy, phủ Kiến Xương gồm các huyện Thư Trì, Vũ Tiên, Chân Định (Trực Định) và Tiền Hải; phủ Thái Bình gồm các huyện Quỳnh Côi, Phụ Dực, Thụy Anh và Đông Quan.

Ngày 21/3/1890, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định thành lập tỉnh Thái Bình. Điều 1 của nghị định này nêu rõ: “Nay thành lập lấy tên là Thái Bình một tỉnh mới gồm phủ và phân phủ Thái Bình và phủ Kiến Xương tách ra từ tỉnh Nam Định và huyện Thần Khê tách khỏi tỉnh Hưng Yên sẽ sáp nhập lại về hành chính vào phủ Thái Bình...”.

Điều 2 của nghị định nêu rõ: “Tỉnh lỵ Thái Bình sẽ lập ở phủ Kiến Xương trên sông Trà Lý...”.

Như vậy, vào thời điểm thành lập tỉnh Thái Bình (21/3/1890), hai huyện Diên Hà và Hưng Nhân (Hưng Hà ngày nay) vẫn thuộc tỉnh Hưng Yên. 

Ngày 28/11/1894, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định đưa phủ Tiên Hưng về tỉnh Thái Bình (huyện Tiên Lữ vốn thuộc phủ Tiên Hưng nhập vào phủ Khoái Châu thuộc tỉnh Hưng Yên). 

Hai huyện Diên Hà và Hưng Nhân lập thành phủ Tiên Hưng được cắt về tỉnh Thái Bình. Như vậy, trong lịch sử, một phần diện tích đất của tỉnh Hưng Yên đã được sáp nhập vào tỉnh Thái Bình, chính là một phần của huyện Đông Hưng, Hưng Hà ngày nay.

Thái Bình, tỉnh trọng điểm nông nghiệp, điểm sáng thu hút đầu tư

Xác định vai trò quan trọng của nông nghiệp trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nông nghiệp là 1 trong 3 trụ cột phát triển kinh tế của tỉnh (nông nghiệp, công nghiệp và thương mại - dịch vụ), Thái Bình đã đi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp.

Hướng đến mục tiêu đưa Thái Bình trở thành trung tâm sản xuất nông nghiệp hàng đầu vùng đồng bằng sông Hồng, nhiều cơ chế, chính sách đi đầu trong lĩnh vực nông nghiệp đã được Thái Bình xây dựng, ban hành, khẩn trương đưa vào thực tiễn đáp ứng đòi hỏi của cuộc cách mạng nông nghiệp, nông thôn. 

Thái Bình là tỉnh đầu tiên trong cả nước có cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ tập trung đất đai mang tính toàn diện, được các địa phương và nhân dân hồ hởi đón nhận, triển khai như một cuộc cách mạng lớn trên đồng ruộng.

Đến nay, trên địa bàn tỉnh đã hình thành, phát triển nhiều vùng sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn với gần 11.000ha của 270 hợp tác xã với trên 20 doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, liên kết sản xuất, tiêu thụ theo chuỗi giá trị sản xuất hàng hóa quy mô lớn. 

Trên địa bàn tỉnh có khoảng 2.000 tổ chức, hộ gia đình, cá nhân thực hiện tích tụ, tập trung để sản xuất hàng hóa quy mô lớn gắn với tiêu thụ nông sản; tổng diện tích đất nông nghiệp được tích tụ, tập trung trên 8.000ha; bình quân 4,08ha/ tổ chức, hộ gia đình, cá nhân.

Phát triển nhiều mô hình sản xuất có hiệu quả như mô hình canh tác lúa theo hướng giảm phát thải khí nhà kính (khoảng 5.000ha); mô hình tập trung, tích tụ đất đai phát triển sản xuất quy mô lớn (5.676ha).

Bên cạnh đó, sản xuất nông nghiệp đã cơ cấu theo nhóm sản phẩm chủ lực, trong đó nhóm tham gia sản phẩm chủ lực quốc gia 4 sản phẩm, nhóm sản phẩm chủ lực của tỉnh có 9 sản phẩm và nhóm sản phẩm đặc sản của địa phương. 

Cơ giới hóa được áp dụng nhanh trong sản xuất: 100% khâu làm đất, gần 100% khâu thu hoạch, 30% diện tích lúa cấy bằng máy; giá trị sản xuất trên 1ha canh tác trồng trọt năm 2024 đạt 198 triệu đồng (tăng 22% so với năm 2020).

Nhờ đó, giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản năm 2024 (giá so sánh 2010) ước đạt 29.665 tỷ đồng; tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân ngành nông nghiệp giai đoạn 2021 - 2024 đạt bình quân 1,73%/năm, giai đoạn 2016 - 2020 đạt bình quân 2,5%/năm.

Không chỉ được biết đến với tên gọi “quê hương năm tấn”, một vài năm trở lại đây, Thái Bình đã có tên trên “bản đồ” thu hút đầu tư, đặc biệt là vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Năm 2023, với việc thu hút gần 3 tỷ USD vốn FDI, Thái Bình đã lập nên kỳ tích khi lần đầu tiên đứng trong top 5 tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước về thu hút vốn FDI.

Nếu như năm 2003, toàn tỉnh chỉ có 26 dự án đầu tư vào các KCN (trong đó có 1 dự án FDI) với tổng vốn đầu tư đăng ký 483,5 tỷ đồng, đến nay trên địa bàn đã có 10 KCN thu hút hơn 330 dự án với tổng số vốn đầu tư đăng ký đạt trên 187.600 tỷ đồng; trong đó có 83 dự án đầu tư FDI với tổng vốn đăng ký 4,3 tỷ USD. 

Một điểm sáng rực rỡ trong bức tranh kinh tế - xã hội của tỉnh những năm qua là sự hình thành và phát triển Khu kinh tế Thái Bình góp phần đưa tổng vốn đầu tư giai đoạn 2021 - 2024 đạt trên 180.000 tỷ đồng, trong đó vốn FDI đạt 4,886 tỷ USD, gấp 11,7 lần giai đoạn 2015 - 2020.

×