Ông trùm Wagner Prigozhin bất ngờ xuất hiện ở St.Petersburg. Ảnh Telegram

Hình ảnh của ông trùm lính đánh thuê Wagner với các quan chức châu Phi đã nhanh chóng lan truyền trên các phương tiện truyền thông xã hội của Nga vào ngày 27/7 và một số blogger quân sự đã bày tỏ sự ngạc nhiên rằng ông Prigozhin sẽ có mặt tại một diễn đàn do Tổng thống Nga Vladimir Putin chủ trì.

Vào ngày 23/6, ông Prigozhin ra lệnh cho người của mình hành quân đến Moscow. Cuộc nổi dậy kết thúc vào ngày hôm sau theo thỏa thuận rằng Prigozhin và bất kỳ binh lính Wagner nào còn lại trong khu vực sẽ khởi hành đến Belarus.

Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng sự trở lại của Prigozhin có thể đã được Putin chấp thuận, nếu không phải là ra lệnh, vì các hoạt động rộng rãi của Tập đoàn Wagner ở Châu Phi, bao gồm cả việc cung cấp sự bảo vệ cho các quan chức chính phủ ở Cộng hòa Trung Phi và Mali. Dòng suy nghĩ này cũng có thể giải thích tại sao Prigozhin không phải đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng hơn cho cuộc nổi loạn ngắn ngủi của mình.

"Putin cần Prigozhin vào lúc này để theo đuổi lợi ích của nhà nước Nga ở châu Phi", giáo sư khoa học chính trị William Reno của Đại học Tây Bắc nói với Newsweek. "Những lợi ích này bao gồm sự cạnh tranh với phương Tây trong hợp tác an ninh, khai khoáng và năng lượng. Nhóm của Prigozhin cũng tham gia vào dự án thu hút các nhóm và trí thức châu Phi vào một dự án chống phương Tây, chống thực dân—phản ánh chương trình nghị sự hướng tới phương Tây về quan hệ đối tác và hỗ trợ cho các nhóm cực hữu. Bất chấp những bất tiện của một cuộc binh biến vũ trang vào tháng trước, Prigozhin vẫn không thể thiếu đối với những yếu tố này của lợi ích nhà nước Nga", giáo sư William Reno nhận định.

Chỉ có 17 nguyên thủ quốc gia châu Phi tới Nga tham dự diễn đàn, so với 43 nguyên thủ quốc gia tham dự hội nghị thượng đỉnh Nga-châu Phi vào năm 2019. (Nga lưu ý rằng các quốc gia châu Phi khác đã cử quan chức chính phủ hoặc đại sứ đến).

Các nhà phê bình cho rằng số lượng người tham dự ít là một ví dụ về sự cô lập của Nga vì cuộc chiến đang diễn ra của Putin với Ukraine. Những người khác nói rằng một số nhà lãnh đạo có thể đã quyết định bỏ qua hội nghị thượng đỉnh vì quyết định của ông Putin trong tháng này về việc chấm dứt Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen.

Việc chấm dứt thỏa thuận ngũ cốc, cho phép Ukraine xuất khẩu ngũ cốc bằng đường biển trong cuộc chiến với Nga, đã làm dấy lên lo ngại về an ninh lương thực toàn cầu. Tổng thống Putin đã cố gắng trấn an các đồng minh châu Phi của mình bằng cách cung cấp ngũ cốc miễn phí cho họ.

Putin đã tăng cường nỗ lực trong những năm gần đây nhằm xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn với các quốc gia châu Phi và việc nhìn thấy Prigozhin tại hội nghị thượng đỉnh có thể phản ánh mục tiêu đó.

"Tôi nghĩ rằng sự hiện diện của Prigozhin tại hội nghị thượng đỉnh Nga-Châu Phi trước hết là để 'trấn an' các chính phủ châu Phi nơi có sự hiện diện của Wagner, rằng Wagner sẽ ở lại các quốc gia đó với tư cách là đại diện thay mặt cho chính phủ Nga hỗ trợ họ", Mark N. Katz, giáo sư tại Trường Chính sách và Chính phủ Schar của Đại học George Mason, nói với Newsweek.

Nhận xét về các bức ảnh của ông chủ Wagner tại hội nghị thượng đỉnh, Katz cho biết "thông điệp, nếu có, hướng tới công chúng Nga dường như là Prigozhin vẫn đang làm việc thay mặt cho Nga - và với sự ủng hộ của Putin - ở Châu Phi.

"Đây cũng có thể là một phần của chủ đề lớn hơn mà tôi tin rằng Moscow đang cố gắng phát triển: 'Cuộc binh biến của Wagner' không phải là một âm mưu đảo chính chống lại Putin, rằng bất cứ điều gì xảy ra đều đã bị phương Tây phóng đại, rằng Putin và Prigozhin đang hợp tác với nhau", Mark N. Katz bình luận.

David Silbey - phó giáo sư lịch sử tại Cornell và giám đốc giảng dạy và học tập tại Cornell ở Washington - nói với Newsweek rằng ông nghĩ điều quan trọng là phải xem xét đối tượng dự kiến của những bức ảnh được công bố là ai.

"Ai là khán giả? Người Nga bình thường không theo dõi Twitter. Những người vốn đã kết nối nhiều hơn và là một phần của giới cầm quyền, và đó là tín hiệu cho thấy Prigozhin đã trở lại với tư cách là người con được cưng chiều," Silbey nói.

"Hãy nhớ rằng ông ấy luôn là một trong những đòn bẩy mà Putin sử dụng để chống lại quân đội Nga - thủ lĩnh của một lực lượng bán quân sự bên ngoài không nằm dưới sự kiểm soát của họ. Việc đưa ông ấy trở lại vị trí đó sẽ mang lại cho Putin loại đòn bẩy như trước", ông nói thêm.

Tuy nhiên, Silbey thừa nhận rằng sự trở lại của Prigozhin là "dấu hiệu của sự yếu đuối, rằng ai đó có thể nổi loạn và phục hồi nhanh chóng như vậy".

Reno cũng nhấn mạnh điểm đó, nói rằng "thật khó để giải thích việc Putin sẵn sàng mời Prigozhin uống trà hay bất cứ thứ gì như một dấu hiệu của sức mạnh".

Ông nói: "Mặc dù nền chính trị Nga có những đặc thù riêng, nhưng trong bất kỳ trường hợp nào, việc dung thứ cho người lãnh đạo một cuộc nổi loạn là điều bất thường".

×