Thổ dân Shipibo-Konibo chào đón khách du lịch tới trải nghiệm nghi thức Ayahuasca chữa bệnh, tại một trung tâm gần thành phố Iquitos - "cửa ngõ" vào rừng Amazon. (Ảnh: Guardian)

Chế độ mẫu hệ và các nữ nghệ nhân đồ gốm "mê cung" nổi tiếng của thổ dân Shipibo-Konibo

Thổ dân Shipibo-Konibo (còn gọi là Xiibo-Conibo) là sự kết hợp giữa 2 bộ lạc láng giềng Shipibo và Konibo thông qua hôn nhân và các nghi lễ chung. Nhiều thế hệ thổ dân Shipibo-Konibo đã chung sống hài hòa trong rừng rậm Amazon bằng săn bắn, hái lượm và đánh bắt cá.

Thổ dân Shipibo-Konibo vẫn gìn giữ và thực hành nhiều truyền thống cổ xưa, nhất là các nghi thức chữa bệnh bí truyền. (Ảnh: niijuinti.org)

Sau này thổ dân Shipibo-Konibo sinh sống chủ yếu tại các thôn làng hẻo lánh ở sườn phía đông dãy núi Andes thuộc Peru, nơi thượng nguồn sông Ucayali - phụ lưu chính của sông Amazon là sông lớn nhất tính theo lưu lượng nước trên thế giới.

Nay nhiều người trong tổng dân số ước tính khoảng từ 20.000 đến 35.000 người của bộ lạc thổ dân Shipibo-Konibo chuyển tới các khu vực đô thị ở miền đông Peru sinh sống, tạo nên một khu vực bản địa rộng lớn quanh thị trấn Pucallpa trên bờ sông Ucayali (thuộc huyện Yarina Cocha, vùng Ucayali).

Phụ nữ Shipibo-Konibo tạo tác nên sản phẩm gốm trang trí bằng các hoa văn hình học kiểu "mê cung" nổi tiếng. (Ảnh: Alamy)

Thổ dân Shipibo-Konibo rất được chú ý và khiến nhiều người khác tò mò bởi quan niệm phong phú và phức tạp của họ về vũ trụ, gắn liền trực tiếp với nghệ thuật và đồ thủ công mà họ sản xuất.

Một điều thú vị nữa là xã hội của thổ dân Shipibo-Konibo theo chế độ mẫu hệ, phụ nữ có tiếng nói chi phối trong các quyết định của cộng đồng và là những nghệ nhân chính tạo nên các tác phẩm nghệ thuật mang dấu ấn Shipibo-Konibo độc đáo.

Cách làm đẹp của các thiếu nữ thổ dân Shipibo-Konibo. (Ảnh: sartorialadventure.tumblr)

Nghi lễ Ayahuasca bí ẩn của thổ dân Shipibo-Konibo góp phần tạo "bùng nổ" du lịch

Đặc biệt các loại thảo dược và cây nho Nam Mỹ (1 trong 2 thành phần chính cùng với lá Charuna tạo nên Ayahuasca - loại xi rô gây ảo giác được coi như thức uống "thiêng") là những yếu tố quan trọng trong văn hóa Shipibo-Konibo.

Thời trước Covid-19 mỗi năm có hàng nghìn khách du lịch tới khu vực rừng Amazon thuộc Peru, để trải nghiệm nghi thức Ayahuasca chữa bệnh truyền thống của thổ dân Shipibo-Konibo. (Ảnh: Guardian)

Theo đánh giá của nhiều nhà chuyên môn, nghi thức chữa bệnh sử dụng thức uống "thiêng" Ayahuasca là truyền thống bản địa vẫn được thổ dân Shipibo-Konibo thực hành nguyên vẹn và sâu sắc nhất.

Nghi thức Ayahuasca diễn ra dưới sự điều hành của các Sharman (pháp sư). (Ảnh: Guardian)

Các Sharman (pháp sư) được thổ dân Shipibo-Conibo rất coi trọng, với đức tin họ có quyền năng đặc biệt có thể giao tiếp với thần linh. Qua đó nhận những lời khuyên giúp người bệnh tẩy rửa và thanh lọc cơ thể để có thể được chữa khỏi bệnh theo cách tự nhiên nhất.

Khách du lịch tham quan khu bảo tồn chế độ ăn kiêng (theo truyền thống gồm cá, sắn và trái cây nhằm thanh lọc cơ thể) của thổ dân Shipibo-Conibo. (Ảnh: santuarioshipibo.org)

Nghi thức Ayahuasca được cho là đã truyền cảm hứng cho truyền thống nghệ thuật và các thiết kế trang trí của thổ dân Shipibo-Conibo. Nổi tiếng nhất là đồ gốm Shipibo-Conibo với cách trang trí hoa văn hình học màu đỏ và đen như kiểu "mê cung" độc đáo. Hàng dệt may kết cườm do phụ nữ thổ dân Shipibo-Conibo tạo tác cũng rất đẹp.

Cách làm đẹp của các chàng trai thổ dân Shipibo-Conibo. (Ảnh: amazonwatch.org)

Cùng với đà phát triển du lịch, nhiều hộ gia đình thổ dân Shipibo-Conibo thời nay đã tăng được thu nhập nhờ bán các loại bình gốm "mê cung" cùng các mặt hàng thủ công khác. Nhưng góp phần gây "bùng nổ" du lịch vẫn là nghi lễ Ayahuasca cùng tiếng lành đồn xa về chế độ ăn kiêng truyền thống giúp thanh lọc cơ thể gồm cá, sắn và trái cây của thổ dân Shipibo-Conibo.

Linh Quyên (Perunorth, Britannica)

×